Fálkinn - 04.02.1949, Blaðsíða 4

4
FÁLKINN
I Evrópu voru það borgirnar
sem urðu verst úti í sprengju-
hernaðinum, en sveitirnar
sluppu betur. Þessu er öðruvísi
varið í Libyu, hinni fyrrverandi
nýlendu ítala á norðurströnd
Afríku. Þar þurfti ekki annað
en að sprengja hitti vatnsturn
úti á landsbyggðinni til þess að
stórtjón yrði af fyrir allt ná-
grennið. Gróðurbeltið kringum
borgina Tripolis er til dæmis
algjörlega háð vatnsdælunum.
Með því að dæla vatni í nokkr-
ar vilcur á land sem virðist vera
gróðurlaus eyðimörk, má fá
allskonar gróður til að spretta
uþp úr sandinum. Og ef úrkom-
an bregst í Cyrenaika, sem er
ófrjórri hluti Libyu, verður
hungursneyð í mestum hluta
landsins. Þegar Mussolini á-
kvað, á blómatíma facismans
að breyta þessu ófrjóa landi í
samfelldan aldingarð, byggði
hann áætlanir sinar á því, að
allsstaðar væri hægt að grafa
eftir vatni í eyðimörkinni. Og
það er að vísu satt, en það er
sumsstaðar skrambi langt niður
að því. Á Misurata-svæðinu fyr-
ir austan Tripolis hefir þurft
að bora 300—400 metra brunna
til þess að hitta á vatnsæðar.
Frá alda öðli hafa Arabar
byggt landbúnað sinn á því, að
dæla upp vatni neðan úr jörð-
inni. Hinir frumstæðu brunnar
þeirra standa oft á hólum, með
skuggasælum trjám í kring.
Uxi eða asni gengur upp og
niður hólinn allan daginn í
brennandi sólarliitanum og dreg-
ur vatn upp í rennu, sem leiðir
það út í veituskurðina. Itölsku
landnemarnir tóku upp nýrra
lag. Þeir fengu rafmagnsdælur,
sem jusu vatninu upp í sem-
entsgrafir, og úr þeim var því
svo veitt út yfir akrana. Italskt
stórbýli i Libyu getur verið 80
hektara stórt, og á þessu landi
eru ræktaðar jarðhnetur (400
plöntur á hektara), appelsínur
(hvert tré gefur af sér um 400
DRAUMALAND
ávexti), ólívur, vinviður, tóbak,
döðlur, perur, grænmeti. og
hveiti. Á svona jörð eru 30—40
kýr, sem mjólka um 10 litra á
dag. Auk þess hefir bóndinn
4—5 hesta. En mest er unnið
með dráttarvélum eða handafli
arabiskra daglaunamanna.
Flestir ítölsku landnemarnir
komu frá Sikiley árið 1938. Það
var Mussolini, sem reri undir
að þeir færu. Og þeir komu
bókstaflega talað að dúkuðu
borði. Brunnarnir og íbúðarhús-
MUSSOLINIS
in stóðu tilhúin að taka á móti
þeim. Vegir höí'ðu verið lagðir,
verslunarhús byggð, kirkjur,
pósthús og samkomuliús liánda
facistum -— í stuttu máli allt
sem hægt var að hugsa sér.
Ilúsdýrin voru á básnum, kjall-
ararnir fullir af mat. Landnem-
arnir gátu undir eins byrjað að
starfa, til þess að fá eitthvað
upp í jarðarafgjaldið og eignast
smátt og smátt eignarréttinn að
hálfum afrakstrinum.
Þetta landnám er vafalaust
eitt myndarlegasta tiltækið, sem
eftir Mussolini liggur. Frá liag-
nýtu sjónarmiði er það i raun-
inni þrekvirki, þegar litið er á
hve aðstæðurnar voru erfiðar.
En samt eru nú ekki allir jafn
hrifnir af fyrirtækinu. Breskir
húfræðingar sem hafa reynslu
frá svipuðum fyrirtækjum í
Suður-Afríku, telja til dæmis
stofnkostnaðinn svo háan að
engu tali taki. Þeir halda þvi
fram í fullri alvöru, að það
liefði orðið ódýrara fyrir Musso-
lini að setja landnemana niður
á gistihúsin i Sviss, Frakklandi
og Spáni og kaupa svo hveiti
frá Ameríku. Það hefði orðið
ódýrara en framleiðslan hjá
landnemunum í Afríku.
Kornið varð að minnsta kosti
þrefalt dýrara en það, sem flutt
var inn frá Kanada, Bandaríkj-
unum og Argentínu. Tóbakið
var svo lélegt að engir gátu
reykt það nema Italir — þvi að
þeir fengu ekki annað, og fá-
tæklingarnir þar liafa öldum
saman orðið að venjast mörgu
misjöfnu. Og nú, síðan versl-
unarsambandi er slitið milli
Italiu og Libvu liggur tóbakið
óselt í skemmunum í Bengliazi
og biður þess að einhverjir vilji
aumkva sig yfir það. Mussolini
lmgsaði pólitískt en ekki hag-
fræðilega. En nú verður Lihya
að koma sér úr kröggunum af
eigin rammleik. Italski í'ikissjóð-
urinn er hættur að horga tvo
þriðju af úlgjöldum hinnar af-
rikönsku nýlendu.
Liklegt þykir að Lihya verði
að sjá sér íarborða með því
að hætta við korn- og aldin-
rækt og taka upp búfjárrækt i
staðinn. Nálægt norðurströnd-
inni er talsvert hálendi með
lágvöxnu grasi og lyngi og þar
hafa hirðingjar liafst við öld-
um saman með hjarðir sínar.
Italir reyndu að breyta atvinnu-
vegum landsins með valdi, sér-
staklega urðu liii'ðingjar i Cyre-
Ávaxtaverslun i arabiska hverfinu í Benghazi.
Synir eyöimerkurinnar eru nú undir breskri sljórn allsstaðar í Libyu.