Fálkinn - 02.01.1953, Page 8

8
FÁLKINN
MALARINN, Alexei Biru-
kov, sat á þröskuldinum
á mylluhúsinu sínu og
tottaði letilega krítarpípuna sína,
sem slokknað var í. Þetta var stór
og stæðilegur maður um fertugt,
og liktist bæði að andlitsfalli og
vaxtarlagi þunglamalegu og
ruddalegu sjómönnunum, sem
unga drengi dreymir um, er þeir
hafa lesið ævintýrasögur Jules
Vernes. Hann var í gráum brók-
um úr grófu hermannavaðmáli
og stórum, klunnalegum stígvél-
um, en jakkalaus og berhöfðað-
ur þótt langt væri liðið á haust og
veðrið kalt og hryssingslegt. Þok-
an smaug óhindruð inn um ó-
hneppt skyrtuhálsmálið, en risa-
kroppur malarans virtist vera al-
veg ónæmur fyrir kuldanum. Eins
og oftast var rautt og skvapmik-
ið andlitið þrútið en sviplaust, eins
og maðurinn væri nývaknaður af
djúpum, draumlausum svefni.
Augun voru lítil, grafin í gulgrá-
um fitupokum undir svörtum úfn-
um augabrúnum, og störðu
skuggalega á fyrirhleðsluna á
ánni, á sliguð útihúsin og eldgömlu
pílviðina, sem stóðu á árbakk-
anum og voru svipuðust röð af
beinagrindum, sem allt hold var
skafið af fyrir löngu.
Tveir munkar sem voru ný-
komnir að myllunni voru að kepp-
ast við að bera stóra rúgsekki af
kerrugarmi inn í eina skemmuna,
til mölunar. Annar var Kleopa,
hár og gráhærður öldungur í ó-
hreinum gömlum kufli og með
bætta kollhúfu, en hinn Diodor
ungi, svarthærður og dökkur á
hörund — vafalaust frá Georgíu
— í venjulegri gæruúlpu, svo að
honum svipaði meira til bónda
frá ættarslóðum hans í Kákasus
en til guðslambs úr klaustri. Á ó-
hreinni, gulnaðri þúfu skammt
frá Jevsei, var vikadrengur mal-
arans, skegglaus unglingur í göt-
óttum jakka, sem var langtum
of stuttur honum. Hann var þvi
sem næst dauðadrukkinn, vöðl-
aði net milli handanna og lét sem
hann væri að bæta það.
Malarinn sat langa stund án
þess að mæla orð, en allt í einu
hvessti hann augun á munkana og
sagði með hrjúfri hryssingslegri
rödd:
— Þið þarna munkar! Hvers
vegna veiðið þið í ánni? Hver hef-
ir leyft ykkur það?
Munkarnir svöruðu engu, litu
ekki einu sinni á malarann.
— Ykkur dugar ekki að veiða
sjálfir, heldur látið þið fólk úr
kaupstaðnum veiða líka! Eg borga
ykkur peninga fyrir ána, og þá
á ég fiskinn, skiljið þið það? —
Engum er heimilt að veiða í ánni
nema mér. Þið biðjið guð frá
morgni til kvölds, en ykkur finnst
ekki synd að fara út og stela, ha?
Malarinn geispaði, þagði um
stund, og hélt svo áfram að tauta,
öllu fremur við sjálfan sig en til
munkanna.
—v Þetta er orðin föst venja!
Þið haldið að af því að þið eruð
munkar, þá verðið þið allir helgir
menn, þegar þið hrökkvið upp af,
og að landslög og réttur nái ekki
yfir ykkur. En ég skal kæra ykk-
ur, ég sendi sýslumanninum kæru
.... Hann viknar ekki þótt hann
sjái skítugar munkahetturnar, en
þið fáið gott tækifæri til þess að
kynna ykkur hvernig tugthús-
klefarnir líta út að innanverðu!
Eða kannske get ég afgreitt þetta
ANTON TSJEKOV:
mál án þess að leita til yfirvald-
anna! Ef ég bara næ í einhvern
veiðiþjófinn skal hann fá svo
rækilegt högg í hnakkann, að
hann langi ekkert í fisk fyrr en
þá á dómsdegi.
— Þú mátt ekki láta svona orð
fara þér um munn, Alexei Doro-
feitsj, sagði Kleopa mjúkt. —
Heiðarlegir menn sem óttasf guð,
tala ekki svona, jafnvel við hund,
og við erum munkar, þjónar
guðs.
— Munkar! hvæsti malarinn.
— Ef ykkur langar í fisk þá verð-
ið þið að kaupa hann af mér, en
ekki stela eins og versta þjófa-
hyski.
— Almáttugur guð varðveiti
okkur. Höfum við nokkurn tíma
stolið? Kleopa gamli hnyklaði
brúnirnar. — Hvers vegna við-
hefur þú svona orð? Það er satt
að sumir af leikbræðrunum okkar
hafa veitt fisk í ánni, en það var
ábótinn sjálfur sem leyfði það.
Hann segir sem svo, að þú hafir
greitt peninga, en ekki fyrir alla
ána, heldur aðeins fyrir að mega
leggja net við árbakkann okkar
megin. Þú fékkst ekki veiðirétt í
allri ánni, hún er hvorki þin eða
okkar, hún er guðs eign ....
— Ábótinn er ekki hótinu betri
en þið sjálfir, tók malarinn fram
í og barði öskuna úr pípunni sinni.
— Hann er engu minni þorpari,
hann.......Það er enginn mun-
ur á ykkur — ábótanum, þér eða
honum Jevsei þarna. Ef ég rekst
á hann með veiðistöng í ánni,
skal ég sýna honum í tvo heim-
ana.........
— Þú ert sjálfráður um hvort
þú misþyrmir bræðrum vorum.
Það yrði okkur til málsbóta í öðru
lífi, guði sé lof .... Þú hefir lagt
hendur á bæði Vassarion og
Antupy, haltu bara áfram með
okkur ......
— Þegi þú, vertu ekki að erta
hann! sagði Diodor og tók í erm-
ina á kufli Kleopa.
Gamli maðurinn þagnaði og fór
að bjástra við rúgsekkina, en mal-
arinn hélt áfram skammavaðlin-
um. Hann talaði hægt og letilega,
fékk sér drátt úr pípunni við
hverja setningu og spýtti oft og
rækilega. Þegar veiðistuldinn
þraut fór hann að tala um tvo
strikapoka, sem munkarnir hefðu
svikist um að skiia sér, og nú jós
hann yfir þá skömmunum fyrir
það. Og næst tók hann eftir því
að Jevsei var fullur, og sat auð-
um höndum. Og þá lét hann munk-
ana eiga sig en öskraði og jós
hræðilegustu blótsyrðum yfir
strákinn.
Munkarnir stilltu sig um hríð,
stundu bara þungan, því að þetta
gekk alveg fram af þeim. Og loks
stóðst Kleopa ekki mátið lengur.
Hann spennti greipar og sagði
kjökrandi: — Ö, heilagir andar á
himnum, engin þjáning er mér
þungbærari en að þurfa að koma
hingað i mylluna! Þetta er helvíti
á jörðu .... dýpsta helvíti!
— Þá geturðu látið það ógert að
koma! rumdi í malaranum.
— Heilaga guðs móðir, ekkert
væri mér kærara, en hvert getum
við farið annað með kornið? —
Þetta er eina myllan í allri sveit-
inni, og það veistu eins vel og við.
Ef við kæmum ekki hingað yrðum
við annað hvort að svelta í hel eða
eta ómalað korn.
Malarinn var ekki af baki dott-
inn og hélt áfram að bölva. Það
var orðinn jafn ríkur vani hjá'
honum og að totta pípuna sína,
sem hann hafði alltaf milli tann-
anna.
— Þú gætir að minnsta kosti
forðast að nefna nafn þess vonda,
sagði Kleopa með bænarróm og
deplaði augunum vesældarlega. —
Þegi þú nú ofurlitla stund, ég bið
þig um það í Jesú nafni.
Malarinn steinþagnaði, en það
var ekki fyrir bænarstað Kleopas.
Lítil kona, gömul og kengbogin,
góðleg þó að andlitið væri skorpið
og hrukkótt og í fáránlega rönd-
óttri úlpu, sem var likust randa-
flugu á bakið, kom gangandi yfir
stífluna. Hún var með pinkil í
annarri hendi og stutt kvistótt
prik í hinni.
— Góðan daginn, gott fólk, guð
blessi ykkur, sagði hún smámælt
og hneigði sig djúpt fyrir munk-
unum. — Drottinn líti til ykkar
í náð sinni! Góðan daginn, Aliösja,
drengurinn minn. Góðan dag, Jev-
sei, góði.......
— Góðan daginn, mamma, tók
malarinn fram í án þess að líta við
gömlu konunni.
— Hér er ég komin til þess
að heimsækja þig, sagði hún bros-
andi og pírði augunum á svip-
þungt andlit malarans. — Hefi
ekki séð þig svo lengi, drengurinn
minn .... Ekki síðan á uppstign-
ingardag! Og nú verður þú að
taka við mér hvort heldur þér
líkar betur eða verr! Heyrðu, mér
sýnist þú hafa lagt af, drengur-
inn minn........
Gamla konan settist á þröskuld-
inn, og er hún var við hliðina á
beljakanum syni sínum, varð hún
enn líkari randaflugu.
— Ekki síðan á uppstigningar-
dag, segi ég, á . . hélt hún áfram.
— Og það er ekki laust við að ég
hafi saknað þín, sonur minn.
Hjarta mitt þráði þig, en í hvert
skipti sem ég var í þann veginn
að leggja í ferðina, þá ýmist kom
húðarrigning eða þá að ég varð
veik.
— Kemurðu úr kaupstaðnum
núna? spurði malarinn fúll.
— Já, úr kaupstaðnum........
beina leið að heiman.
— Þú ættir nú heldur að halda
þig heima, með alla sjúkdómana,
sem þú hefir í kroppnum, en ekki
vera að flækjast um allar triss-
ur! Hvaða erindi áttu hingað
núna? Ekkert nema að slíta skó-
sólunum.
— Eg kom til þess að hitta þig!
Eg á ekki nema tvo syni, sagði
hún við munkana, — þennan
hérna og hann Vassili, sem á
heima í kaupstaðnum. Aðeins tvo
syni og báðum stendur þeim alveg
hjartanlega á sama hvort ég dey
eða lifi. En þeir eru nú drengirn-
ir mínir samt, eina gleðin mín í
lífinu. Þeir geta vel verið án mín,
en ég mundi ekki geta lifað án
þeirra einn einasta dag. En nú
ég er farin að verða gömul, heil-
ögu bræður, og það er enginn
leikur fyrir mig að verða að
ganga alla leið til þess að fá að
sjá hann — þarna.
Nú varð þögn. Munkarnir höfðu
borið siðustu sekkina inn í skemm-
una og sátu á kerrunni og hvíldu
sig. Fyllirúturinn Jevsei sat enn
á þúfunni þvældi netinu milli
handanna og dottaði á milli.
— Þú komst á óheppilegum
tíma, mamma, sagði malarinn. —
Eg verð að fara til Kariazjino.
Viðskipti!
Við mylluna