Dvöl - 01.11.1901, Síða 1

1. AK.
IIEYKJAVIK, NOYEMBEK lí)01.
Atvinna. (Employment).
Aframhald af greininni „Kraftur viljans
Lauslega þýtt úr ensku.
Eg skil tilgang lífsins svo, að bæði menn og
konur sé sköpuð til að vinna, ]iví að starfsemin er
oss ómissandi og vér vitum, að hún skapar (makes
the man) manninn að meira eða minna leyti. Þess
vegna verðskuldar sá naumlega að kallast maður,
sem hefur ekkert fyrir stafni.
Sá leyndardómurað gera mann úr einhverjum er í
]>ví fólginn, að kenna honum að vinna og aðhalda hon-
um að vinnmmi, Það er ekki bóklestur né pekking,
ekki siðalærdómar, ekki góðir foreldrar, ekki góður fé-
lagsskapur, sem skapar manninn, þetta allt eru með-
ul, en bak við þau liggja hin dýrmætu myndunará-
hrif (Moulding influence). Það er starfsemin, sem á
meiri þátt í fullkomnun hans en nokkuð annað, hún
styrkir vi>ðvana, herðir líkamann, örfar blóðrásina,
skerpir lundina, leiðréttir skilninginn, vekur hugvits-
gáfurnar og þröngvar honum fram í baráttu lífsins,
sparar metnaðarfýsnina og tilkynnir honum, að hann
sé maður og verði að sýna það í verkinu.
Hundrað og funmtíu pund af heinum og vöðv-
um er ekki maður. Stór hauskúpa full með heila
er heldur ekki maður. Beinin, vöðvarnir og heilinn
verður að þekkja köllun sína, verður að rannsaka
ætlunarverk sitt, verður að kunna að bera jafnþýngd
sína af staðfestu og skyldum, áður en þau verða að
manni, því að maðurinn samanstendur af starfandi
sálu og starfandi líkama.
Vel búin myndastytta getur litið út eins og mað-
ur, það getur mannleg vera sömuleiðis, en að vera
niaður eða sýnast vera maður, það eru tveir hlutir
ólíkir. Líkaminn vex, en maðurinn myndast. Sú
vera sem vex ]>angað til hún verður mannhæð er
ekki maður fyrri en búið er að gera hana að manni.
Ohjákvæmileg aðstoð við uppfóstur mannsins er
starfsemin, og það er langt síðan að heimurinn sá
og skildi, að enginn getur orðið maður án hennar.
Þess vegna eru drengir látnir vinna, þess vegna er
þeim fengið starfssvið, köllun, embætti. Verkfærin
eru lögð upp í hendurnar á ]>eim og brýnt fyrir þeim
að verða maður og flestir þeirra reyna það einhvern-
veginn, — ekki samt æfmlega á ákjósanlegan hátt.
Þeir, sem eru óheppnastir með það eru þeir,
sem á unglingsárum sínum lærðu ekkert að vinna.
Vorir auðugustu, mést virtu og merkilegustu menn
eru þeir, sem skorturinn neyddi til að vinna sér
brauð, börn sem voru af lágum stigum og fædd í ör-
birgð, sem síðan þeir voru smádrengir hafa orðið að
brynja sig með erfiðinu, hafa horið á sínum þróttlitlu
herðum þungar hyrðar, haí'a orðið að taka á sig mikla
ábyrgð, hafa orðið iyrir þungum áföllum og mætt
sterkum mótspyrnum, hafa orðið að sætla sig við
hin auðvirðilegustu verk af þvi þau borguðu sigbezt
NK. 11.
og buðu erfiðleikunum byrginn ]>ar til þeir unnu sig-
ur og stóðu frannni fyrir heiminum í hátign og feg-
urð sannarlegs manndóms.
A þenna hátt skapast maðurinn, en á engan
annan, því að kraftarnir ]>r(’>ast á akri starfseminnar.
Mennirnir fæðast ekki, en eru búnir til. Hug-
vit, verðleikar og sálarþrek er öllu fremur tilbúið en
meðfætt.
Náttúruhugvit getur orðið að skríða í duftinu,
en tilbúíð hugvit mun gnæfa til skýjanna.
Vorir góðu og miklu menn, sem standa við al-
faravegi mannkynssögunnar eins og skínandi ljós,
bera þessum sannleika vitni, þeir standa þar eins og
ævarandi talsmenn starfseminnar. (Framh.).
Ólíkir vinir.
(Framh.). Gísli svaraði með einhverjum hryll-
ingi; „Guðrún dó, hvort sem ]>að svo hefur verið af
þessum eða öðrum ástæðum, en Magnús unnusti
Önnu varð skjótt jafngóður, kvæntist ríkri og efnilegri
stúlku litlu síðar og býr nú blómlegu búi, og það er
rétt eins og hann hafi æfmlega einhverja ástæðu til
að trana sér framan í Önnu mína og er þá prúðbú-
inn og hinn kátasti, og mér er raun að því, því
skapferli hennar brá svo eftir giftinguna, að ]>að lítur
helzt út fyrir, að hún hvorki vilji heyra mig né sjá,
og ég óska daglega, að eg hefði aldrei heyrt eða séð
hana, eg hefi stungið upp á við hana, að við gerð-
um fjárskifti með okkur og skildum að samvistum,
en hún glottir að eins og situr sem fastast. Börn
höfum við engin átt eins og eg hef skrifað ]>ér og
svona hljóðar nú sagan um hjúskaparsælu mina.
Það er vissulega satt sem eitt spakmennið hefur sagt,
að hjúskapurinn væri eittafþví versta og eitt af því
bezta og allt mögulegt þar á milli — minn heyrir
víst undir millibilsástandið". Við ]>essa athugasemd
vöknaði Gísla um augu.
„Það hefur farið eins og við mátti búast, vinur
minn; þegar svona var niður sáð“, svaraði Pétur
„hefði hann farið öðruvísi eða betur, ]>á hefði eg á-
litið það bölvunarmerki".
„Nú skil eg þig ekki, Pétur minn! skýrðu ]>etta
fyrir mér“.
„Já, hefði svona lagaður ráðahagur farið í alla
staði giftusamlega. þá hefði eg haldið, að launin biðu
þín annars heims, því að við höfum mörg dæmi
þess, að óguðlegum vegnar hér yel, en engum sann-
kristnum manni mun þó blandast hugur um það, að eins
og vér sáum, svo munum við og uppskera í einhverri
mynd •— jú, meira að segja, það þarf ekki einu sinni
kristinn mann til að sannfærast um það, að náttúr-
an umhverfis og jafnvel likaiui vor færir okkur Iieim
sanninn, ef við misbjóðum honum á einhvern hátt
þá misbýður hann okkur með heilsuleysi. En ]>ú