Dvöl - 01.12.1915, Page 2

46
D V 0 L.
En sorg föðursins var dýpri en mannleg
elska gat náð til. Hann þjáðist eins og allir þeir
sem eru særðir hjartasári. Æ, því miður elsk-
um vér svo fátæklega þá sem vér elskum mest!
Vér særumst ekki einungis aí elskuskorti þeirra,
heldur líka af vorri eigin fátæklegu elsku á þeiin.
Og þeir sem þekkja hvað það er að hafa orku
til að stríða, en vantar orku tiJ að sigra, munu
skilja hversu sorgin, gremjan, afbrýðissemin,
sjálfsásökunin sem fóris leið hefir tekið á hann.
Hann hafði ekki fyrri þekt nógu vel dýpi og
kraft tilfinninga sinna, meðan ekkert nógu öflugt
reyndi á þær. Hann reyndi að gleyma Katrínu,
en það kraftaverk gat hann ekki framkvæmt,
þvi andlit hennar stóð jafnan fyrir hugskots-
augum hans.
Honum fanst að hendur hennar hvíla í sín-
um, og þegar hann gekk um húsið og úti í aldin-
garðinum fans,t honum hún ganga við hliðina á
sér. Því eins og til eru í sköpunarverkinu ó-
sýnileg samtengingarbönd, sem slitna ekki eins
og jarðnesku böndin; þannig er lika til sam-
ræmi millum sálna þrátt fyrir skilnað og fjær-
veru. »Eg vildi gleyma Katrínu, ef eg gæti«,
sagði hann við séra Van Linden; og þessi góði
maður vatt hreystilega af sér sinni eigin sorg,
tók hendur Iórisar i sínar, laut niður að hon-
um og sagði: »Það væri mjög sorglegt. Hvers
vegna eigum vér að gleyma? Huggið þér yður
heldur við það, að guð getur breytt sorg í gleði«.
— »Það er ekki eðlilegt, prestur minn. Hvernig
má slíkt ske? Eg skil ekki hvernig það getur
orðiðk — »Þér skiljið ekki! Látum það vera.
En hvað gagnar skilningurinn, eí’ þér hafið ekki
nóga trú? Trúið nú, að barninu yðar liði vel«.
— Ióris hélt að Katrínu liði illa, og hann ásakaði
ekki einungis sjálfan sig, heldur alla sem voru
henni nákomnir, fyrir það sem skeð var, og sem
hann var sannfærður um, að hefði mátt koma
í veg fyrir. Sá hann ekki sjálfur þetta fyrir, hafði
hann ekki nógu greinilega talað við Hyde, og
við Elizahetu og barnið sjálft? Hann hefði átt
að senda Katrínu til Albaníu til Kornelin systur
sinnar; því nú sá hann að Elizabet hafði ekki
í raun og veru mislíkað Hyde, og hvað Jóhönnu
snerti, þá hafði hún of mikið hugsað um Bata-
víus og giftingu sína til þess að hugsa um nokkuð
annað. Og eilt af því sem hreldi hann var það,
að Katrín mundi gleyma honum, móður sinni
og æskuheimili sínu, og hverfa viljandi frá sín-
um eigin ættmönnum. Hann var svo mjög sokk-
inn niður í þessar hugrenningar, að hann tók
ekki eftir því að Bram var sömuleiðis sorg-
mæddur, af þvi hann varð fyrir öllum undrunar-
otsa manna og kvenna sem ekki þorðu að spyrja
Ióris spjörunum úr, en hirtu minna um Bram.
Hann bæði elskaði systir sína heitt, eu hataði
jafnframt með ofsa æskumannsins alla enska
hermenn, og nú voru þeir allir í huga hans
undir sama númerinu, þeir voru allir drotnunar-
gjarnir og hann hataði þá af öllu hjarta. Það
niðurlægði hann líka í augum jafnaldra sinna
að systir hans slcyldi strjúka með einum þeirra.
Það gaf þeim sem báru öfund og óvild til hans
tækifæri til að veita honum grimdarfuflar og
særandi athugasemdir. Ióris gat að nokkru leyti
setið á sér; hann gat talað um giftinguna, að
sönnu með óánægju, en án geðshræringar, og
hann hafði jafnvef i nokkrum tilfellum hent til
ætternis Hyde og hvað hann ætti í vændum.
Allur fjöldinn hugsaði að hann svona í laumi
væri ofurlitið upp með sér af ma^gðunum, svona
gal hann vel dulið sinn innra mann.
V i n sem d.
Það er naumast nokkur hlutur, sem gerir mann-
lífið svo lómt og andlega fátækt, eins og fátækt vor í
því að vínna að því að liðsinna og hjalpa öðrum. Það
er mikið og margt talað um mannkærleika i heimi
vorum; en jalnvel þó allir viðurkenni þá fögru hug-
mynd, eru það samt mjög fáir sem æfa liana i verkinu.
Ef til vill viöurkenna menn það ekki fyrir sjálfum
sér, en það er samt eigi að síður hreinn og beinn sann-
leikur, að maður litur all oflast á þá sem menn hafa
við að skifta, gegnum sjónauka eigingirninnar, Sú
spurning sem dyist bak við meðvitund vora er þráfald-
lega þessi: »Hvernig á eg að nota mér mennina, sam-
höndin og kringumstæðurnar, þannig, að eg hafi sem
mest gagn og gleði af þeim?«
Og samt mun sérhver, sem nokkuð hugsar um það,
geta sagt sér sjálfum, að á meðan að athafnir manna
koma af þess konar hvötum, getum vér ekki vænt eftir,
að neyð og bagindi, sorg og sársauki, nnini hverfa af
jöiðinni. Það eru fáir sem skilja, hve mjög þessi vor
vanalegi sjálfselskufulli hugsunarháttur liindrar vora
andlegu þroskun. Augnamið eigingirninnar er aðgrein-
ing og einangrun. Hún hleður þvi í kringum sérhvern
mann ósýnilegan múrvegg, sem hamlar andlega ljósinu
að strevma inn og útilokar sálina frá hinum guðlega
eldi andlegrar næringar, og þeim krafti sem streymir
um allan alheiminn. Hið guðdómlega ljós og lif nær
einungis til vor i sania rnælir sem vér gei um oss sjálfa
að, rás, sem það þrengir sér gegnum til annara nianna.
Sameiginleg fórnfýsi og hjálpsenti eru þau grundvallar-
lög, sem allieimuiinn hyggisl á. Hið andlega samband,
sem vér stöndum í við vora samvistarmenn, er þess
vegna óendanlega þýðingarmikið fyrir framför vora, og
ef vér viljum komast á veginn til eiiíl'a Jifsins, þa verð-
um vér að læra að fórna eigingirninni fyrir elskuna.
En alt tal um vinsemdina er einkisvert, á meðan hún
sýnir sig ekki í dygðugu lífi gagnvart náungum vorum.
Hin sanna elska hugsar ekki uni sjalfa sig, en fórnar
öllum huga og unthyggju sinni fyrir aðra, og í sínum
eigin sjálfselskulausa ótruflanlega friði, linnur hún æfin-
lega skjól f^'rir annara áhyggjur og þrautir. Líf elsk-
unnar byrjar vanalega á heimilinu, með þvi nakvæm-
lega að upþfylla allar heimilisskyldurnar, og nteð glað-
værum tilraunum að gera heimilið ánægjuríkt og vina-
Iegt, með reiðubúinni fórnfýsi til að bera lifsins hyrði.
Og frá heimilinu mun góðgirnin færa sig lil mannanna
og mannfélagsins; og hlulfallslega, eins og hún útbreiðir
sig sífelt stækkandi, mun ósérplægni hennar verða sífelt
vitrari og verðmætari; aldrei mun hún spyrja sem svo:
»Mundi mér ekki verða meiri unun að gera eiithvað
annað?« Af því hennar einasta ósk er að hjalpa og
liðsinna þeim sem með þurfa. Og með þessari ósér-
plægnu starlsemi, sem fyrst er auðsýnd a þeim sem
næstir standa, og þar næst þeim sem íjærri eru. Þessi
helgi ástareldur mun hreinsa og skýra andlegu sjónina,
svo að sálin fær nákvæmari sjón á þeim sem standa á
hærra þroskunarstigi. Af því einungis, að ellir því hlut-
falli, sem vér elskum og hjálpum þeim sem lifa í kringum
okkur, munu augu sálarinnar opnast. Og þegar það
verður, þá munuin vér sjá, að það er til meðhjálpari,
sem er reiðubúinn að hjalpa oss i sama mælir og vér
hjálpum öðrum. Með því að horta upp á við, verðum
vér færari til að feta oss hærra upp. Sérhvert lótmál
á þesstim vegi opnar oss nýjan sjóndeildarhring, og
jafnframt skýrist andlega sjónin, svo hún verður færari
um að þrengja sér dýpra inn í það Ijós sem hylur guð
fyrir vorum líkamlegu augum.
(Kvinden og Hjemmet).
Útgefandi: Torfhihlitr I'orsteinsiláttir Holm.
Prentsmiðjan Outenberg.