Fálkinn - 08.06.1951, Blaðsíða 4

4
FÁLKINN
HEMI DUMNT
— STOFNANDI RAUÐA KROSSINS —
Einn af mestu velgerðarmönmim mannkynsins dá gleymdur, í
(átækt og umkomuleysi. En milljónir manna eiga Rauða krossin-
um líf sitt að launa.
1 JANÚAPi 1818 fann malari af
svissneskum ættum, Sutter hét
hann, gull í myllulæknum sín-
um við Coloma í Kaliforníu.
og nú greip gullæðið fólkið.
Fregnin ibarst eins og eldur í
sinu um alla Ameríku og sægur
af fólki hélt af slað til fyrir-
lieitna landsins — hændur og
verkamenn, skrifstofumenn og
sjómenn, prestar og fjárhættu-
spilarar. í blindri trú á gullið
fleygðu þessir menn umhugsun-
inni um allt annað fyrir borð.
Sumir urðu til á leiðinni en
beinagrindur þeirra meðfram
slóðinni, gátu ekki aftrað hin-
um frá að halda áfram. Gull-
haugarnir stækkuðu í meðvitund
fólksins, eftir því sem það færð-
ist nær markinu. Þarna var
Iieimsbylting að verða til.
Heimsverslunin óx mjög þessi
árin og sagan af gulli malarans
harst í aðrar álfur. Hún harst
líka til Geneve, meðal annars
til eyrna ung bankamanns,
sem hél Henri Dunant. Til þessa
hafði hann lifað mjög fábreyti-
legu lífi sem bankastarfsmað-
ur, en nú fannst honurn allt í
einu Iilið ævintýralandsins opn-
ast fyrir sér. Ekki svo að skilja
að hann ætlaði sér til Kaliforn-
iu, heldur hitt að fyrirtækið sem
hann starfaði við; — það átti
miklar eignir og sérréttindi í
Norður-Afríku — mundi eflast
stórlega. Dunant, sem var trú-
lmeigður og hugsandi maður
fór að liugsa meira um framtíð
sína er áður, og nýr þáttur liófst
í ævi hans. Hann var sendur í
í kaupsýsluferðir til Alzír, Tunis
og Sikileyjar. Um þær mundir
voru Frakkar að enda við að
leggja Alzír undir sig, og eftir
áratuga blóðuga bardaga urðu
lcabylarnir að gefast upp. Dun-
ant var staddur í Alzír sem
kaupsýslumaður, en liklega hugs
aði hann meira um að bjarga
særðum og lífsleiðum hermönn-
unum, sem hann sá þarna hvar-
vetna — hjálparlausa.
í Alzír sá Dunant vígvöll og
liörmungar styrjaldanna í fyrsta
sinn á ævinni og hann gleymdi
þeirri sjón aldrei. Þarna höfðu
þáttaskipti orðið í ævi hans.
Sjálfur hefir hann tæplega gert
sér ljóst hvílíka þýðingu það
mundi hafa fyrir veröldina, er
hann byrjaði í smáum stil þarna
suður í Alzír til að hjálpa særð-
um hermönnum.
í næsta skipti sem hans verð-
ur vart er hann líka sladdur á
vígvelli, — miklu blóðugri en
þeim, sem hann liafði séð í
Norður- Afríku.
Hann var í kaupsýsluferð til
Castiglione í Ítalíu og kom nú
á vígvöll, þar sem liann sá þús-
undir hermanna ósjálfhjarga
af sáru mog sjúkdómum. Dauð-
ir, limlestir, hein'brotnir og ó-
þekkjanlegir lágu hermennirnir
hvar sem litið var. Hjúkrunarlið
ið var aðframkomið af þreytu
og gat ekki sinnt nema fáum,
og þeir fáu læknar, sem þarna
voru, höfðu nóg að gera, að taka
af mönnum limi, sem drep var
hlaupið í.
Nú vaknaði Henri Dunant til
dáða. I þessari ósegjanlegu
eymd og þjáningu stóð liann —
kaupsýslumaðurinn frá Gen-
eve — liraustur og heilbrigður.
Umhreytingin á honum varð í
einu vetfangi, og hugsjónamað-
urinn Dunant yfirbugaðist. Sami
andinn kom yfir hann sem yfir
Florence Nightingale, og nú
gekk hann allur til liðs við liinn
nýja málstað.
„Tutti fratelli!“ sagði hann.
— Við erum allir bræður! —
Og þeir sem voru í kring og
heyrðu til hans, endurtóku allir
orðin: „Tutti fratelli!“ Hér var
ekki að ræða um vin né óvin
.— allir voru bræður og öllum
átti að hjálpa, hvort lieldur
hann var Frakki, Itali eða Aust-
urríkismaður. „Tutti fratelli!“
varð heróp, sem barst frá
munni til munns, og undir því
lierópi sigraðist mannúðin á
grimdinni við Castiglione.
Þar í Castiglione tókst Dun-
ant að fá sjálfboðaliða til hjúkr
unarslarfanna, og honum tókst
að koma því til leiðar að þrír
austurrískir læknar, sem tekn-
ir höfðu verið fangar, voru látn-
ir lausir til að starfa. Ýmsir
skemmtiferðamenn sem þarna
voru staddir slógust í hópinn,
gamall sjóliðsforingi, svissnesk-
ur stórkauinnaður, franskur
blaðamaður og ítalskur prestur.
— Grundvöllurinn að Rauða
krossi Dunants var þannig al-
þjóðlegur!
Það voru engin stórvirki sem
Dunant kom fram í Castiglione,
en grundvöllurinn var lagður.
Hins vegar reyndist það enginn
hægðarleilcur að koma þessari
alþjóðlegu líknarstarfsemi í
framkæmd. Þó gat Dunant litið
yfir nokkurn árangur af starfi
sínu þegar hann var orðinn hálf
fimmtugur. I október 1863 var
alþjóðaþing kallað saman í
Geneve, og síðasta fundardag-
inn var lagt fram frumvarp í
tíu greinum, þess efnis að þau
lönd, sem liefðu fulltrúa á þing-
inu, skyldu stofna líknarfélög
og safna sjálfboðaliðum til þess
að hjúkra særðum og sjúkum
mönnum í hernaði. Ef stríð bæri
að liöndum skyldu þessi félög
bjóða ríkisstjórn sinni aðstoð,
en starfið skyldi vera al-ópóli-
tiskt og óvinum hjálpað ekki
síður en vinum. Merki fclags-
ins var ákveðið: hvítur fáni
með rauðum, grískum krossi.
Það er rangt sem ýmsir halda,
að fáninn sé ákveðinn með hlið-
sjón af svissneska fánanum.
Árangur þingsins var stór-
sigur fyrir Henri Dunant. Fræið
sem liann hafði sáð í Castiglione
var farið að gróa. Kynslóð eftir
kynslóð liafði fengið tilsögn í
voþnaburði fyrir falskar eða
eigingjarnar hugsjónir. Nú átti
að koma tilsögnu í lijúkrun
særðra og sjúkra.
Geneve-ályktunin var sam-
þykkt 22. ágúst 1864. Það var
fyrsti alþjóðasamningurinn, sem
reyndi að stemma stigu við
grimmdaræði styrjalda, á grund
velli mannúðar og alþjóðarétt-
ar. Síðdegis þennan dag komu
fulltrúar þjóðanna saman í ráð-
húsi horgarinnar til þess að und
irskrifa sáttmálann. Það var
merkilegt augnablik í lifi Henri
Dunants. Það var verið að und-
irskrifa dauðadóm liaturs og
grimmdar. — En þó truflaði
villimennskan þessa athöfn.
Hin hátíðlega þögn í salnum
var rofin af hyssuskolum, og
meðan blekið var að þorna í
undirskriftunum blæddi mönn-
um úti á götunni 1 Geneve. Það
var verið að heyja kosningabar-
áttu i borginni og hún var svona
heit. Ofstopamenn réðust inn í
ráðhúsið meðan á athöfninni
stóð.
En fulltrúarnir létu þetta ekki
trufla sig en lilustuðu á skot-
hríðina án þess að mæla orð,
um leið og þeir voru með undir-
skriftum sínum að játast undir
mannúðarskyldurnar.
Henri Dunant var orðinn fræg
ur. maður. Sjálfur kallaði liann
sig lærisvein Florence Niglitin-
gale, en friðarelskandi fólk laldi
liann foringja sinn og fyrir-
mynd. En vegna starfa síns fyr-
ir Rauða Krossinn hafði hann
lítinn tíma aflögu til að sinna
viðskiptafyrirtæki sínu, en fórn-
aði því fyrir hugsjónina. Og
einn góðan veðurdag varð liann
gjaldþrota.
Nú fóru mótlætistímar og nið-
urlæging í hönd lijá Henri Dun-
ant. Vinir lians gleymdu lion-
um von bráðar, en sjálfur var
liann farinn að eldast og var
orðinn þreyttur og lúinn. Og nú
liefst andlegt hniguunartimabil
hjá honum, sem lauk með því
að liann gleymdist alveg. Fjár-
hagsáhyggjurnar lögðust þurigt
á liann og bökuðu honum sí-
felldrar baráttu, en þó gat liann
ekki neitað vini sínum um að
ganga í 100.000 franka ábyrgð
fyrir hann. Þessi upphæð lenti
á honurii síðar.