Fálkinn - 26.11.1954, Blaðsíða 4

4
FÁLKINN
MARIAN ANDERSON-
blökkustúlkan, sem varð heimsfræg söngkona.
til söngfræðingsins Giuseppe Boglietti.
Saga er sögð af því þegar liún söng
fyrir liann í fyrsta sinn. Hann hafði
verið að kenna allan daginn og var
þreyttur og lítt upplagður, og fleygði
sér í iiægindastólinn og sagði Marian
að syngja eilthvað. Hún söng uppá-
halds svertingjalagið sitt, „Deep
River“, og Boghetti scgir að þetta hafi
verið likast og stofan liefði allt í einu
fyllst af sólskini.
Marian hélt áfram hjá Boglietti. Hún
var kappsöm og fór mikið fram. Á
hljómleikum í Town Hall í New York
AÐ er ekki alltaf, sem undra-
börnin efna það, sem búist var
við af þeim í æsku. Það verður
hljótt um þau þegar þau komast af
barnsaldrinum, vegna þess að þau
hætta að þroskast í listinni, sem gerði
þau fræg í fyrstu. Þau hafa fengið
þroskann fyrr en venjulegt er, og
hlotið athygli fyrir það, en lcomist af
þroskastiginu að sama skapi fljótt.
en sum halda áfram að þroskast og
fara sívaxandi fram á miðja ævi. Meðal
þeirra er söngkonan Marian Ander-
son. Sem fullþroska kona hefir hún
hrifið veröldina, ef til vill meira, en
nokkur söngkona sem henni var sam-
tiða. Eftir að Arturo Toscanini hal'ði
heyrt hana syngja í Salzburg 1935
sagði hann: „Það sem ég liefi lieyrt
í dag heyrir maður aðeins.einu sinni
á hundrað árum.“ Og það var ekki ein-
göngu röddin, seiii hann átti við held-
ur öll túlkun og tækni Marian Ander-
son. Hún hefir óvenju næma altrödd
en flutningur hennar er svo blátt
áfram og talandi, að það er undan-
tekning. Hvergi kemur það eins vel
fram og i svertingjasöngvunum henn-
ar, „negro spirituals“. Þá er hún öll
í söngnum og draumar og þrár svert-
ingjanna koma fram í ljóðunum. Enda
eru það þessi lög, sem einkum hafa
gert hana fræga um víða veröld.
Marian Anderson fæddist í Phila-
delphiu 1903. Faðir hennar seldi kol,
en ekki voru tekjurnar af þeirri at-
vinnu svo miklar að hann gæti fram-
fleytt fjölskyldunni. Móðir hennar
varð að vinna fyrir heimilinu líka.
En heimilisbragurinn var góður og
glaðvær, og hagur Marian var ekki
verri en gerist hjá svertingjabörnum.
Það kom snemma i ljós að liún var
sönghneigð, og foreldrar hennar
h.öfðu gaman af söng og létu telpuna
syngja sem mest. Oft komu gestir á
heimilið á kvöldin og þá voru kyrjaðir
svertingjasöngvar. Þegar Marian var
sex ára var hún tekin i barnasöng-
flokk, og nú var hún komin á sporið.
Hún lærði mikið og tveim árum síðar
var hún farin að syngja á samkomum
hjá ýmsum félögum. Þegar lnin var
tólf ára missti hún föður sinn og varð
ævin þá erfiðari en áður hjá henni.
í bókinni „Marian Anderson, A
Portrail“, sem finnski píanóleikarinn
Iíosti Venanen hefir skrifað um söng-
konuna, og kom út 1941, segir liún
sjálf meðal annars:
„Ég man að þegar ég var sex ára
langaði mig til að eignast fiðlu, sem
ég Qskaði að ég ætti. Hún kostaði þrjá
dollara og 45 cent, en ég sá fram á að
ég gæti fengið 5 eða 10 cent fyrir að
skúra stiga, og þeir voru margir i
Philadelphiu. Ég sparaði lengi, og loks
gat ég farið til veðlánarans til að
kaupa fiðluna. Ég þóttist vera viss um
að þetta væri Stradivarius. Ég man
að ég spurði kaupmanninn hvort þetta
væri verulega góð fiðla, og hann full-
yrti að svo væri. Ég var ósegjanlega
hamingjusöm í fyrsta skipti sem ég
handlék fiðluna, og fór strax að æfa
mig. Ég lék lengi á hana, eða þang-
að til strengirnir biluðu, en þá liafði
hún líka gert sitt gagn.“
Það var snemma farið að dást að
söng Marian í Philadelphiu og þegar
liún var tíu ára var hún orðin kunn
fyrir söng sinn i kirkjunni. Hún var
kölluð „tíu ára kontra-allinn“, en þó
komst hún fyrirhafnarlaust upp á háá
C, og söng oft sopran-raddir. Allir
kunningjar hennar réðu henni til að
lialda söngnáminu áfram, og þeir
héldu hljómleika til ágóða fyrir hana,
svo að hún gat keypt sér kennslu.
Hún var orðin 17 ára þegar liún komst
Yfir 75.000 manns voru viðstaddir hljómleika Marian Anderson á torginu fyrir framan Capitol í Washington
páskamorgun 1939. Henni hafði verið meinað að syngja í hljómleikasalnum.
Marian Anderson syngur svertingjasöngva við móttöku í Royal Festival
Hall í London 1952.
vakti hún mikinn fögnuð, og 1925 sigr-
aði hún í samkeppni 300 söngkvenna
og söngmanna. En þó að gagnrýnend-
urnir væru á einu máli um afburða
hæfileika liennar, reyndist henni mjög
erfitt að komast áfram sem söngkona,
og var það fjandskapur Bandaríkja-
rnanna til svertingjanna, sem réð því.
En svo fékk hún styrk til framlialds-
náms og nú sneri hún baki við Ame-
ríku um sinn. Evrópa stóð henni opin,
og þar var hún í mörg ár.
Eftir hljómleika, sem hún hélt í
Berlín 1930 fóru stórborgirnar að
sækjast eftir lienni, og forsjáll hljóm-
leikaagent sænskur sá fram á, að
negrastúlka sem héti Anderson mundi
draga fólk að í Svíþjóð. Hann gerði
samning við hana um söngför um
Norðurlönd og hún byrjaði haustið
1930. Hún söng á Norðurlöndum næstu
fjögur ár. Það var ekki nafnið Ander-
son, sem réð vinsældum hennar heldur
rödd hennar og list. Hljómleikarnir
vöktu feikna fögnuð. Og á þessum
fjórum árum þroskaðist hún mjög sem
söngkona. Reidar Mjöen, einn af
reyndustu tónlistardómurum Noregs
skrifaði m. a. um hana eftir aðra
hljómleika hennar í Osló, 1931:
„Svo fagur getur mannlegur söngur
verið, svo undrafagur, þegar forsjónin
er í góðu skapi og býr til barka og
raddbönd samkvæmt sínu órannsakan-
lega, hljómfræðilega hugviti. í rödd
Marian Anderson eru hljómhrif, sem
ekki er unnt að lýsa. Röddin er dimm
og djúp eins og Afríkunótt, hún hefir
brons-hreim og maður getur talað um
bæði cello og bratsj í þvi samabndi.
Það er gaman að tapa sér alveg og
eiga ekki neinar likingar til, sem geta
lýst þessari dæmalausu raddfegurð.
En að auki er Marian Anderson göfug
sál með ríkan skilning á því sem fag-
urt er, og mikil listakona. Hún er
blátt áfram, einkennileg, frumleg, —
það er ekki hægt að lýsa henni.“
Hafi norskir áheyrendur verið