Fálkinn - 05.02.1948, Blaðsíða 4

4
FÁLKINN
OAK RIDGE
*
BÆRINN
ATÖM-

f />4'í‘///’• •
'

a
Atóm-sprenging
við Ilikiniegjar.
í hringnum að
ofan er mgnd frá
Oak Ridge.
'
*
ý/ S "'K ’ it*?-/,/ <
r
Oak Ridge heitir staðurinn, sem Bandaríkjastjórn valdi
til þess að framleiða atóm-sprengjurnar ú. Hann er bet-
ur varinn en nokkrar fangabúðir, því að mörgum mundi
vafalaust hugleikið að hnýsast í hvernig vinnubrögð-
unum er háttað þar. Robert Jungk, höfundur þessar-
ar greinar, er einn þeirra sem fengið hefir að koma
til Oak Ridge, þótt ekki fengi hann að sjá nema sumt.
ÉR sjáið greinilega mun-
inn! sagði ungur maður frá
TVA (Tennessee Valley Autho-
rity) og benti á ásana umhverfis
vatnið. Við stóðum á liæð og
horfðum yfir Fort Loudon-
stífluna. Eg sá muninn. Öðru-
megin við ásinn var gróðurinn
grænn og safamikill, hinumeg-
inn blasti mórautt moldar-
flagið.
— Áður en TVA kom til sög-
unnar, áður en stíflan var gerð
og áður en nokkuð var yfirleitt
gert við þetta ófrjóa land, var
það allt eins og moldirnar
þarna.
En á tíu árum liefir Tennes-
seedalurinn, sem áður var ör-
fokaland, gerbreyst. Þarna hafa
verið gerðar stórar stíflur í
ána, sem jafna rennsli liennar
og framleiða rafmagn lianda
stórum iðnaðarverum. Knox-
ville, sem áður var óásjálegt
þorp, er nú orðin iðnaðarhorg
og verslunarmiðstöð. TVA hauð
svo ódýra raforku, að ýmsir
stóriðjuhöldar sóttust eftir að
flytja sig um set í Tennessee-
dalinn. Svo kom stríðið og allt
hækkaði í verði. Knoxville og
bæirnir í kring þöndust út,
urðu „boom-towns“. Árið 1942
kom átta manna hópur til
Knoxville. Þeir náttuðu sig á
Ilótel Faragut og tveir þeirra
skrifuðu í gestabókina nöfnin
Marshall ofursti og Nichols
ofursti, en hinir sex skrifuðu
sig „verkfræðinga frá Stone og
Webster Engineering Corijorat-
ion“. Morguninn eftir óku þeir
í bifreiðum áleiðis til smábæj-
ar sem heitir Clinton og þaðan
enn áfram nokkurra ldukku-
tíma leið, en vegurinn var svo
slæmur að þeir urðu oft að fara
úr bílunum. Þeir rannsökuðu
jarðveginn, rýndu í uppdrætti
og ýmist hristu þeir höfuðið
eða kinkuðu spekingslega kolli.
Daginn eftir fóru þeir til Wash-
ington og skýrðu frá ])ví, að
um 70 fermílna svæði norðvest-
ur af Knoxville væri „hentugur
staður fyrir fyrirtækið“.
„Fyrirtækið“ var fyrsta verk-
smiðja veraldarinnar til atóm-
sprengjuframleiðslu. Hinn 2.
nóvember komu fyrstu graftar-
vélarnar, svo kom byggingar-
efnið og í júlí 1943 fluttist
fyrsta fólkið í nýja bæinn, sem
nefndur var Oak Ridge. Þetta
var hær, sem fyrir 6. ágúst
1945 (daginn sem sprengjan