Fálkinn - 02.02.1951, Page 6

6
FÁLKINN
Spennandi framhaldssaga. 4.
M 0 K
Eftir Stefan Zweig.
ef við fengjum yður í staðinn. En
livers vegna komið þér aldrei til
aðaistöðvanna? Þér lifið liér eins
og meinlætamaður.“
Eg komst ekki að fyrir henni.
Mælgin stafaði sýnilega af tauga-
óstyrk og hann hafði allt annað en
hætandi áhrif á mig. Hvaða þvaður
var þetta? Hvers vegna segir hún
mér ekki hver lmn er? Hvers vegna
tekur hún ekki af sér blæjuna?
Skyldi hún vera með hitasótt? Kann-
ske var hún geðveik? Eg varð stöð-
ugt meira ruglaður, þar sem ég stóð
sem steini lostinn, en hún lét móð-
ann mása. Að lokum hafði hún þó
talað út og ég gat boðið henni upp
á loftið. Hún gaf þjóni sínum merki
um að bíða og rauk upp á undan
mér.
„En hvað þér búið vel hérna,“
kallaði hún og litaðist um í setu-
stofunni minni. „Ó, hvílíkar hækur.
Eg vildi mega lesa þær allar.“ Hún
stikaði yfir að bókaskápnum mín-
um og fór að lesa nöfnin á bókun-
um. Nú fyrst þagnaði liún snöggv-
ast.
„Má bjóða yður bolla af tei?“
sagði ég.
Hún svaraði án þess að snúa sér
við:
„Nei, þakka yður fyrir, læknir.
Eg má ekki tefja neitt að ráði. Nei.
Þarna hafið þér „Education senti-
mentale“ Flauberts. Hvílík bók. Þér
lesið sem sagt líka frönsku. Þjóð-
verjar eru yndislega þjóð. Ykkur eru
kennd svo mörg tungumál i skól-
unum. Það hlýtur að vera dásam-
legt að kunna líka að tala þau eins
og þér gerið. Varalandstjórinn sver
og sárt við leggur að hann skuli
aldrei framar láta nokkurn lækni
annað en yður koma nálægt sér
með hníf. Gamli læknirinn ojckar
hefir ekki gaman af neinu nema
bridge. En þér, já, mér flaug i hug
í dag að lcita t.il yðar með dálítið.
Þegar ég ók hérna fram hjá hugs-
aði ég með mér: „Þú færð aldrei
betra tækifæri en þetta.“ En hún
sagði þetta án þess að lita á mig,
hún sneri sér að bókunum. „Þér
hafið auðvitað meira en nóg að gera,
alveg yfirlilaðinn störfum. Eg ætti
kannskeheldur að koma seinna.“
„Skyldi lnin loksins ætla að sýna
lit?“ hugsaði ég. Eg lét hana vitan-
lega ekki skilja, hvað ég hugsaði,
en fullvissaði hana um að mér væri
ekkert að vanbúnaði núna en hún
gæti líka eins vel komið seinna,
ef hún óskaði heldur.
„Jæja, gott og vel, úr þvi að ég
er hingað komin,“ sagði hún. Hún
sneri sér að mér til hálfs, leit ekki
upp en blaðaði stöðugt í bók, sem
liún hafði gripið úr bókahillunni.
„Það er svo sem ekkert alvarlegt.
Kvenfólk fær þetta stundum. Svimi,
aðsvif, ógleði. Það leið yfir mig í
bílnum áðan. Pilturinn þurfti að
halda mér uppi, annars hefði ég
runnið niður á gólf. Hann stökkti
á mig vatni, þá batnaði mér strax.
Kannske bifreiðarstjórinn hafi bara
ekið of hratt. Haldið þér það ekki
læknir?“
„Því get ég ekki svarað fyrirvara-
laust. Hefir liðið yfir yður þannig
oft áður?“
„Nei. Ekki þangað til nýlega, —
upp á síðkastið. Nokkuð oft siðustu
vikurnar. Eg er dálitið slöpp á
morgnana.“
Aftur var hún komin að bóka-
skápnum, tók aðra bók og blaðaði
í henni eins og áður án þess að
staðnæmast nokkurs staðar. Hvers
vegna liagaði liún sér svona? Hvers
vegna tók hún ekki af sér blæjuna
og leit frainan í mig? Af ásettu ráði
svaraði ég ekki strax. Eg skemmti
mér við að láta hana bíða. Mér var
ekki vandara en lienni að haga mér
kynlega, hún var þógesur liér. Loks
ins hélt hún áfram, kæruleysislega
og dálítið utan við sig:
„Þér eruð mér sammála um það,
er það ekki, læknir? Það getur ekki
verið neitt alvarlegt. Enginn þessara
hræðilegu hitabeltissjúkdóma. Ekk-
ert hættulegt.“
„Látið mig finna, hvort þér haf-
ið liita. Má ég þreifa á slagæðinni?"
„Nei, læknir. Eg er viss um að
ég hefi ekki liita. Eg hefi mælt mig
daglega, síðan .... siðan ég fór
að fá þessi yfirlið. Aldrei eitt strik.
Og meltingin er í ágætu lagi lika.“
Eg liikaði dálítið. Hið kynlega
látbragð konunnar liafði vakið grun-
semdir mínar. Hún vildi auðsjáan-
lega lát'a mig kveða upp úr með
eitthvað. Hún liefði ekki farið að
taka á sig tvö hundruð milna krók
tii þessa útkjálka einungis fil að
skoða bókina hans Flauberts í
skápnum mínum. Eg beið i eina
eða tvær mínútur, siðan sagði ég:
„Afsakið. Má ég leggja fyrir yður
fáeinar einfaldar spurningar?“
„Vitanlega. Vitanlega. Undan því
verður ekki komist, þegar maður
leitar læknis,“ sagði hún léttilega. En
hún liafði enn á ný snúið að mér
baki og fitlaði stöðugt við bækurnar.
„Hafið þér átt nokkur börn?“
„Já, eitt, dreng.“
„Nú já. Urðuð þér þess sama var-
ar þá, á fyrstu mánuðum meðgöngu-
tímans?“
»Já.“
Svarið var einbeitt, stutt og lag-
gott, ckkert málskrúð eins og áður,
ekkert hjal, sem áður hafði einkennt
framkomu hennar.
„Nú já. Getur elcki verið að það
sé einmitt þetta, sem að yður geng-
ur núna ?“
„Jú.“
Sama einbeitta ákveðna svarið.
„Þér ættuð að koma inn i lækn-
isstofuna mina. Það tekur ekki lang-
an tima að skoða yður.“
Hún sneri sér loksins alveg að
mér, ég fann að hún livessti á mig
augum bak við blæjuna.
„Þess þarf tekki læknir. Það er
ekki minnsta vitund að mér.“
Þögn.
Eg heyrði sögumann minn fá sér
enn einn skammt af liressingarlyf-
inu. Síðan hélt hann áfram:
„Hugleiðið þér nú þetta með sjálf-
um yður. Hér var ég að veslast upp
i einverunni. Þá skýtur þessum
kvenmanni upp, allt í einu, fyrstu
hvítu konunni, sem ég hafði aug-
um litið árum saman. Mér var inn-
anbrjósts cins og eittlivað af því
illa, eittlivað hættulegt, væri hjá
mér í herberginu. ísköld ró licnnar
fyllti mig kvíða og liryllingi. Hún
virtist í fyrsu hafa komið einungis
til að masa, annað varð ekki ráð-
ið af orðum hennar og látbragði.
Síðan snýr liún við blaðinu, gerir
kröfu á liendur mér, rétt þvi likast
sem þún án viðvörunar varpi að
mér liárbeittu vopni. Mér var nú
mæta vel ljóst, til hvers hún ætl-
aðist af mér. Þetta var ekki í fyrsta
skipti, sem kona bað mig þeirrar
bcWiar. En þær liöfðu komið á
hnjánum, grátandi höfðu þær sár-
beðið mig að hjálpa sér í neyð
þeirra. En hér var kona með alveg
óvanalegri, miskunnarlausri festu.
Frá upphafi hafði ég greinilega fund-
ið, að liún var sterkari en ég. Lík-
lega gæti hún, ef svo mætti segja,
linoðað mig eins og deig i lófa sér.
Og ef þarna sveif illur andi yfir
vötnunum þá var liann víst áreið-
annlega í mér, karlmanninum. Eg
liafði fyllstu gremju, uppreisnarhug
gagnvartt þessari konu. Eg skynj-
aði bitran óvin þar sem liún var.
Um stund var ég þrákelknislega
þögull. Eg fann að hún starði á mig
gegnum blæjuna, að hún ögraði mér,
að lnin heimtaði með þögninni að
ég skyldi kveða upp úr. En ég ætl-
aði mér ekki að láta undan. Þegar
ég loksins lióf mál mitt, talaði ég
undir rós, eins og ég væri ósjálf-
rátt að líkja eftir kæruleysislegu
látbragði liennar. Eg lést ekki hafa
skilið hana, reyndi að neyða hana
til að vera hreinskilna. Eg ætlaði
ekki að mæta henni á miðri leið.
Eg vildi fá hana til að grátbiðja
mig eins og liinar liöfðu gert, ekki
síst fyrir þá sök að liún hafði með
framkomu sinni sýnt slikan sjálf-
byrgingsskap og drottnunargirni, og
kannske var osökin lika sú að ég
fann til veikleika mins gagnvart
hroka hennar.
Eg fór kringum efnið eins og
köttur í kringum heitan graut. Sagði
að sjúltdómseinkenni þessi væru
ekki alvarlegs eðlis, slik yfirlið væru
algeng snemma á meðgöngutíma,
að slík einkenni væru allt annað
en ólieillavænleg, þau bentu að jafn-
aði einmitt til að allt væri með
felldu. Eg nefndi dæmi frá» eigin
reynslu, studdi mál mitt fræðileg-
um rökum, þetta væru í fáum orð-
um sagt hreinir smámunir. Eg tal-
aði og talaði í þeirri von að liún
tæki fram í fyrir mér, það var ég
sannfærð um að hún myndi gera.
Að því kom líka. Hún bandaði
með hendinni, rétt eins og liún með
einni lireyfingu vildi eyða öllum
rökum mínum.
„Það er ekki þetta, sem ergir
mig, læknir,“ sagði liún. „Mér líð-
ur ekki eins vel og þá. Það er
eitthvað að hjartanu í mér.“
„Hjartatruflanir, segið þér,“ varð
mér að orði og gerði mér upp kvíða
svip. „Það þarf að athugast strax.“
Og ég gerði mig líklegan til að ná
í hlustpípuna.
Ennþá sýndi hún mótþróa. Hún
talaði skipandi, næstum eins og
hrokafullur, nýbakaður liðþjálfi við
undirmenn sína.
„Þér megið trúa því, að ég hefi
hjartatruflanir. Eg kæri mig ekkert
um að eyða tíma mínum og yðar
til algerlegra ónauðsynlegra rann-
sókna. Mér finnst, auk þess, að þér
gætuð tekið það alvarlega, sem ég
er að segja. Eg liefi sýnt yður fullt
traust.“
Þetta var striðsyfirlýsing. Hún
hafði varpað hanskanum og ég lét
ekki á mér standa að taka áskor-
uninni.
„Traust byggist á lireinskilni,
fullkominni lireinskilni. En um fram
allt takið þér af yður blæjuna og
setjist niður. Látið þér bækurnar
vera og leggið spilin á borðið. Það
er ekki venja að hafa blæju fyrir
andlitinu, þegar leitað cr ráða hjá
lækni.
Hún stóð við einvigisáskorunina,
settist niður gegnt mér og lyfti
blæjunni. Andlit hennar var eins
og ég hafði óttast, stillilegt og ó-
rannsakanlegt. Eitt af þessum dá-
samlegu ensku andlitum, sem ekki
einu sinni aldurinn vinnur á. Það
átti þó hér ekki ennþá við, þvi að
þessi kona var ung. Augun voru
grá, svipurinn bar vott um sjálfs-
traust og innri rósemi, en jafnframt
um ster.kar ástriður. Munnsvipurinn
var ákveðinn. Það mundi ekki auð-
velt að fá liana til að segja frá því,
sem hún vildi halda leyndu. Við
liorfðumst i augu góða stund, hún
drembileg og þó spyrjandi, næstum
grimmdarlega kuldaleg. Það varð
sem vænta mátti ég, sem fyrr leit
undan.
Hún gat þó ekki hrist af sér óró-
ann fullkomlega, barði hnúunum
létt í borðið. Skyndilega sagði hún:
„Læknir. Vitið þér eða vitið þér
ekki, hvað ég vil yður?“
„Mig grunar eitthvað, held ég.
Við skulum tala út. Þér viljið láta
mig binda cnda á ástand yðar. Þér
viljið láta mig losa yður við svim-
ann, yfirliðin o. s. frv., — með
því að fjarlægja orsökina. Er það
ekki?“
„Jú.“
Svarið reið yfir mig jafn hlífðar-
laust og blaðið í fallöxinni myndi
hafa gert.
„Vitið þér, að slíkt er liættulcgt,
— báðum aðilum?“
„Já.“
„Að vcrknaðurinn er ólöglegur?“
„Eg veit, að hann er undir viss-
um kringumstæðum ekki bannaður,
meira að segja álitinn lifsnauðsyn-
legur.“
„Já. Þegar ákveðin, læknisfræðileg
skilyrði liggja til grundvallar.“
„Gott og vel. Þér getið uppgötvað
slík skilyrði! Þér eruð læknir."
Henni brá ekki. Hún leit á mig,
eins og liún væri að gefa skipun.
Festa hennar og ísköld ytri ró var
svo mikilfengleg, að ég varð ger-
samlega skelfdur, vesalingurinn. Þó
var ég ekki bugaður enn. Eg skyldi
ekki láta hana sjá, að hún hefði
vald yfir mér. „Ekki rasa um ráð
fram,“ liugsaði ég. „Trufla hana.
Neyða hana til að fara að mér bón-
arveginn.“