Vikan - 25.10.1951, Síða 3

VIKAN, nr. 41, 1951
3
Sameinuðu þjóðirnar.
(Sjá forsíðu).
Margir íbúar New York borg-
ar og ferðamenn, er þangað
koma, fylgjast af miklum áhuga
með smíði þeirra bygginga, sem
Sameinuðu þjóðirnar eru að
reisa. Einni byggingunni er
þegar lokið og tvær eru næst-
um fullgerðar.
Bandaríki Norður-Ameríku
veittu Sameinuðu þjóðunum
hagkvæmt lán, sem nemur
65.000.000 dollara. John D.
Rockefeller, yngri, gaf hinni al-
þjóðlegu stofnun landssvæði,
sem náði yfir 6,8 hektara.
Fyrsta byggingin, skýjakljúf-
urinn sem lokið er við, er þann-
ig gerð, að báðar hliðarnar eru
úr gleri, en endarnir úr mar-
mara. Nú vinna þar 3300 starfs-
menn Sameinuðu þjóðanna, frá
65 löndum. Stálgrind er í bygg-
ingunni og steypt utan um hana
í eldsvarnarskyni. Öll gólf eru
gerð úr járnbentri steinsteypu.
Þessi 39 hæða bygging var reist
af verkamönnum 20 þjóðerna,
undir stjórn alþjóðanefndar,
sem tíu menn skipuðu. Bygg-
ingarefni og annað, sem til
þurfti, var flutt að víða úr
heiminum.
Bygging allsherjarþingsins er
mjög ólík skýjakljúfinum með
sínum beinu línum, þar sem
veggir og loft hennar hafa
mjúkar og ávalar línur. Af öðr-
um mannvirkjum má nefna
stórt bókasafn, veitingahús,
neðanjarðar bifreiðageymslu,
þar sem hægt er að geyma 1500
bifreiðar — allt er gert til þess
að hafa aðstæður og vinnuskil-
yrði sem hagkvæmust fyrir þá,
Foringjar úr flota Bandaríkjanna.
heilsa fánum Sviþjóðar (til vinstri),
Islands (í miðju) og Afghanistan (tii
hægrr), sem voru dregnir að hún í
fyrsta skipti á umráðasvæði aðal-
stöðva allsherjarþings Sameinuðu
þjóðanna í Flushing Meadows, New
York, þegar fulltrúar þessara þriggja
ríkja, sem fengu upptöku 19. nóv.
1946, tóku sér sæti í fyrsta skipti í
fundarsal allsherjarþingsins .
er starfa að friði og öryggi
allra þjóða.
Bókaútgáfan Norðri gaf 1948
út bók eftir Ólaf Jóhannesson
um Sameinuðu þjóðirnar. Er
þar lýst ítarlega stofnun og fyr-
irkomulagi þeirra. Segir í bók
þessari, að í 1. gr. stofnskrár
bandalagsins sé skýrgreint,
hver eru markmið þess. Þau eru
í eftirfarandi fjórum liðum:
„1. Að varðveita alþjóðafrið
og öryggi og gera í því skyni
virkar sameiginlegar ráðstaf-
anir til að koma í veg fyrir og
dragá úr hættu á friðrofi, til að
bæla niður árásaraðgerðir eða
annarskonar friðrof og til að
koma á sættum eða annarri frið-
samlegri lausn milliríkja deilu-
mála eða ástands, sem leiða
kann til friðrofs, enda séu þær
sættir, sem þannig er á komið,
í samræmi við grundvallarregl-
ur réttvísi og þjóðaréttar.
2. að efla vinsamlega sam-
búð þjóða milli, er byggð sé á
jafnrétti þeirra og sjálfsákvörð-
unarrétti.
3. Að koma á alþjóðasam-
vinnu um lausn fjárhags-, fé-
lags-, menningar- og mannúð-
armála, og til að styrkja og
stuðla að virðingu fyrir mann-
réttindum og mannhelgi allra
án tillits til kynþáttar, kyns,
tungu eða trúarbragða.
4. Að vera miðstöð til þess
að samræma aðgerðir þjóðanna
í þessu skyni.“
Guðmundur Einarsson, véla- og
byggingaverkfræðingur, er fæddur í
Reykjavík 1925, sonur Karolínu Guð-
mundsdóttur. og Einars Jóhannesson-
ar vélstjóra, Guðmundur varð stúdent
1945 frá Menntaskólanum í Reykja-
vík og fór þá strax um haustið til
Ameríku og stundaði þar verkfræði-
nám við Stevens Institute of Techno-
logy og lauk prófi 1949. Fékk hann
atvinnuleyfi vestra og var um tíma
verkfræðingur við byggingu á skýja-
kljúf Samoinuðu þjóðanna i New
York. Var hann eini erlendi ríkis-
borgarinn, sem vann við sjálfar
byggingarframkvæmdirnar. Guð-
mundur er nýkominn heim og starfar
sem verkfræðingur hjá Almenna
byggingarfélaginu við byggingar-
framkvæmdir Sameinaðra verktaka
á Keflavíkurflugvelli.
Fööurhúsin.
iii.
Það lá nú í augum uppi, að
yrði sú raunin á, að eitthvert
þessara himintungla, sem voru
óravegu úti í geiminum, hreyfð-
ist, svo að unnt væri að mæla
hreyfingu þeirra, þá hlaut hún
að vera afskaplega mikil. Síðar,
árið 1830, tókst stjörnufræð-
ingunum að reikna út hraða
stjörnunnar Groombridge. Hún
fer um 300 mílur á sekúndu eða
því nær þúsund sinnum hrað-
ara en byssukúla. Þá fór og
stjörnufræðingana að gruna, að
sólin blessuð, sem er ein af sól-
stirnunum, myndi einnig vera á
hreyfingu og bruna með allt
sólkerfið um endalausan geim-
inn. Maður nokkur, Tobias
Mayer að nafni, er var uppi um
miðja 18. öld, ritaði bók um
hreyfingu áttatíu sólstirna.
Hann minnist þar á hreyfingu
sólarinnar, og í æfisögu sinni
bendir hann á, hvemig menn
muni geta gengið úr skugga
um, í hvaða átt sólin muni fara.
Honum farast þannig orð: ,,Ef
vér göngum í skógi, sýnast
þeir viðirnir, sem vér nálgumst,
fjarlægjast stöðugt hver ann-
an. Hins vegar sýnast hinir,
sem vér fjarlægjumst, færast
þéttara saman.“
Árið 1783 tók snillingurinn
Herschel sér fyrir hendur að
fást við þetta úrlausnarefni.
Og það leið heldur ekki á
löngu, þangað til hann fann
ráðninguna. Hann komst að
þeirri niðurstöðu, að sólin brun-
aði áfram, jafnt og þétt með
allt fylgdarlið sitt, jarðstirni
og tungl, áleiðis að Herkúles-
merkinu. Marg-endurteknar
rannsóknir seinni tíma hafa
leitt í ljós, að jafnvel þótt
Herschel hefði við ófullkomin
mælingartæki að styðjast, þá
hefur honum þó tekizt að ráða
rétt fram úr þessu afarörðuga
viðfangsefni, og er það auðvit-
að því að þakka, hvílíkur af-
burða vitmaður hann var.
Stjörnufræðin skýrir oss nú
frá því, að sólin fari um geim-
inn í áttina að Herkúlesar-
merkinu. Og hún fer, hvorki
meira né minna en 150000000
mílur á ári hverju eða fimmtán
sinnum hraðara en hraðskreið-
asta járnbrautarlest. Þetta má
þó heita hægfara gangur aldur-
hnigins manns með geimbúum.
Ef sólin færi viðlíka hratt og
til dæmis Groombridge-stjarn-
an, myndum vér þjóta um geim-
inn átján sinnum hraðara en
skozka hraðlestin. Öll sólstirn-
in hreyfast eitthvað, annað
hvort til hliðar, sem sjá má
með stjarnfræðilegum mæling-
um, eða þá í beina stefnu, að
oss eða frá oss, sem sjá má með
litsjánni.
Vér höfum því ástæðu til að
spyrja: „Hvaðan komum vér
og hvert förum vér?“
Framhald á bls. 10.
Thor Thors, sendiherra Islands i Bandaríkjunum, undirritar, 19. nóv. 1946,
fyrir hönd stjórnar sinnir skuldbindingarskjal Sameinuðu þjóðanna við upp-
töku Islands, Svíþjóðar og Afghanistan i Sameinuðu þjóðirnar. Við borðið eru
(frá vinstri) Paul-Henry Spaak, Belgíu, forseti allsherjarþingsins, Dr. Ivaa
Kerno, Tékkóslóvakíu, aðstoðarmaður aðalritara laga^egra málefna, Ark-
ady A. Sobolev, Rússlandi, aðstoðarmaður aðalritara málefna öryggisráðs-
ins, Henri Laugier, Frakklandi, aðstoðarmaður aðalritara félagslegra mál-
efna, og A. David K. Oven, Brezka heimsveldinu, aðstoðarmaður aðalritara
fjárhagsmálefna. Undirritun yfirlýsingarinnar fór fram i bráðabirgða aðal-
stöðvum allsherjarþings Sameinuðu þjóðanna í Flushing Meadows, N. Y.