Fálkinn - 30.05.1952, Blaðsíða 5

FÁLKINN
5
John Jacob Astor lét eftir sig 30 millj.
dollara er hann dó 18J/8. Þegar sonar-
sonur hans dó, 1889, var auöurinn orö-
inn 200 milljónir.
feykti burt húsunum og baðgestirn-
ir flýðu — þeir sem lifðu veSriS af.
Luxus-bær Merricks var í rústum og
nú vill enginn líta viS þessum staS.
Nokkrum árum seinna stóð þessi
klausa í New York Times: Gjatd-
þrotamálið gegn George Merrick hef-
ir verið látið falla niður, þvi að eng-
ar eignir voru í þrotabúinu.
!_J
Völdin koma aldrci aftur.
Þetta eru sögur frá liðinni tíð. En
rísa ekki upp einn góðan veðurdag
nýir menn eins og Rockefeller og
Carnegie? munu einliverjir spyrja.
Jú, alltaf verða einhverjir rikir, ekki
síst bændurnir i Texas, sem hafa
einkaflugvélar til að flytja krakkana
sína í skólann og úr.
En annars er margt breytt frá því
sem var fyrir stjórnartið Franklins
Roosevelt. Það er ekki eins auðvelt
og áður var að láta mikil auðæfi
ganga í erfðir, því að erfðafjárskatt-
urinn er orðinn svo geysilega hár.
Þannig myndast ekki nú nýjar auð-
kýfingaættir. Og i öðru lagi hafa
fjáraflamennirnir ekki eins frjálsar
liendur i Bandaríkjunum núna og þeir
höfðu áður. Fjármálalifið er orðið
háðara opinberu eftirliti. Það eru til
lög sem banna gróðabrall og „trust“-
samtök og lög til verndar smáu spari-
fjáreigendunum. Rikið á hluti í
mörgum hlutafélögum og getur því
fylgst með rekstri þeirra. Tekju-
skattar gróðarfyrirtækjanna eru há-
ir og stjórnin getur sett hámarks-
verð á vörur til þess að takmarka
gróða framleiðendanna. Rikisstjórn-
in hefir tekið i sinar hendur völdin,
sem einstakir menn höfðu áður yfir
peningunum. Ef erlend ríkisstjórn
þarf að fá lán i Bandarikjunum snýr
liún sér ekki til Wali Street eða
Morgans, heldur til stjórnarinnar i
Washington.. Það er hún sem ræður.
Nýjustu ævintýrin.
En þrátt fyrir allt stjórnareftiriit
getur slyngum mönnum tekist að
raka saman peningum með ýmsu
móti. Chicago-hugvitsmaðurinn Prest-
on Tucker þóttist liafa smiðað bifreið,
sem tæki öllum öSrum fram, og hann
Framhald á bls. 14.
„(Jorðurinn ofcknt"
Garðstæði, jarðvegur og jarðvinnsla
Eftir Friðjón Júlíusson.
III. Jarðvinnsla.
Takmark jarðvinnslunnar er að
búa til gljúpt og gott vaxtarbeð fyr-
ir jurtirnar. Jarðvinnslan er fólgin
í því, að snúa jarðveginum, losa hann
og mylja.
Þetta er hægt, með minni eða
stærri áliöldum. Frumstæðasta jarð-
vinnslutækið er stunguspaðinn eða
kvislinn. Sé um stóra garða að ræða
þá þykir það nú bæSi erfitt og sein-
legt, að nota handverkfæri til jarð-
vinnslu ,enda verður hún oft betri
með hesta- eða vélaverkfærum, sér-
staklega ef um er að ræða fyrstu
vinnslu þ. e. a. s. land, sem unnið
er i fyrsta skiptið, þvi að með slikum
áhöldum er hægt að vinna jarðveg-
inn dýpra en með liandverkfær-
um, en það er þýðingarmikið atriði
að vinna jarðveginn nægjanlega
djúpt, og ekki hvað sist sé um nýtt
land að ræða.
Þó ber þess ætíð að gæta, að ekki
komi alltof mikið í einu af dýpri
jarðlögum upp á yfirborðið og bland-
ist við efsta jarðlagið, þvi að sá jarð-
vegur er oft miður heppilegur fyrir
gróðurinn, og meira að segja inni-
heldur stundum efni sem eru ban-
vænleg fyrir jurtagróðurinn. Þetta
á þó einkum við leirjarðveg.
Sama máli gegnir ef uppmokstri
úr skurðum er blandað i efsta jarð-
lagið. Ef nauðsynlegt þykir að láta
uppmokstur í garðlandið, sem stund-
um getur verið réttmætt frá öðrum
sjónarmiðum, þá er það afar áríð-
andi að dreifa vel úr uppmokstrinum
svo að ekki of mikið af honuin komi
á einn stað.
Sé um fyrstu vinnslu að ræða, er
best að plægja eða stinga landið að
liaustinu og láta það liggja i plóg-
strengnum yfir veturinn. Viðrast þá
jarðvegurinn við það, að loft og vatn
nær að ieika um hann auk þess, sem
jarðvinnslan verður mun auðveldari
að vori eftir að jörðin hefir iegið
þannig yfir veturinn. Þeir sem hafa
garðrækt i hjáverkum sér til gam-
ans og búdrýginda leggja ógjarna í
þann kostnað, að útvega sér dýr
jarðvinnslu- og garðáhöld — nema
þá um samvinnu geti verið að ræða
— þeir verða þvi að nota handverk-
færi sem líka er kleift til vinnslu
í litlum görðum.
Óefað þykist margur kunna að
stinga upp garð, en því miður er
skortur á réttu handlagi við það hjá
mörgum. Við uppstungu garða ber
að stinga skóflunni beint niður og
snúa því vel við er á skófluna eða
kvíslina kemur. Jafnframt þarf að
mylja alla köggla, svo að öll vinna
við jöfnun og fínrökun yfirborðsins
verði sem auðveldust.
Jarðvinnslan bætir jarðveginn á
ýmsan hátt( hún temprar rakann,
greiðir loftinu veg, gerir jarðveginn
hlýrri, eykur nauðsynlegt bakteríu-
lif, eyðir illgresi, jafnar yfirborðið
og losar jarðveginn og gerir á þann
hátt jurtunum auðveldara að stinga
rótum dýpra niður í jörðina þar sem
raki og næring eru nóg fyrir þrif
og viðgang jurtanna.
Grænkál
Þegar rætt er og ritað um kálteg-
undir er venjulegast mest látið af
blómkáli, hvítkáli, rauðkáli og fleiri
höfuðkáltegundum, en miklu sjaldnar
talað um grænkálið, enda þótt það
hafi marga kosti fram yfir hinar
tegundirnar og sé meira að segja
þegar allt er meðreiknað næringar-
ríkasta matjurtin sem við getum
haft i matjurtagarði okkar.
í grænkáli eru 20 hundraðshlutar
af næringarefnum og þar við bætist
að auk þess er þessi tegund inni-
haldsmest hvað bætiefni snertir, þar
sem sólin hefir áhrif á hvert einasta
blað, en svo sem allir vita myndast
bætiefni i grænum blöðum plantn-
anna fyrir áhrif sólargeislanna á
þau. Allir ættu einnig að vita að
bætiefnin eru heilsuverndandi og
þvi er þaS mikið hagsmunamál
hvers og eins að tryggja sér og sín-
um bætiefnaríka fæðu — og þar
með góða heilsu. Og í þessu efni eru
það matjurtirnar sem eigi að hjálpa
almenningi og best er að geta rækt-
að sitt grænmeti sjálfur, liafa það
nýtt og óskemmt á borðum hvern
dag yfir sumartímann.
Grænkál er ekki vel fallið til að
vera verslunarvara, það visnar fljótt,
og því er mikils um vert að geta
skorið grænkálsblöðin af í eigin
garði um leið og þau eiga að brúk-
ast. Grænkál er sérlega vel fallið til
ræktunar hér á landi. Fræ af því er
miklu ódýrara en annað kálfræ.
Grænkál er lang harðgerðasta káÞ
tegundin — þolir mikið frost. Græn-
kál er ekki eins ásótt af kálflugu
eins og hinar káltegundirnar og það
nær þroska á miklu styttri tima en
aðrar káltegundir. Það er ennfremur
vandalaust að rækta það og vegna
allra þessara kosta ætti grænkál að
vera i hvers manns garði á þessu
landi.
Vilji menn fá grænkálsblöð til
neyslu snemma sumars má dreifa
fræinu á beð og eftir 6 vikna tima
er komin græn breiða af smáum
blöðum, sem skera má af og neyta.
En vilji menn fá mikið blaðamagn
til siðsumars- og haustnotkunar þarf
að sá grænkálsfræinu seint í april
eða fyrst í maí, i jurtapott í glugga,
eða i vermireit og gróðursetja plönt-
urnar á beð eða í raðir (hafa t. d.
50 cm. milli raða, en 25—35 cm.
milli plantna í röðum). Getur þá
hver og ein planta orðið mjög stór
og borið fjölda blaða. Til daglegrar
neyslu má taka neðstu blöðin af
plöntunum, þegar auðséð er að þau
hafa náð fullum þroska, en ekki
skera plöntuna af eins og sumir
gera. Myndast þá ný blöð og plantan
heldur sinni stærð.
Grænkál þrífst i hvaða jarðvegi
sem er, en getur notað mikinn áburð
ef það á að gefa mikla uppskeru. Blöð-
in má þurrka og geymast þau þá vel
og lengi. Grænkál þolir mestu frost
og þykir jafnvel Ijúffengara eftir að
það hefir frosið. En hvassviðri og
snjóþyngsli þolir það auðvitað ekki.
£tórar plöntur má taka upp með
haus og færa þær saman t. d. í snjó-
byrgi og á þar að vera hægt að taka
ný blöð meðan byrgðir endast. —
Vegna innihalds grænkálsins af C-
bætiefni er það hið besta meðal til
að fyrirbyggja skyrbjúg og fylgi-
kvilla hans, sem munu algengari en
Frh. á bls. U.
Garðeigendur athugið!
Eins og undanfarin ár tökum við að okkur alla skrúðgarða-
vinnu. Lagfærum garða, skipuleggjum og standsetjum nýjar
lóðir. Otvegum allt i garða s. s. þökur, hellur, mold, áburð,
trjáplöntur, sumarblóm og fjölærar plöntur, einnig fallegar
íslenskar plöntur í steinbeð.
Vinnan er framkvæmd bæði í ákvæðis- og tímavinnu. —
Pantið í síma 7315
Báldur Maríusson Þórarinn Sveinbjörnsson
garðyrkjumaður garðyrkjumaður
Helgi Gunnarsson
garðyrkjumaður