Fálkinn - 23.02.1951, Blaðsíða 6

6
FÁLKINlSl
Spennandi framhaldssaga.
A M 0 K
Eftir Stefan Zweig.
Næsta morgun fór ég lieim til
hennar. Nú stóð sá kínverski í dyr-
unuin. Kannske liefir hann komið
með sömu lestinni og ég. Hann hefir
vist verið látinn standa á verði, þvi
að þegar hann kom auga á mig,
læddist hann burtu, þó ekki fyrr en
ég hafði séð skrámurnar framan i
honum. Kannske hefir hann aðeins
farið inn til þess að tilkynna komu
mina. Eitt af því, sem nú kvelur
mig mest, er það, að kannske hafði
hún nú skilið, að ég vildi hjálpa
henni. En við að sjá drenginn
þyrmdi svo yfir mig af minni eigin
skömm, að ég sneri frá og þorði
ekki að senda nafnspjald mitt inn.
Eg fór burtu, sárkvalinn, og kann-
ske beið hún min með eftirvænt-
ingu.
Eg vissi ekki hvernig ég ætti að
láta tímann líða í þessari ókunnu
borg. Að lokum datt mér í hug að
heimsækja varalandstjórann. Hann
var heima, gladdist við að sjá mig
og tók mér hið besta. Hefi ég sagt
yður að ég tala hollensku eins og
innfæddur? Eg var í skóla í Hollandi
i nokkur ár. Það var meðal annars
þess vegna að ég réð mig til hol-
lensku stjórnarinnar þegar ég
þurfti að fara frá Leipzig.
Eg hefi víst verið eitthvað kynleg-
ur í framkomu. Að minnsta kosti
horfði þessi fyrrverandi sjúklingur
minn dálítið undarlega á mig. Eg
sagði honum að ég hefði komið til
að óska eftir að ég yrði fluttur til.
Eg gæti ekki átt lengur heima þarna
i auðninni. Eg vildi komast til borg-
arinnar strax. Hann liorfði spyrj-
andi á mig, — líkt og læknir horf-
ir á sjúkling.
„Taugaóstyrkur, læknir?“ spurði
hann. „Eg skil það vel. Eg skal
gera það sem ég get, en þér verðið
að biða eitthvað, þrjár til fjórar
vikur, þangað til að ég get ráðið
annan í yðar stað.“
„Þrjár til fjórar vikur,“ hrópaði
ég. „Eg get ekki beðið einn einasta
dag.“
Hann leit aftur undrandi á mig.
„Eg er liræddur um að þér verð-
ið að sætta yður við það, læknir.
En ég skal scm sagt póstleggja bréf
um þetta með lestinni strax í dag.“
Þarna stóð ég og beit mig í
varirnar. Nú skyldi ég fyrst til fulls
í hvílíkan þrældóm ég hafði selt
mig. Mér flaug i hug að segja öllum
reglum hans að fara til fjandans,
en hann var formfastur, honum var
vel við mig, en liann myndi ekki
láta mér haldast uppi að rjúfa
samning minn við stjórnina. Eg
ætlaði að fara að segja eitthvað í
reiði, en hann hefir víst séð það
á mér, þvi að hann flýtti sér að
taka til máls á undan mér:
„Þér hafið liagað yður eins og
einsetumaður, sjáið þér til. Það eitt
er nóg til að eyðileggja taugar livers
manns hér. Bæði ég og aðrir eru
hissa á að að þér skulið ekki hafa
beðið um að verið fluttur, að þér
skulið ekki einu sinni hafa látið sjá
yður liér í borginni. Góður félags-
skapur við og við myndi hafa getað
bætt yður einveruna eitthvað upp.
Meðal annarra orða, það er móttöku-
athöfn í kvöld i stjórnarfulltrúabú-
staðnum. Gerið svo vel að koma.
Þar verða flestir embættismenn hér-
aðsins, þar á meðal ýmsir, sem hafa
spprt eftir yður og haft orð á að
þcir myndu gjarnan vilja kynnast
yður.“
Eg sperrti eyrun. Spurt eftir mér?
Vildu kynnast mér? Var liún ein
þcirra? Sú hugsun var áfeng. Eg
rankaði við mér, þakkaði boðið og
lofaði að koma.
Eg kom snemma, mjög snemma.
Eg var knúin áfram af óþolinmæði
og var sá fyrsti, sem til séndifull-
trúabústaðarins koma. Eg reyndi að
róa skapsmunina með þvi að lilera
eftir fótataki hinna innlendu þjóna,
sem voru önnum kafnir við undir-
búninginn undir veisluna, en höfðu
þó tima til (eins og upptendrað
imyndunarafl mitt sagði mér) að
flissa að mér á bak. í fullan stundar-
fjórðung var ég aleinn, og eftir að
þjónarnir höfðu lokið undirbúningn
um var þögnin svo djúp að ég gat
hcyrt tifið í vasaúrinu mínu.
Siðan fóru gestirnir loksins að
tínast í liúsið, nokkrir stjórnarem-
bættismenn ásamt konum þeirra.
Varalandstjórinn tók á móti gestun-
um. Hann bauð mig hjartanlega vel-
kominn og tók mig tali. Eg held
að mér hafi tekist furðanlega að sýn-
ast rólegur þangað til allt í einu að
taugaóstyrkurinn greip mig fyrir-
varalaust lieljartökum og ég fór að
titra.
Hún hafði sem sé komið inn í
satinn. Til allrar hamingju hætti
varalandstjórinn að tala við mig i
sama mund og sneri sér að einhverj-
um gestanna, annars lield ég að ég
myndi hafa sýnt honum þá kurteisi
eða hitt þó heldur að snúa í hann
bakinu. Hún var i gulum silkikjól,
axlirnar voru hvítar eins og filabein.
Nú fór hún að tala glaðlega við ein-
Iiverja kunningja. En ég, sem þekkti
leyndardóm hennar, varð þess var,
eða svo fannst mér að minnsta kosti,
að það væri einhver broddur i glað-
værðinni. Eg færði mig nær, en
liún sá mig ekki eða lést að minnsta
kosti ekki sjá mig. Bros hennar
gerði mig óðan, því að ég vissi að
það var uppgerð. „Nú er miðviku-
dagur,“ hugsaði ég. „Á laugardag
kemur maður hennar heim. Hvern-
ig getur hún brosað eins og ekkert
sé? Hvernig getur hún fitlað við
blævænginn í stað þess að kremja
liann milli handa sér?“
Eg skalf, þegar ég liugsaði til þess,
hvað beið hennar. í tvo daga hafði
ég nú þjáðst með henni. Hvernig
gat bros hennar verið annað cn
gríma til þess að hylja angistina
inni fyrir?
Hljómsveit byrjaði að spila i stór-
um sat við Jiliðina á móttökusaln-
um. Miðaldra liðsforingi bauð henni
upp í dans. Hún tók arm hans og
þau gcngu til danssalarins. Þau
gcngu fram hjá mér og hún komst
ckki hjá að sjá mig. Hún virtist hissa
í fyrstu, og áður en ég gat gert upp
við mig, hvort ég ætti að láta sein
ég þekkti hana eða ekki (hennar
vegna) hafði hún kinkað kolli vin-
gjarnlega og sagt: „Gott kvöld,
læknir:“
Engan skyldi hafa grunað, hvað
bjó í svip liennar. Eg var hissa.
Hvers vegna lét hún það sjást, að
hún þekkti mig? Var hún að láta
undan, var þetta friðartilboð til
min? Kannske hafði hún ekki áttað
sig fyrr en og seint. Hvað átti ég
að halda? Eg vissi ekkert annað en
það, að ég hríðskalf.
Eg horfði á hana þar sem hún
dansaði. Gleðibros lék um varir henn
ar, en ég vissi, að meðan hún dans-
aði var hún ekki að liugsa um að
dansa, hcldur var hún að hugsa um
jiað sama og ég, um hið hræðilega
leyndarmál, sem aðeins við tvö átt-
um. Þessi hugsun gerði mig, ef
liægt var, enn óþolinmóðari, kviða-
fyllri og ruglaðri, og var þó ekki
á bætandi. Ef 'til vill hefir einhver
veitt mér nána athygli. Hafi ein-
hverjum dottið í hug að bera okkur
tvö saman, hvílík hrópandi mót-
sögn: Hún köld, örugg, fullkomlega
róleg að sjá, ég aftur á móti allt hið
gagnstæða. Eg gat ekki haft augun
af lienni í þeirri veiku von að hún
myndi, þótt ekki væri nema í eitt
augnablik láta grímuna falla. Það
hlýtur að hafa verið henni til ó-
þæginda hvernig ég strði á hana.
Þegar hún kom aftur frá danssaln-
um leit hún á mig leiftursnöggt,
ráðrík, rciðileg, skipaðj mér með
augunum, að ég skyldi liafa svo-
itið bctri stjórn á sjálfum mér.
Eg var „am«k“ og skyldi hana
fullkomlega. Eg vissi livað augna-
ráðið þýddi: Beindu ekki þessari
athygli að mér. Hafðu dálitla stjórn
á sjálfum þér.“ Hún var að reyna að
koma mér í skilning um að innan
um allt þetta fólk væri betra að
sýna dálitla hyggni. Mér fannst, að
ef ég færi heim nú án þess að mikið
bæri á, myndi hún taka á móti
mér á morgun. Það eina, sem hún
ætlaðist til af mér nú, væri að ég
sýndi ofurlitla háttvísi. Svipur lienn
ar sagði mér, að hún væri á nálum
um að eitt misstigið spor myndi
koma henni i klípu. Já, ég vissi
hvað hún vildi, en ég var „amok“
og varð að fá að lala við hana á
stundinni. Eg fikraði mig þangað,
sem hún var nú. Hún var að tala
við nokkra kunningja sina. Eg
þekkti engan þeirra, samt olnbog-
aði ég mig inn á milli þeirra í átt-
ina til hennar. Þar stóð ég eins og
negldur við gólfið og hlustaði á
hana, skjálfandi eins og lúbarinn
rakki, þegar ég af og til mætti aug-
um hennar. Enginn sagði orð við
mig og auðsætt var, að hún var
mér sárreið fyrir frekjuna.
Eg vcit ekki, hve lengi ég stóð
þarna. Heila eilifð, fannst mér. Eg
var töfraður. Nærvera mín varð
henni að lokum óbærileg. Ilún sagði
við kunningja sína með fullkomlega
sannfærandi uppgerðarró og yndis-
þokka: „Jæja, ég er dálítið þreytt
og ætla að fara snemma heirn. Eg
vona að þið viljið gera svo vel að
hafa mig afsakaða. Góða nótt.“
Hún kinkaði kolli vingjarnlega,
þar á meðal víst til mín, og sneri
burt. Eg glápti á fallegar og fagur-
lega lagaðar axlir hennar og bak
upp undan flegnum kjólnum, og svo
lamaður var ég, að fyrst í stað átt-
aði ég mig ekki á þvi, að nú myndi
ég ekki sjá hana meira i kvöld, að
nú ætlaði þetta kvöld, sem ég hafði
beðið eftir með svo mikilli til-
hjökkun og eftirvæntingu, að liða
svo, að ég fengi ekki að segja eitt
einasta orð við hana, vonir mínar
um fyrirheit þessa kvölds þar með
hrundar til grunna. Eg stóð sem
límdur við gólfið, þangað til að
þetta rann upp fyrir mér. Þá ....
l^á ......
Eg verð að draga þessa mynd ná-
kvæmlega upp fyrir yj5ur, ef þér
eigið að geta skilið, hvilíkur bölv-
aður grasasni ég var. Stóri móttöku-
salurinn í stjórnarfulltrúabústaðnum
var nær tómur orðinn, en allur upp-
ljómaður. Flestir gestirnir voru að
dansa, þó sátu hér í salnum nokkr-
ir eldri menn að spilum. Hingað
og þangað í strjálingi menn að tala
saman. Nú gekk hún yfir salinn
með þeiin virðulcik og yndisþokka,
sem heillaði mig ætíð, kinkaði við
og við kolli til þeirra, sem hún
þekkti. Þegar ég jafnaði mig var
hún komin yfir gólfið og um það
bil að fara út í dyrnar. Þá varð
mér Ijóst að nú væri hún að ganga
mér úr greipum, og hljóp á eftir
henni, já, ég hljóp yfir salinn,
skórnir inínir glömruðu á hörðu og
gljáandi gólfinu. Vitanlega liorfðu
allir á mig, sem til sáu, og ég sár-
skammaðist mín, — en gat ekki
staðnæmst. Eg náði henni i dyrun-
um, og hún sneri sér að mér, aug-
un skutu gneistum og nasavæng-
irnir titruðu af reiði og fyrirlitn-
ingu.
En hún hafði það sjálfstraust, sem
mig svo tilfinnanlega vantaði, og í
sama vetfangi náði hún valdi yfir
reiði sinni, hún rak upp lilátur og
sagði svo hátt að allir heyrðu:
„Sjáum til læknir. Svo að þér
munduð eftir lyfseðlinum fyrir litla
drenginn minn. Ykkur vísindamönn
unum hættir nú samt stundum til að
vera utan við ykkur og gleyma, cr
það ekki?“
Tveir menn er nærstaddir voru,
glottu góðlátlega. Eg skyldi, dáðisl
að leikni hennar við að koma okkur
úr klípunni og var sem betur fór
með það mikilli vilglóru að eyði-
leggja ekki bragð hennar. Eg reif
upp veskið mitt, þar sem ég geymdi
liefti með lyfseðilseyðublöðum, reif
eitt úr og rétti henni, tautandi ein-
hverja afsökun. Hún tók brosandi
við blaðinu, sagði „góða nótt“ og
fór.
Hún hafði forðað vandræðum.
Mér fannst nú allt vonlaust, að hún
áliti mig fífl og hataði mig út af
lifinu. Að hún mundi reka mig burt
aftur, aftur og aftur eins og hund,
hversu oft sem ég kæmi heim til
hcnnar.
Eg reikaði inn í salinn aftur, fólk
glápti á mig, eða svo fannst mér að
minnsta kosti. Það var enginn efi
á, að ég var svolítið einkennilegur.
Eg fór að barnum og livolfdi í mig
nokkrum glösum af víni. Taugar