Fálkinn - 18.06.1954, Blaðsíða 14

14
FÁLKINN
Lárétt skýring:
1. ber, 4. þunnur vökvi, 10. aftur-
hlutar, 13. ríki í Asíu, 15. ríki í vestur-
álfu, 16. skýjarof, 17. missir, 19. is-
lenskur matur, 21. bland, 22. iðja
músa, 24. skökk, 26. maður úr öðru
iandi, 28. iíffæri, 30. á, 31. blekking,
33. fæði, 34. mat, 36. raska ró, 38. bók-
stafur, 39. mjög, 40. spotti í kiyfbera,
41. upphrópun, 42. þungi, 44. á neti,
45. tónn, 46. upphrópun, 48. fjas, 50.
greinir, 51. goðsagnavera, 54. óvinur
(fornt), 55. fjör, 56. anga, 58. blóm, 60.
farveganna, 62. íbúar lands i norður-
álfu, 63. rangt, 66. hluta af íbúð, 67.
venju, 68. fuglar, 69. fara á veiðar.
Lóðrétt skýring:
1. sé, 2. pláneta, 3. guðspjaliamað-
ur, 5. nár, 6. fangamark ijiróttakenn-
ara, 7. Freyja, 8. biómaverslun í Rvk,
9. dráttur (erfiður), 10. hvasst, 11.
skapstygg, 12. ílát, 14. pár, 16. létu
af hendi, 18. fjárframlög, 20. varð-
sveit, 22. samhijójSár, 23. fjaiiaiækur,
25. hyggjuþungur, 27. flæmið (þolf.),
29. hérað, 32. kapp, 34. annboð, 35.
mál, 36. bragð, 37. snörp, 43. formað-
ur, 47. hætt, 48. lesara, 49. fyrirtæki,
50. sælustaður, 52. vík, 53. graslaus
Sk.
jörð, 54. nískur maður, 57. árið, 58.
gyðja, 59. möguleikar, 60. fæða, 61.
eidavél, 64. tónn, 65. þingeyskt skáld.
LAUSN Á SÍÐUSTU KROSSGÁTU.
Lárétt ráðning:
1. tap, 4. Badseba, 10. lag, 13. ólæs,
15. umtal, 16. sáru, 17. nektar, 19. ýsu-
roð, 21. firð, 22. róa, 24. trén, 26. tág-
kúrulegt, 28. kal, 30. mar, 31. tón, 33.
ef, 34. Una, 36. kná, 38. læ, 39. krung-
ur, 40. dagatal, 41. K. E., 42. guð, 44.
mer, 45. fa, 46. sko, 48. les, 50. ein,
51. skipaskoðun, 54. stöð, 55. stó, 56.
ungi, 58. derrin, 60. trilla, 62. ólag, 63.
opnar, 66. rall, 67. man, 68. stígvél,
69. rit.
Lóðrétt ráðning:
1. tón, 2. alef, 3. pækill, 5. aur, 6.
dm, 7. stjórar, 8. E. A., 9. blý, 10.
lárétt, 11. Aron, 12. guð, 14. strá, 16.
surg, 18. aðgöngumiði, 20. Steingerð-
ur, 22. rúm, 23. aur, 25. skekkst, 27.
Snæland, 29. afrek, 32. Ólafi, 34. ung,
35. auð, 36. Kam, 37. áar, 43. festing,
47. ostran, 48. las, 49. skó, 50. englar,
52. körg, 53. unir, 54. sela, 57. illi,
58. dóm, 59. not. 60. tré, 61. alt, 64.
pí, 65. A. V.
heimi, meiri en nokkur sem lifað hefir
eða fæðast mun“.
Einu sinni varð hann veikur og þótt-
ist viss um að hann mundi deyja.
Hann kallaði stórvezírinn og aðra
ráðgjafa til sín og fór að ræða við
þá um „mestu útför í heimi“. Ekkert
skyldi spara og of fjár fór i undirbún-
inginn, en soldáninn náði sér aftur
og stórvezírinn varð hamslaus yfir
því að ekkert yrði úr útförinni og tók
um kverkar soldáninum og kirkti
iiann.
Nú liggur hann til hægri handar
„svarta soldáninum" og „Morgunsól-
inni“ í lítilii steinkistu, sem dollara-
túristarnir traðka á þegar þeir ganga
um Chella.
Eftir daga Abús Inans missti Mar-
okko mikil lönd svo að ekki varð eftir
nema lítil skák kringum Fez. Stjórn-
leysi og borgarastyrjöld hrjáði þjóð-
ina, og Spánverjar og Portúgalar not-
uðu tækifærið og náðu víða í bæki-
stöðvar.
Það var ekki fyrr en á 17. öld, undir
stjórn Moulay Ismails, sem Marokko
fór að rétta við aftur. „Svarti soldán-
inn“ hafði stofnað borgina Fez,
„blóðugi soldáninn", sem Isniail var
kallaður, byggði Meknes og lét kristna
þræla vinna að borgarsmiðinni. Hann
átti ekki færri en 3000 konur, og þær
óttuðust hann eins og guð, að því er
Englendingurinn Windus segir. Hon-
um tókst að strjúka úr þrælahaldinu.
„Konurnar héldu að allt sem frá hon-
um kom mundi hjálpa þeim til að
varðveita hylli lians, og þess vegna
söfnuðu þær hrákum hans og saur i
smádósir," segir Windus.
Soldáninn sneri sér til Lúðviks XIV.
og bað Cohti prinsessu og varð sár-
gramur er hann fékk liryggbrot. Það
var ekki að ástæðulausu sem liann var
kallaður „blóðugi soidáninn", því að
hann drap sjálfur ýmsa kristnu þræl-
ana sem byggðu Meknes og aðra lét
hann grafa lifandi. Fangarnir komu
til hafnarbæjarins Salle, rétt fyrir
neðan Chella. Þangað kom úlfaldalest
með auðævi sunnan úr Afríku, úr
liöfninni í Salle lögðu skipin með
svarta sjóræningjaflagginu í haf og
komu aftur lilaðnar herfangi. Og fang-
arnir voru látnir standa í röð á hafn-
argarðinum, þar sem sjómennirnir
sitja og bæta netin sín núna. Fang-
arnir voru seldir á uppboði og urðu
að fleygja sér á hné fyrir kaupand-
anum.
RÓSIR OG ÞISTLAR f MAROKKO.
Framhald af bls. 3.
og fyllir rúmið milli tiglóttra veggj-
anna, skapar einkennilega iiamning.
Hér er eigi aðeins lielgur staður,
hér er vitnisburður um að Marokko á
sögu. Því að i miðjum musterisrúst-
unum er „Svarti soldáninn“ grafinn.
Hann hét réttu nafni Abú Hassan
og rikti frá 1331 til 1348, en það var
merkt tímabil í sögu Marokkós. „Allur
heimurinn frá hafinu til iandamæra
Egypta er minn,“ skrifaði hann sol-
dáninum í Kairo. Þá var Marokko
orðið stórveldi, og „svarti soldáninn",
sem kvað hafa verið svo sterkur að
hann gat mölvað múrstein með linef-
anum, beitti orku sinni tii þess að
gera Marokko stærra. Hann lagði
undir sig lönd austur að Tripolis og
suður að Niger, lagði undir sig
Gibraltar og ýmsa spánska bæi.
Til þess að verjast árásum kristinna
manna reisti hann varðturna frá At-
lantshafi til Alzis, og hann víggirti
Gibraltar „svo að fjallið var girt
múrum, eins og máninn hring sínum“.
En 1340 hætti hann sér of langt.
Her hans lagði til orrustu við Alfons
XI. hjá Saldó-ánni, og „svarti soldán-
inn“ beið ósigur. 'Þá var brotið blað
í sögu Spánar, því að nú hefst undan-
haid Mára á Pyreneaskaga.
Við lilið steinkistu soldánsins er
annar legsteinn minni. Undir lionum
liggur konan sem hann unni mcst, og
hún var lieldur enginn miðlungur.
Enginn veit hvað hún hét réttu nafni,
en víst er að liún var Evrópukona,
líklega herfang eins af sjóræningja-
skipum soldánsins. Vegna hörunds-
litarins var hún kölluð „Morgunsól".
Abú Inan sonur þeirra erfði veik-
leika föður sins fyrir konum og ilm-
vötnum og vildi ekki bíða eftir völd-
unum þangað til faðir hans hrykki
upp af, en þvingaði hann til að afsala
sér þeim. Ilann gortaði af að hafa getið
börn með 325 konum á sex árum og
lýsti sjálfum sér þannig: „Göfugasti,
gáfaðasti, listfengnasti ,frjósamasti,
réttlátasti og liygnnasti maðurinn í
Það er drungalegur svipur yfir Salle
þó að margt hafi breyst síðan á dög-
um þrælaskipanna. Gömlu höfninni
hefir verið lokað og hún þurrkuð upp,
og Daniel Defoe, höfundur „Robin-
sons Crusoe", sem einu sinni var
fangi hérna, mundi varla þekkja stað-
inn aftur. Innri hluti liafnarinnar er
nú orðinn aðsetur Gyðinga með al-
skegg og svarta kollu á höfðinu. Önn-
ur bæjarhverfi eru með Evrópusniði.
En það væri fölsun að nota Salle
sem dæmi um grimmd marokkobúa
og halda þvi fram að enn sæti í gamla
farinu, ef Frakkar hefðu ekki komið
til sögunnar. Ýmsir sjóræningjarnir
voru Evrópumenn, sem gengið höfðu
í þjónustu soldánsins. Og kristnir
menn settu ekki upp silkihanska er
þeir voru að hefna í Salle og Chella. *
DríkkiJ® Cfííú
(Spur\ OXV.KK
SÓLMYRKVINN í JÚNÍ verður mesti
viðburður þessa árs hjá stjörnufræð-
ingunum, sem þegar hafa gert mikinn
undirbúning að því að gera sem víð-
tækastar rannsóknir í sambandi við
hann. I Galtö í Svíþjóð verða stjörnu-
fræðingar og eðlisfræðingar frá ýms-
um þjóðum samankomnir, þar á meðal
þessir tveir þjóðverjar, sem að vísu
ekki eru lærðir stjörnufræðingar en
þó svo duglegir, að þeir fá að taka
þátt í þýska vísindaleiðangrinum.
Egils áváxtadrykkir