Ljósberinn - 15.02.1934, Page 5

LJÖSBERINN
29
HALLGRÍMUR PÉTURSSON.
Hvað veiztu um Hallgrím Pétursson?
öll börn á íslandi þurfa að þekkja hann.
Nú skal ég segja þér dálítið um hann, en
seinna áttu að kynnast honum betur og
lesa og læra vers og sálma, sem hann
hefur ort.
Hann er fæddur 1614. Faðir hans hét
Pétur Hallgrímsson, hringjari hjá bisk-
upnum á Hólum í Hjaltadal. Par var
Hallgrímur settur í skóla. Hann var gáf-
aður piltur og eitt var honum sérstak-
lega gefið öðrum fremur. Hann var
skáld. Hann bjó til margar vísur um
menn og annað. En vísurnar voru ekki
allar fallegar. Hann bjó til ljót'ar vísur
um ýmsa menn. Eftir því sá hann seinna
og orti:
Hafðu hvorki háð né spott,
hugsa um ræðu mína,
elska Guð og gerðu gott,
geym vel æru þína.
En fyrir ljótu og vondu vísurnai
hefndist honum. Hann var rekinn úr
skólanum. Þá ferðaðist hann til útlanda
og fór að læra járnsmíði í Kaupmanna-
höfn. Líklega hefði hann heldur óskað,
að hann hefði feng'ið að vera kyr heima
og læra, enda sagði hann seinna:
Lærður er 1 lyndi glaður,
lof ber hann hjá þjóðum,
hinn er ei nema hálfur maður,
sem hafnar siðum góðum.
Honum hefir sárnað -- - mest við sjálf-
an sig. Þá var það eitt sinn, að íslenzk-
ur maður, hámentaður, sem hét Brynj-
ólfur Sveinsson, kom að járnsmiðjunni.
Heyrði hann það, að talað var á íslenzku
inni í smiðjunni. Hallgrímur var að
blóta. Ilugsið ykkur. En - þetta varð
til þess, að Brynjólfur fór að tala við
hann og' tók hann úr smiðjunni og setti
hann aftur í skóla. En ekki skuluð þið
halda að Hallgrímur liafi aldrei hætt að
blóta. Jú, því hætti hann. Kunnið þið
þessa vísu:
Vertu dyggur, trúr og tryggur,
tungu geym vel þína,
við engan hryggur, né í orðum styggur,
athuga ræðu mlna.
Meöan hann var í skólanum, komu
þangað íslendingar, sem Tyrkir höfðu
rænt og farið með suður í Afríku og selt
í þrældóm. Kongurinn í Danmörku
keypti þá lausa. Hallgrímur átti að
kenna þeim guðsorð. Þar var kona, Guð-
ríður að nafni Símonardóttir. Hallgrím-
ur feldi ást til hennar, og fóru þau sam-
an til Islands og gengu í hjónaband.
Þau bjuggu við mestu fátækt nokkur
ár. Seinna varð Hallgrímur prestur,
1644. Þá var Brynjólfur orðinn biskup
og hjálpaði honum enn á ný.
En veiztu, hvar Hallgrímur varð
-lengst prestur? Það var í Saurbæ á
llvalfjarðarströnd. Þar leið honum bet-
ur. En ]>á kom nýtt ólán. Bærinn hans
brann. Allir komust út nema förumað-
ur einn, sem var þá á ferð. Margir
reyndust Hallgrími vel, og bærinn var
byg'ður upp. Svo liðu nokkur ár En þá
varð hann holdsveikur (1665 eða 1666).
Þá varð hann að fá sér aðstoðarprest.
Seinast varð hann alveg að hætta prest-
skap og' bjó þá á bæ þar skamt frá,
Kalastjöðum, og dó á Ferstiklu (27. okt.
1674).
Hann var skáld og orti mikið og fag-
urt, I-Ieilræði heita vísur, sem öll börn
ættu að læra. Úr þeim eru vísurnar,
sem eru hérna á undan. Hann orti líka
sálma. »Alt eins og blómstrið eina« er
sungið enn við jarðarfarir. En sta'rsta
og mesta verkið hans eru þó Passíusálm-
arnir. Þeir eru um Jesú Krist, síðustu