Fálkinn - 20.02.1948, Page 5

FÁLKINN
5
einkaleyfið yar fengið stofnuðu
þeir félagar hjólbarða-verk-
smiðju í hliðargötu einni í Dub-
lin.
Hið nýja fyrirtæki var ekki
gamalt, þegar íbúarnir i ná-
grannabyggingunum fóru að
bera fram ítrekaðar kvartanir,
um óþolandi óþef frá Dunlop-
verksmiðjunni. Neyddust þeir
félagar þá til að hætta fram-
leiðslunni á þessum stað, en
reistu nýjar verksmiðjur ná-
lægt Coventry í Englandi.
Ekki safnaðist John Dunlop
sjálfum mikill auður af þess-
ari hugmynd sinni, og að nokkr
um tíma liðnum, fargaði hann
öllum hlutabréfum sínum í Dun
lop-fyrirtækinu og gerðist for-
stjóri athafnamikils vefnaðar-
vörufyrirtækis í Dublin árið 1895
Á sama liátt og hann hafði
fengið áliuga á lijólreiðum i
æsku sinni, eyddi liann nú
tómsundum sínum til athugun-
ana á vélknúnum farartækjum.
Hann heindi liugvitsgáfu sinni
að ýmsu viðvíkjandi bifreiðum.
M. a. hjó hann til nýja gerð af
„carborator“, sem reyndust
mjög sæmilega.
Fyrirtækið, sem har nafn
hans varð þekkt um allan
heim, iagði undir sig togleð-
ursekrur á Malaja, stórar baðm
ullarverksmiðjur i Fort Dunlop
Birmingham og i hjarta iðnhér-
aða Englands. En Jolm gamli
Dunlop, sem liafði verið upp-
hafsmaður allra þessara stór-
felldu fyrirtækja, naut livíldar
og lifði hamingjusömu lífi í
Duhlin, að loknu ævistarfi.
Það var þríhjólaða reiðhjól-
ið, sem orðið hafði til þess, að
vekja lijá Dunlop hugmyndina
um loftfylltu hjólverjuna. En
þó var það ekki fyrr en liann
var orðinn roskinn maður, sem
hann fór sjálfur að læra á reið-
lijól, og varð siðan forseti Sam-
bands írskra hjólreiða-öldunga.
Dunlop-vei-ksmiðjurnar í Birrningham séðar úr lofti.
Hvað er „Jewish Agency“?
Gleði hjá Gyðingum. — Þegar
úrskurður UNO féll um skipt-
ingu Palestínu vakti þetla jafn
óblandna gleði hjá Ggðingum
eins og gremju hjá Aröbum.
Telja þeir sig svikna í þessum
kaupum og neila því, að UNO
hafi nokkurn rétt til að skipta
landinu. Iiafa þeir við orð að
hindra skiptinguna með vopn-
um. En Ggðingar eru ánægðir.
Iiér sjást þeir fagna tíðindum,
með enskum liermönnunum,
sem þeir undanfarið hafa setið
á svikráðum við.
í sambandi við Palestinu-deiluna
minnast blöSin oft á „Jewish Agency“,
en fáir munu vita hvað það í raun-
inni er. Menn rennir grun i að þetta
sé Gyðingaskrifstofa í Paleslinu, með
útihúi í Lundúnum og er það að vísu
rétt. Hér skal sagt ofurlítið frá þvi,
livernig þessi stofnun varð til og
hvernig hún starfar.
Fram til 1929 var Jewisli Agency
stjórnað af zionistahreyfing'unni. En
livað er zionistahreyfing og hvernig
varð hún til?
Theodor Herzl hét ungur Gyðing-
ur og blaðamaður, sem var viðstadd-
ur réttarhöldin yfir Gýðingnum Alfred
Dreyfus á sinni tíð, en Dreyfus hafði
verið sakaður um njósnir fyrir Þjóð-
verja, og var dæmdur til ævilangrar
þrælkunar á Djöflaey og sviftur met-
orðum. Herzl komst svo við af með-
ferSinni, sem Dreyfus sætti fyrir það
eitt að hann var Gyðingur, að hann
fór að sinna hagsmunamálum þeirra.
Hann stofnaði zionistahreyfinguna en
rithöfundarnir Israel Zangwill og
Max Nordau tjáðu henni fylgi sitt.
í bókinni „Alt Neuland", sem kom út
í Vinarborg 1906 leggur Herzl til að
frjálst Gyðingaríki skuli stofnað í
Palestinu.
Fyrsta zionistaþingið var haldið í
Basel 1897. Þar var grundvöllurinn
að hreyfingunni lagður. Árangurinn
sást eftir tuttugu ár. í Balfour-yfir-
lýsingunni frá 2. nóvember 1917 er
gefin „Yfirlýsing um samúð með ósk-
um zionista, lögð fyrir bresku stjórn-
ina og samþykkt af henni.“ þar segir:
„Enska stjórnin lítur með velþókn-
un á að þjóðarheimili fyrir Gyðinga
komist upp í Palestinu og mun gera
sitt besta til að hrinda málinu i
framkvæmd, að þvi tilskildu að ekk-
ert verði gert til að rengja þau borg-
aralegu eða trúmálalegu réttindi sem
aðrir trúarflokkar hafa þar. Gyðing-
ar sem búsettir eru í öðrum löndum
skulu halda þeim réttindum og frelsi
er þeir hafa þar nú.“
Zionistahreyfingin vinnur að því
að fá Gyðinga til þess að byggja ætt-
land sitt og mynda þjóðfélag í Pale-
stínu. Frá Jiví er Gyðingar glötuðu
sjálfstæði sinu fyrir meira en tvö
þúsund árum liafa þeii' aldrei missf
vonina um að öðlast lijóðfrelsi á ný.
Jewish Agency hafði starfað á veg-
um zionistalireyfingarinnar til 1929.
En á þingi, sem þá var haldið i
Zurich var Jewish Agency skilið frá
hreyfingunni og gat nú kosið sér
meðlimi og samstarfsmenn, sem ekki
voru við hana riðnir. En hreyfingin
Frh. á bls. 6.
Arabar hervæðast af krafti í nágrannalöndum Palestínu. Mynd þessi
er tekin á æfingn nýtiða í Libanon.