Fálkinn - 10.06.1949, Qupperneq 5

FÁLKINN
5
og mjólkað lcýr í æsku, fór nú
með meiri völd en nokkurn
tima höfðu verið falin einum
manni í hendur. Hann var „su-
preme commander" alls lxerafl-
ans - — enskir, amerískir,
franskir, norskir og pólskir her-
menn áttu að lilýða boðum
hans. Ike Eisenhower stjórnaði
her, sem var margfalt stærri
en herir Napóleons, Cæsars,
Hannibals og Ivarlamagnúsar
til samans! Og hailn stjórnaði
flota, sein var stærri en öll skip
Nelsons, Hawkins, Drake, John
Poul Johnes og Dewey aðmír-
áls. — Og liann átti að stjórna
lofther, sem skipaður var úr-
valinu af öllum flugvélum
bandamanna.
Strákurinn frá Kansas gekk
að þessu með mestu ró, liann
var orðinn þjálfaður í þvi að
hafa margt í takinu, og allt
hafði verið undirbúið úl í æsar.
Orðtak hans var: „Itarlegar á-
ætlanir og góður undirbúning-
ur -— og svo að gera atlögu eins
og dauðinn sjálfur.“ Og þetta
liafði verið gert. Við innrásina
í Frakklandi var áætlun flot-
ans eins um 800 vélritaðar blað-
síður. Og eitt einlak af upp-
dráttunum sem flotaforingjarn-
ir höfðu með sér vóg 150 kg.
Þegar farið var að ræða um
liver skyldi stjórna innrásinni
á meginlandið var Eisenhower
undir eins fyrir valinu. Það voru
ekki aðeins Roosevelt og Churc-
hill sem vildu liafa liann, lield-
ur Stalin líka. Á skrifborðinu
sínu geymir Eisenhower liand-
skrifað bréf frá Roosevelt til
Stalins, sem segir frá því, að
Eisenliower liafi tekið að sér
að, stjórna innrásinni.
Heima fyrir er Eisenhoweer
alveg eins og fólk er flest. Ilann
hefir gaman af að spila bridge
og poker og er heppinn í spil-
um. Hann er leikinn spilamað-
ur og fljótur að lesa liugsanir
þeirra, sem liann spilar við. —
Hann smakkar aldrei áfengi.
Segir að liann varðveiti svo mörg
levndarmál að liann þori ekki
að treysla tungunni í sér ef
hann fýndi á sér.
Eisenhower er ekki mikið gef-
ið um, að skrifað sé eða talað
um hann. Ilann reynir aldrei að
lála bera á sér meira en liann
þarf, og vill ekki láta þakka sér
það, sem aðrir gera vel. Hann
kann að meta fóllc eftir verð-
leikum og er heppinn í vali
samverkamanna sinna.
Elcki er honum vel við að
bera krossa, og það er sjaldan
sein hann sést með þá, ekki
einu sinni hernaðar-heiðurs-
merki. í Englandi neitaði hann
að koma í hin og þessi sam-
kvæmi, sem ekki skiptu máli,
og liann heimtaði að aðalstöðv-
ar hans væru lcallaðar „aðal-
stöðvar bandamanna“ en ekki
„aðalstöðvar Eisenhowers“.
Hann les mikið og er afar-
fljótur að lesa. Honum þykir
vænt um bækurnar sínar, en
þegar hann fór upp í flugvélina,
stm flutti hann til Englands er
hann settist þar að lil að und-
irbúa innrásina, liafði liann
ekki nema eina bók með sér:
biblíuna.
Það kvað vera undravert hve
mikið liann veit í hernaðarsögu.
I herferðinni í Afríku vakti
liann furðu liðsforingjanna er
hann gat lýst út í æsar ferðum
Hannibals í fjörutíu mínútna
erindi. Einn af áheyrendum
hans rengdi að það væri mögu-
legt að liann vissi svona mikið
um herferð, sem farin var fyrir
meira en 2000 árum, en er liann
hafði kynnt sér málið og rann-
sakað staðhæfingar Eisenliow-
ers varð hann að viðurkenna að
þær væru réttar.
Eisenliower vinnur sexlán til
átján klukkutíma á dag. Hann
segist ekki þurfa nema fimm
tíma svefn, og liann fer oftast
á fætur i birtingu. Það liefir
liann gert lengi. Þegar hann var
strákur í Ivansas var hann lát-
inn fara á fætur klukkan fimm
þótt brunafrost væri, til þess
að kveikja i ofninum og hita
morgunkaffið.
Eisenhower þykir ákaflega gott
að borða góðan mat. Móðir
hans átti sex syni en enga dótt-
ur, svo að lke hjálpaði henní
oft i eldhúsinu, og síðan kann
liann alltaf vel við sig í eldhúsi.
Hann er montinn af matseldar-
kunnáttu sinni, sérstaklega þyk-
ist liann búa til gott kartöflu-
salat og sjálfur segist liann geta
búið til bestu kálsúpu í veröld-
inni. Og þegar hann er heima
rekur hann konuna sína á burt
úr eldhúsinu og þvær upp sjálf-
ur!
Eitt er einkennilegt við Eisen-
hower: Þótt hann hafi stjórnað
mestu liernaðaraðgerð verald-
arsögunnar hefir hann aldrei
sljórnað hersveit i orrustu —
ekki einu sinni tíu manna sveit!
Margar milljónir hermanna eru
reyndari á vígvellinum en Eis-
enliower sjálfur.
Móðir Eisenliowers líkaði allt-
af illa að heyra liann kallaðan
„Ike“. Einu sinni er hann vaí
á ferðalagi með konu sinni og
kunningja þeirra, skrifaði frúin
tengdamóður sinni, að hún og
Ike mundu koma við og verða
hjá lienni nokkra daga. — Gamla
frú Eisenhower skrifaði lienni
aftur og kvaðst hlakka til að
sjá liana, en svo spurði hún:
„Hver er þessi Ike, sem er með
þér?“
Hún var orðin gömul þegar
styrjöldin liófst og einn daginn
sat liún með prjónana sína við
gluggann og liorfði út á götuna.
Hún sá hei'mannafj'lkingu ganga
framhjá <— það voru ungir pilt-
ar, sem voru að fara í stríðið.
Þá varð lienni að orði: „Eg á
dreng í hernum líka.“
Jú, það var orð að sönnu hjá
gömlu konunni. En nú er Eisen-
hower ekki hermaður lengur.
Eftir styrjöldina geklc hann úr
liernum, en i lionum liafði liann
þá verið í 3G ár. Hann tók við
sljórn cins stærsta liáskóla
Bandáríkjanna, en söguprófessor
varð hann ekki — og verður
víst aldrei. Ilins vegar voru
Bandaríkjamenn ólmir í að gera
liann að forseta við síðustu kosn
ingar.
En það tólc Ike Eisenhower
ekki i mál. Hann vildi lieldur
leggja undir sig Þýskaland en
verða forseti í Bandarikjunum.
Grænlensk búlönd,
sem aldrei voru numin
Eftir dr. Jón Dúason.
1.
Sjónarspegill af því, live rœkitega
Eirikur rauði liafði kannað Græn-
land var það að liann gat vísað
landnámsmönnum þess á álitlegustu
blettina til húskapar á liinni löngu
vesturströnd Grænlands, firðina í
Júlíönuvonarhéraði og firðina inn
af Góðvon.
Þessi svæði urðu alnumin af þeim
14 skipshöfnum, sem út komust til
Grænlands 980. En frá íslandi létu
í liaf 25 skip. Hvar var þeim 11 skips
höfnum, er urðu afturreka til fslands
eða týndust i hafgerðingunum sum-
arið 98(i, ætlað að neiua land?
Það virðist lítill efi á því, að
nokkrum þeirra 26 skipshafna, er
létu i haf frá íslandi sumarið 986,
hefir verið ætlað að nema land við
innanverða stórfirðina og inn af
stórfjörðunum í sunnanverðum Greip
um eða fyrir sunnan Bjarneyjarfló-
ann er norður af Vestrihyggð. Land
þetta var þá svo gagnauðugt af
alls konar gæðum, er hrifu hugi ís-
lendinga, og svo veðursælt, að þ.að
hlýtur að hafa verið ætlað til náms.
Landsvæði þetta byggist cinnig sið-
ar af íslenskum veiðimannafjöl-
skyldum og var þá kallað „Karlbúð-
ir“ = búðir almúgans, en þetta
gerðist ekki fyrr en mönnum hafði
lærst, að Grænland var svo ágætt
sem veiðiland, og að svo mikið
landflæmi stóð til boða á Græn-
landi og í Vesturheimi, að lireinn
óþarfi var að leggja á sig erfiði
og áhyggjur, sem húskapnum fylgdu.
Það þurfti ekki meira fyrir lifinu
að hafa en ausa þvi upp úr sjónum
eða ánum og vötnunum, sem barst
að sjálfkrafa, svo að segja upp í
hendurnar. Hreindýrin, cn þau
skiptu eflaust mörgum milljónum
á þessu svæði voru rekin í hrein-
garða og slátrað, eða þau voru rek-
in á sund yfir vötn og firði og
stungin eða skotin á sundinu lióp-
um saman.
Þetta svæði var auðugt að hlunn-
indum af öllu tagi. Hvalrekar og
viðarrekar miklir. Lax- og silungs-
veiði i ám og vötnum, alls konar
fiski i fjörðunum, selalátur, egg
nær af öllu tagi og æðarvarp. Þarna
var mikið af rostungi og hvítum
völum, en svörður og hvítir valir
voru mjög dýrmætar konungsger-
semar. Ut af ströndinni voru og eru
enn hestu þorsk- og lúðumið Græn-
lands og máske þau hestu í öllum
heimi. Þarna eru mestu laxár
(„gæsungsár") Grænlands. Við ósa
þeirra er enn í dag ausið upp þús-
undum tunna af þeirri vöru. Að
strönd þessa svæðis kemur aldrei
hafís eða lagís. En firðina, sem hafa
ósalt árvatn i yfirborðinu leggur þó
á vetrum. Aftur á móti leggur ekki
hafnir út við Iiaf. Slafar þetta af
því, að Gólfstraumssjórinn er streym
ir i vestur frá íslandi og fyllir Suð-
urbotninn (I)avis-sundið) með lieit-
um sæ frá yfirborði og til botns,
brýst þarna inn að landinu. Líklega
er sambland heitra og kaldra sæv-
arstrauma undirstaða hins mikla
dýralífs í sjónum þarna úti fyrir.
Þetta mikla landsvæði verður á-
reiðanlega einhvern tima byggt af
íslendingum, ekki aðeins við sjóinn
af þeim, sem sjóinn stunda, fisk-
vciðar eða verslunarsiglingar um
öll heimsins höf, heimsverslun með
afurðir Kanada eða iðnað o. s. frv.,
þvi að sjóverslunarborgir Norður-
og Vestur-Kanada, sem nú má heita
enn óbyggt, eiga eflir að rísa upp
á þessari íslausu vesturströnd Græn-
lands, heldur einnig af íslenskum
bændum, er framleiða ekki aðeins
mjólk, heldur hafa einnig stórar
sjálfala hjarðir af sauðfé og hrein-
dýrum. Máske eru þarna einnig í
rauninni bestu búlönd Grænlands,
þótt þau liggi á ca. 64—68M:0 nbr.
eða á breiddarstigi Vestur- oð Norð-
urlands og enn miklu lengra til
norðurs.
Nú hefir hreindýrunum næstum
verið útrýmt á þessu svæði. Er Dan-
ir létu Grænlendingum í té hyssur,
létu þeir ])að óátalið, að Grænlend-
ingar gerðu sér leik að þvi, að
skjóta þau niður i hundraða þús-
unda tali, sumar hvert engum til
gagns. Þeim blöskraði meira að
segja svo lítið þessi viðurstyggð, að
þeir tóku þátt i veiðigleðinni sjálf-
ir. En ef hreindýrin væru fyllilega
friðuð, myndi þeim fjölga skjótt
þarna, þvi þau eiga þar engan ann-
an óvin en manninn, og ekki er
hætta á því, að þau falli i vetrar-
Frh. ú bh. U.