Fálkinn - 23.02.1951, Blaðsíða 4

4
FÁLKINN
Sveinn Björnsson, forseti.
Georgía Björnsson, forsetafrú.
SVEINN BJORNSSON
FORSETI ÍSLANDS SJÖTUGUR
Fyrsti innlendi þjóöhöfðingi í sögu
ísiands, Sveinn Björnsson forseti fyll-
ir sjöunda áratug sinnar merku ævi
þann 27. febrúar. Sá dagur er hátíðis-
dagur í sögu vorri, bæði vegna þess
að hann er einstæður og vegna hins,
að i hlut á maður, sem öll þjóðin elsk-
ar og virðir.
Starfsævi Sveins Björnssonar for-
seta og mesta framfaraskeið i sögu
þjóðarinnar eru skrifuð með sömu ár-
tölum. Viðreisn íslands í sjálfstæðis-
málum, efnalegum og andlegum mál-
um fer fram á þeim tima, sem hann
starfar. Og hann starfar að öllum þess-
um málum, betur en nokkur annar.
Og þó er hann enginn baráttumaður.
Það hafa aldrei staðið ströng veður
um hann i íslenskum stjórnmálum.
Einfaldasta skýringin á þessu er sú,
að hann hefir víst sjaldan tekið að sér
að vinna fyrir málstað, sem ekki var
viss um sigur og var svo augljós að
hann hlaut að sigra.
Honum var lagið að finna og gcra
öðrum Ijósa þungamiðju hvers máls.
Skarpskygni hans og rækileg ihugun
gerði lionum kleift að bera málin
þannig fram, að þeim sem lásu eða
hlýddu, fannst að það sem hann sagði
væri það eina rétta. Og í framkvæmd-
inni reyndist það líka svo. Þess vegna
vann hann traustið, sem hann hefir
notið alla ævi.
Það á ekki við hér, að fara að skrifa
æviminningu. Bæði af því að ævi for-
setans er öllum iandslýð kunn af verk-
um hans og af því, að lýsingin yrði of
löng, ef hún ætti að vera sæmilega
ítarleg. En þó þykir rétt að rifja upp
fáein atriði.
Þegar Sveinn Björnsson kom lieim
til Reykjavikur að afloknu laganámi
í Kaupmannahöfn árið 1927 stofnaði
hann málaflutningsskrifstofu, fyrst
með Magnúsi Sigurðssyni síðar banka-
stjóra og siðan með Guðmundi Ólafs-
syni. Sem málaflutningsmaður hafði
hann ærið að starfa, en þó ekki svo,
að honum ynnist ekki tími til að
sinna öðrum málum. Hann sat meðal
annars í bæjarstjórn Reykjavíkur ár-
in 1912—’'20 og á Alþingi 1914—’16 og
1919—’20, og vann jöfnum höndum
að landsmálum og bæjarmálum. Trú-
in á framtíð landsins einkenndi flest
verk hans, og hann varð frumkvöðul]
ýmissa nýmæla, sem aðrir höfðu að
vísu ef til vill látið sér detta í hug,
þó að þeir hefðu ekki hátt um þau.
Sveinn Björnsson þorði að hafa hátt
um þau, berjast fyrir þeim og leiða
þau til sigurs. Þau eru ekki fá fyrir-
tækin í Reykjavík, sem hann hefir átt
frumkvæðið að, og þau lifa góðu lífi
og starfa þjóðinni til hagsældar og
bera vitni glöggskygni þess manns
og þeirra manna, sem áttu hlut að
stofnun þeirra.
Hér skal aðeins minnst tveggja. —
Sveinn Björnsson átti ásamt fleiri
framfaramönnum frumkvæði að stofn-
un Eimskipafélags íslands og var fal-
ið að annast undirbúning stofnunar-
innar, en sem ráðunaut hafði hann
Emil Nielsen siðar forstjóra félags-
ins. En Sveinn Björnsson var for-
maður félagsstjórnar frá upphafi og
þangað til að hann tók við sendi-
herraembættinu í Kaupmannahöfn
sumarið 1920. Óskabarn þjóðarinnar
hefir Eimskipafélag íslands siðar ver-
ið kallað, og óskabarn Sveins Björns-
sonar var það í orðsins, fyllsta skiln-
ingi. Það kom fljótt á daginn að fé-
lagið varð landinu þarfara en jafnvel
nokkurn hafði grunað. Fyrri heims-
styrjöldin skall á að heita mátti um
leið og félagið byrjaði að starfa, og
ýkjalaust má segja, að félagið hafi
bjargað landinu frá vöruskorti. Þar
naut þjóðin framsýni Sveins Björns-
sonar og samherja hans.
Fyrir fjörutíu árum þótti það fá-
sinna að láta sér detta í hug að ís-
lensjt tryggingastarfsemi gæti þrifist.
BessastaOir.