Vikan - 12.08.1954, Blaðsíða 12

Hjá 7T 0 3 fi i Mussolinis
Claretta Petacci, sem 1 ifði og dó fyrir einræðisherrann
EGAR Mussolini kom til Mílanó 17. apríl, bjóst hann við sömu glæsi-
legu móttökunum og hann hafði fengið fimm mánuðum áður, er
nokkrar þúsundir gallharðra fasista höfðu safnaz't saman til að
hylla hann með áköfum fagnaðarlátum. En nú komst hann að raun
um, að Milanóbúar voru orðnir honum algerlega fráhverfir, og sýndu
þeir honum nú ýmist óvinsemd eða fullan fjandskap, því að þeir
óskuðu nú einskis fremur en að gefast upp fyrir Bandamönnum, svo
að borginni yrði þyrmt við tilgangslausum bardögum og eyðileggingu.
Hann gerði aðallögreglustöð bæjarins að höfuðbækistöðvum sínum, og
strax og hann hafði komið sér þar fyrir, kom Claretta þangað að heimsækja
hann. Þó að hún hefði að vísu vanizt því að sjá hann illa útlítandi og
gamalmennislegan, brá henni þó í brún, er hún sá, hvílík hryggðarmynd
hann var orðinn í útliti. Augljóst var, að hann var að þrotum kominn og
hafði gert sér ljóst, að spilið var tapað fyrir fullt og allt. Hann talaði í
hvíslingum, eins og honum væri mjög erfitt um mál, og hreyfingar hans
voru hægfara og yfirvegaðar eins og hreyfingar svefngengils.
„Ben, ástin mín, af hverju ferðu ekki norður á bóginn og gefur þig á
vald Englendingum og Bandaríkjamönnum", sagði hún við hann í bænar-
róm. „Þú munt áreiðanlega sæta hjá þeim góðri meðferð, og heilsufar
þitt er svo slæmt, að frekari mótspyrna er verri en 'tilgangslaus".
En Mussolini fór ekki að ráðum hennar. Hann hafði þegar beðið erki-
biskupinn í Mílanó um að koma í kring fundi með forustumönnum frelsis-
hreyfingarinnar, til þess að ræða við þá um friðarkosti, ef hann gæfist upp
fyrir Bandamönnum. Hann mætti 25. apríl á umræðufundi hjá erkibiskup-
inum, en var þá tjáð, að Þjóðverjar hefðu þegar hafið friðarumræður.
Þessar fréttir kveiktu snöggvast nýt't líf í honum, og hann spratt á
fætur í bræði og hrópaði, að Hitler hefði svikið sig. Hann skundaði strax
til aðalbækistöðva sinna og lofaði að gefa frelsishreyfingunni lokasvar innan
klukkustundar.
Þegar hann kom til bækistöðvanna, ákvað hann samstundis að yfirgefa
Mílanó, því að héldi hann kyrru fyrir, átti hann á hættu að verða leiddur
fyrir „alþýðudómstól", sem fnundi næstum því áreiðanlega dæma hann til
dauða. Áður hafði hann haft samband við fyrrverandi framkvæmdastjóra
dagblaðsins „II Messagero", Pavolini að nafni, en hann hafði lofað að mæta
Mussolini í Como með 500 manna liði. Með þessu liði ætlaði hann að freista
að brjóta sér leið yfir fjöllin og sameinast Þjóðverjum í Bavariu.
Klukkan sex um kvöldið lagði hann af stað í áttina til Como, og voru
þrjátíu bifreiðar í förinni. Með honum fóru flestir fasistaforingjarnir, sem
Þeð sem á undan er farið
Þegar Italir höfðu gefizt upp fyrir Banda-
mönnum, lýsti Mussolini yfir stofnun hins
nýja ítalska lýðveldis, er halda mundi bar-
áttunni áfram, og voru aðalbækistöðvar
hans í Gargnano. Claretta kemur þangað
til hans. Hann er ekki lengur ástfanginn
í henni, en þarfnast ástúðar hennar, því
að flestir fylgismanna hans hafa snúið við honum bak-
inu. Itakel, eiginkona hans, verður ofsareið og sakar
Clarettu um að hafa eyðilagt mann sinn. Mussolini
missir alla stjórn á sér, þar eð þær báðar eru sínkt og
heilagt að rífast í honum á víxl. Kemur þar að lokum,
að Mussolini ryðst heim til Clarettu, miðar á hana
skammbyssu og hótar að skjóta hana og sjálfan sig
á eftir. „Dreptu mig þá!“ hrópar Claretta. Mussolini
verður svo forviða á því, hvernig hún snýst við þess-
um dramatísku viðbrögðum hans, að honum fallast
alveg hendur og hundskast sneyptur í burtu. I apríl-
mánuði 1945 fer Claretta með honum til Mílanó.
eftir voru. Einnig fylgdi honum hinn gamli vinur hans.
Bombacci.
Þegar bifreiðalestin kom til Como, var haldið til lög-
reglustöðvarinnar, sem var í þröngu, skuggalegu stræti
niður við vatnið. Mussolini gekk þreytulega inn í lög-
reglustöðina, þar sem hann ræddi nokkra stund við lög-
reglustjórann. Síðan tók hann að skrifa kveðjubréf til
Rakelar, konu sinnar. Skriftin var skjálfhent, og var
bréfið skrifað með bláum blýanti. Það byrjaði þannig:
„Kœra Rakel!
Éy er kominn á leiðarenda — siðusta blaðsíðuna í bókinni.
Éy skrifa þér þetta bréf, því að ef til vill sjáumst við
aldrei framar. Éy bið þiy að fyrirgefa mér allt hið ilia,
er ég hef framið gagnvart þér. Það hefur ekki verið mér
sjálfrátt. Þú veist, að þú ert eina konan, sem ég raun-
verulega hef elskað. Reyndu að komast til svissnesku
landamœranna. 1 Svisslandi geturðu hafið 'nýtt lif . ..“
Hann beið í margar klukkustundir árangurslaust eftir fréttum af Pavolini
og mönnum hans. Um miðnætti kallaði hann nánustu fylgismenn sína
saman á ráðstefnu um, hvað til bragðs skyldi taka. Þeir voru ekki á einu
máli. Sumir vildu halda í áttina til svissnesku landamæranna i von um
að landamæraverðirnir hleyptu þeim í gegn, en aðrir vildu halda til fjalla
og búa þar rammbyggilega um sig í einhverju virkinu. Að lokum ákvað
Mussolini að freista að komast yfir svissnesku landamærin með því að
fara um Porlezzaskarð.
Klukkan þrjú um nóttina lagði bílalestin af stað eftir veginum til Men-
aggio. Mussolini var klæddur í leðurjakka og ók með Bombacci og faliegri,
Ijóshærðri stúlku um tvítugt. Var almenn't álitið, að stúlka þessi, sem
var dóttir einnar fyrrverandi hjákonu hans, væri hans eigið barn.
Staðið var við stutta stund í Menaggio, en síðan var haldið áfram eftir
bugðóttum fjallaveginum, sem lá yfir skarðið og inn í Sviss. Klukkan tvö
var komið til Grandola, og voru þeir þá hálfnaðir til svissnesku landa-
mæranna. Hér var numið staðar og fámennur flokkur sendur á undan
til að kanna, hvort nokkrar hindranir væri á veginum yfir landamærin.
Mussolini og hinir biðu á meðan. Klukkustundu síðar kom einn könnunar-
mannanna til baka örmagna og óttasleginn. Hann fleygði sér niður á
jörðina og gat stunið því upp, að hinir allir hefðu verið teknir til fanga
við Porlezzaskarðið af landamæravörðimum, sem hefðu gengið í lið með
frelsishreyfingunni.
Mussolini og menn hans vissu nú ekki sitt rjúkandi ráð. Þeim kom sam-
an um að snúa við aftur til Menaggio í þeirri fánýtu von, að Pavolini og
menn hans myndu koma þangað áður en lyki.
Claretta hafði frétt um burtför elskhuga síns frá Mílanó, og ákvað hún
þegar í stað að fara á eftir honum. Bróðir hennar og fjölskylda hans voru
með henni, og Marcello stakk upp á því, að í varúðarskyni skyldu þau
þykjast vera Spánverjar frá spænska sendiráðinu í Róm.
Áður en Claretta lagði af stað, skrifaði hún eftirfarandi kveðjubréf
'til Miriam, systur sinnar:
„Elsku Mimetta mín!
Ég læt skeika að sköpuðu, en örlög hans og mín liljóta
að fara saman. Því að framar öllu öðru er það skylda min
að standa við hlið hans. Ég mun ekki yfirgefa hann, hvað
sem á dynur. Ég vil ekki svíkja loforð mitt um að lijálpa
honum, livað sem það kann að kosta. Þú veizt, hvar ég
geymi bréfin, sem farið hafa á milli hans og mín. Sjáðu
til þess, að sannleikurinn verði sagður um ást okkar, sem
var göfug og guðdómleg og ekki af þessum heimi. Ég
vil, að engin nema þú geymir þessi bréf, sem ég lief lagt
alla sál mína í.
Þín að eilífu
Claretta“.
Marcello náði bifreiðalestinni í Men.aggio. Skömmu seinna birtist Pavolini
í brynvarinni bifreið, en án 500 manna liðsins, sem hann hafði lofað að
leggja til. Stutt „hernaðarráðstefna" var haldin, og Mussolini fyrirskipaði,
að ferðinni skyldi haldið áfram meðfram vatninu í áttina til Colico. Tutt-
ugu herflutningabifreiðar mannaðar þýzkum hermönnum slóust í förina
með þeim.
Mussolini stöðvaði bifreið sína eitt sinn á þjóðveginum og spurði veg-
faranda, „hvort nokkrir skæruliðar væru hér um slóðir". Maðurinn svaraði,
að skæruliðar væru alls staðar. Mussolini varð svo óttasleginn við þessar
12