Fálkinn - 17.10.1947, Blaðsíða 3

F Á L K I N N
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM
Ritstjóri: Skúli Skúlason
Framkv.stjóri: Svavar Hjaltested
Skrifstofa:
Bankastr. 3, Reykjavík. Sími 2210
Opin virka daga kl. 10-12 og 1-6
Blaðið kemur út hvern föstudag
Allar áskriftir greiðist fyrirfram
HERBERTSpre/;/
SKRADDARAÞANKAR
íslendingar ákalla stundum sína eig-
in sniæð, ýmist sér til afsökunar
eða vegsemdar. Stundum þykjast
þeir vera greindust og myndarleg-
ust þjóð í heimi ,,að tiltölu við
fólksfjölda“ en hitt veifið eru ]>eir
allra ])jóða fátækastir og biðja aðra
um að virða sér allt til vorkunnar,
vegna þess að þeir séu svo fáir og
smáir. Metnaðurinn er ýmist í ökkla
eða eyru og kennd nieiri- og minni-
máttar skiftist á i sífellu, eins og
dagur og nótt.
Þetta er niáske slæmt, en hitt er
þó lakara, sem oft er verið að hrýna
fyrir þjóðinni, að hún sé svo Jítil
að það muni ekkert um liana. A
stríðsárunum var þáð viðkvæðið,
að ekki væri þörf á að skammla
íslendingum útlendar vörur, þvi að
þeir þyrftu ekki meira til fæðis
og klæðis á lieilu ári en Banda-
rikjamenn á þriðjungi úr sólarhring.
Og síðan hefir þessi sami söngúr
kliðið í eyrunum. Þó að milljónir
manna — ómálga hörn og óvinn-
andi gamalmenni og allt þar á
milli — svelti þá er engin ástæða
l'yrir okkur til að draga nokkuð
úr neyslunni. Við erum svo fá-
menn, að veröldina munar ekkert
um þó við drægjum úr matarskammt
inum að t. d. tíunda hluta. Við
hefðum betur gert þetta fyrr, því
að þá fengjum við ekki þá neyðar-
skömmtun nú, sem gjaldeyrishörg-
ullinn fyrirskipar.
íslendingar framleiða hlutfallslega
meiri mat en nokkur þjóð i ver-
öldinni. Samt segja þeir: það mun-
ar ekkert um okkur! Það munar
ekkert um allan þorskinn, og svo
er hann svo dýr, að enginn vill
kaupa hann fyrir sannvirði nema
síldarlýsi fáist með honum. Það er
að segja: það er hægt að se lja
liungruðu m þjóðum l'iskinn „upp á
krít“ en við gctum ekki selt til
láns, ])ví að 1 )á er ekkert til að
kaupa fy rir. Alheimsviðskiptin e ru
bundin á klafa hafta og skri ffinsl ai.
í stað þess að tala um að -• ið
séum svo smáii að ekkert muni um
okknr, væri hollara að gera sér
það ljóst, að við verðum þó að
lifa eins og aðrir menn, og að
Við verðum að leggja meira á oklcur
lil að geta lifað, en aðrir, þvi að
efnalega erum við enn merglaus
þjóð. Við megum ekki láta það
spyrjást til langframa, að ])að þurfi
ekki nema eitt síldarleysisár til að
drepa okkur.
Islendingahús í
Kaupmannahöfn
RáShústorgiff i Kaupmamiahöf n, með rúðhúsinu l. h. oy Ahsalon
fíaard og Palace Hotel til vinstri.
Það hefir löngum loðað við ís-
lendinga erlendis, að þeir hai'a ver-
ið einstæðingar, jafnvel þar, sem
svo margir þeirra voru búsettir, að
hægt hefði verið að halda uppi öfl-
ugu félagslífi. En viðast hefir skort
það, sem nauðsynlegast var til þess
félagslífs, nefnilega fastan samastað,
sem hægt væri að hverfa að sem
sinu eigin heimili. Vestur-íslend-
ingar, liafa haft svo öfluga safnaðar-
starfsemi að kirkjan varð þeirra
aðal miðstöð, þar sem þeir héldu
ekki aðeins guðsþjónustur heldur
og hljómleika og fyrirlestra og aðr-
ar samkomur, og þar höfðu þeir
lestrarstofur.
Það virðist vera samhuga vilji
allra hugsandi íslendinga að á kom-
andi árum verði menningarsam-
handi lialdið uppi við frænd])jóð-
irnar á Norðurlöndum fyrst og
fremst. Þeim fjölgar sifellt, sem
fara til námsdvalar til Noregs og
Sviþjóðar, og til Danmerkur hefir
öldum saman legið leið íslensks
námsfófks. Verslunar- og stjórn-
málatengsl landanna urðu einnig
til þess að margir íslendingar i-
lentust í Danmörku, svo að um
langt skeið hefir fjölmennasta byggð
Íslendinga, utan íslands, i Evrópu
verið i Kaupmannahöfn. Þó að
stjórnmálatengslin séu nú að fullu
slitin má enn gera ráð fyrir frarn-
haldandi verslunarsambandi milli
landanna, svo og námsferðum ungra
íslendinga til Danmerkur. Eins og
sakir standa skipta íslendingar í
Dánmörku þúsundum.
Það er því eðliegt, að h.revfing
komi á það mál, að Íslendingar
eignist miðstöð, íslendingaliús i
Kaupmannahöfn. Slíkar stofnanir
munu með tímanum koma uþp bæði
í Stokkhólmi og' Osló (þar hefir
þegar verið safnað nolckrum tugum
þús. kr. til íslendingaliúss). En
íslendinganýlendan í Khöfn er
NIELS BOHR, kjarnorkujræðing-
urinn heimsfrægi, iðkar skíðaí-
þróttina ákaft. Hér sést liann í
Guðhrandsdalnum í Noregi, vel
„gallaður“ og hraustlegur.
margfalt fjölmennari en á hinum
staðnum, og þessvegna er þörfin
brýnust þar.
A undanförnum árum hefir mynd-
asl vísir að tveimur sjóðum, til að
standa undir störfum íslendinga-
húss í Kaupmannahöfn. Að öðrum
þeirra standa félögin tvö, sem lengst
hafa starfað þar. íslendipgafélagið
og Félag ísl. stúdenta í Kaupmanna-
höfn. Skipulagsskrá ])essa sjóðs er
frá 14 febr. 1945, o,g lieitir liann
•Býggingarsjóður íslendinga í Kaup-
mannaliöfn.
Það er markmið þess sjóðs,
samk'v. 2. gr. stofnskrárinnar, „að
afla fjár til byggingar húss eða til
kaupa á húsi i Kaupmannahöfn, er
verði samastaður Islendinga. Þar
er ætlast til að verði bústaðir lianda
námsfólki, vistarverur handa gam-
almennum, bókasafn, lestrarstofa o.
fl.“ Fimm manna stjórn skal skip-
Oswaldo Aranha
fulltrúi Brasilíu á þirtgi samein-
uðu þjóðanna. Hann gegnir nú
forsetastörfum þingsins.
uð fyrir sjóðinn, íslenskir menn,
búsettir i Danmörku og er stjórn-
in ábyrg gagnvart ríkisstjórn ís-
lands, sem hefir höpd i bagga með
um framkvæmdir allar og skipar
sjóðnum endurskoðanda.
Samkvæmt 12. gr. laganna getur
sjóðsstjórnin komið á fót fjársöfn-
unarnefndum i Danmörku og á ís-
lendi. Samkvæml því hefir nú i
sumar verið sett nefnd á laggirn-
ar hér á landi, fyrir frumkvæði
Martins Bartels, bankafúlltrúa í
Kaupmannahöfn, sem hefir verið
lífið og sálin í þessu húsbyggingar-
máli. Nefndin er þannig skipuð:
Ólafur Lárusson prófessor er for-
maðnr, Þorsteinn Sch. Thorsteins-
son varaform., Vilhj. Þór forstjóri
er gjaldkeri og' aðrir i nefndinni
eru Stefán Jóh. Stefánsson forsætis-
ráðherra, Guðmundur Vilhjálmsson
Framhald á bls. Í4.
Georgi Zarubin,
sendiherra Rússa í London, sem
skgndilega var kvaddur heim
til Moskvu.