Vikan - 24.02.1955, Side 15

líka sá, aS þarna var ekki litið á mig sem konu. Ég átti ekkert í
eigu minni, alls ekki neitt Þeir leyfðu mér ekki einu sinni að halda
nárinu. Imyndaðu þér rúmlega 200 fanga, sem standa í fjórfaldri röð
fyrir framan nokkur kofaskrifli. Það er sunnudagur, klukkan er orð-
in fimm og verðirnir eru að telja þá. Þeir standa með hendur fyrir
aftan bak, hreyfingarlausir. Fyrir framan þá spígspora svartklædir
menn í gljáfægðum reiðstigvélum. Númer fanganna eru hrópuð upp
og við hvert númer svarar einhver: Hér! Stundum stoppar vörðurinn
við númer og skipar fanganum að stiga fram fyrir fylkinguna. Það
er daglegur viðburður. Fanginn hefur brotið eitthvað af sér og það
á að refsa honum. Svo þegar talningunni er lokið, tínast fangarnir
inn í fangageymslurnar, allir nema þeir, sem unnið hafa til refsingar.
Þeir eru leiddir fyrir fangabúðastjórann — hinn almáttuga fanga-
búðastjóra. Einn hefur stolið brauðmola — matarskammturinn hans
er minnkaður í viku. Annar hefur sýnt þrjósku — hann fær þriggja
daga dýflissuvist. Sá þriðji hefur verið „latur'1 — hann er færður
út á götuna fyrir framan varðstofuna, settur upp á svolítinn tré-
pall og látinn standa þar til miðnættis eða lengur. Yfir pallinum er
rafmagnsljós og þarna stendur fanginn aleinn og hreyfingarlaus og
starir beint fram fyrir sig. Hann veit, að ef hann hreyfir sig, fær
hann barsmið."
Þetta voru algengustu refsingarnar, þær sem voru i daglegri notkun.
En það voru til aðrar aðferðir til þess að refsa óstýrilátum föngum.
Mai'y fékk að kynnast þeim flestum. ,,Eg er eins og flestar konur,"
segir hún brosandi — „svolitið fljótfær! Stundum hafði ég ekki gát á
tungu minni, og þá var ekki að sökum að spyrja.
„Einu sinni tókst mér meir að segja að vinna til refsingar, þegar
ég var að taka út aðra refsingu! Ég man ekki núna, hvað ég hafði
brotið af mér, en ég sat I hegningarklefanum rétt einu sinni. Ég var
að reyna að sofna, þegar vörðurinn öskraði inn um gægjugatið, að ég
mætti ekki leggjast út af. Ég spratt á fætur, þreif húfuna mina og
hengdi hana fyrir gatið. Jú, vist vissi ég, að þetta mundi koma mér í
koll, en ég var svo fjúkandi reið. Nokkrum mínútum síðar fékk ég
að borga fyrir fljótfærnina. Ég var sett í handjárn."
Svokallaður „eftirlitsmaður" kom í fangabúðirnar nokkrum dögum
síðar. Hann mun að nafninu til hafa átt að kynna sér aðbúnað fang-
anna. Hve samviskusamleg sú rannsókn var, má nokkuð marka af því,
að ekki virtist honum finnast neitt athugavert við handjárnin.
„Svona voru þeir," segir Mary. „Allt varð þetta svosem að vera
„löglegt." Þessvegna sendu þeir „eftirlitsmenn" i fangabúðirnar öðru
hvoru —- menn sem síðan gáfu hátíðlega yfirlýsingu um það, hve vel
jafnvel afbrotamönnum vegnaði undir hinni mildu hendi nasismans."
Þessi maður skoðaði meðal annars hegningarklefann, sem Mary sat í,
og lagði fyrir hana ýmsar spurningar. Hann þurfti að fá að vita hvaðan
hún væri, hve gömul hún væri, fyrir hvað hún hefði verið dæmd o.s.frv.
Maður sér í huganum þessa heimsókn. I klefadyrunum stendur maður
um þrítugt í svörtum, stífpressuðum einkennisbúningi, með gullspangar-
gleraugu á nefinu og mjúka hanska. Andspænis honum stendur 25 ára
gömul stúlka. Maðurinn er kominn til þess að kynna sér meðferðina
á henni. Og þegar hann fer, veit hún, að frá hans sjónarmiði er allt í
stakasta lagi! Manninum finnst það ekkert vítavert, þótt stúlkan sé með
handjárn, þótt hún vinni í námu 14 stundir á dag, þótt það sé búið að
klippa af henni allt hárið og þótt hún sé í karlmannsbúningi.
Er G bað hana að endingu að segja mér í fáum orðum frá deginum,
þegar hún varð frjáls aftur.
„Þetta bar svo brátt að, að við stóðum eiginlega gjörsamlega ráð-
þrota i fyrstu! Við vöknuðmn bara við það einn góðan veðurdag, að
verðirnir voru horfnir! Við heyrðum skotdrunur í fjarska. Það er ótrú-
legt en satt, að nokkrar klukkustundir liðu áður en við þorðum að opna
fangabúðahliðið. Ég held næstum, að við höfum verið hrædd við þetta
óvænta frelsi. Dýr, sem lengi hafa verið læst inni, kváðu venjast búr-
unum sínum. Þau hræðast hið ókunna hinumegin við grindurnar. Okkur
var víst svipað innanbrjóst fyrstu klukkustundirnar. En þegar við
loksins áræddum út fyrir hliðið, var eins og ósýnilegir fjötrar féllu
af okkur og við hrópuðum af gleði, þeystum eins og krakkar í allar
áttir, föðmuðumst og kysstumst!
„Nicholai kyssti mig eins og hann hafði aldrei áður kysst mig. Ég
náði varla andanum! Svo hlupum við af stað og leiddumst — hlupum
beint af augum, eitthvað út í buskan. Við fórum um furuskðg. Við héld-
um nærri stanslaust áfram þar til birti af degi. Þá lögðumst við til
hvildar í útjaðri skógarins. Þar lágum við, þegar þeir komu að okkur —
skeggjaðir menn með stálhjálma og byssur. Við vöknuðum við að þeir
stóðu masandi yfir okkur. Ég hlustaði andartak — hvaða mál var
þetta? Svo stökk ég á fætur. Mennirnir töluðu ensku ■— okkur var
borgið!"
Mary Brai og Nieholai búa í Frakklandi. Þau eiga fallegt hús skammt
frá París. Nicholai hefur góða stöðu, Mary hefur hvað eftir annað
verið boðiö hlutverk i kvikmyndum. En hún neitar og segist vilja helga
sig heimilinu sínu.
Ég spurði hana að lokum, hvort hún væri hamingjusöm og hvort hún
hugsaði oft um þjáningarnar, sem hún hafði mátt þola.
„Já, ég verð að játa, að mér gengur illa að gleyma þessum árum,"
segir hún. „Ég er heldur ekki viss um, að ég kæri mig um það. Ég
er ósegjanlega hamingjusöm. Og er það ekki staðreynd, að þá hamingju
LÍF í EIGIN HENDI
Framhald af bls. 7.
Ertu svolítill æringi, þegar það
á við, gáskafullur, kátur? Eins
skiptir það miklu máli frá
heilsufarslegu sjónarmiði, hvort
þú kannt að hvila þig og „taka
lífinu með ró.“ Andlegt heilsu-
tjón vofir yfir þeim mönnum,
sem ekki geta hætt að hugsa um
vinnu sína og vandamál að lokn-
um starfsdegi.
8. Hefurðu trú á sjálf-
um þér?
Þú hefur eflaust kynnst
mönnum, sem sífellt segja:
,,Hjá mér fer allt í handaskol-
um“ eða: „Það er eins og allt
þurfi að koma fyrir mig.“ Þeir
þjást af sífelldum kvíða.
Svona menn eru í hættu
staddir. Þeir vanmeta hæfileika
sína sjálfum sér til tjóns. Það
er kannski stundum full djúpt
tekið í árina að segja að þeir
séu andlega veiklaðir, en vissu-
lega eru þeir ekki fullkomlega
heilbrigðir.
9. Ertu framgjarn, ó-
hræddur?
Hinn heilbrigði maður hræð-
ist ekki lífið og er gæddur nægi-
lega miklu sjálfstrausti, til þess
að láta til sín taka, þegar svo
ber undir. Hann „læðist ekki
með veggjum.“ Ég á ekki við,
að menn eigi að vera ofstopa-
fullir yfirgangsseggir. Ég á við,
að þeir eigi að horfast í augu
við erfiðleikana, gefast ekki
upp.
Hinn hlédrægi maður, sem
aldrei þorir að beita sér, er
engu síður veiklaður en hávaða-
maðurinn.
10. Ertu frjálsmannleg-
ur?
Sá, sem fer mikið einförum,
nýtur ekki lífsins í fullum mæli.
Frjálsmannleg framkoma er
hraustleikamerki. Hinn heil-
brigði maður er félagslyndur
bæði utan og innan heimilisins.
11. Ertu umburðarlynd-
ur?
Heilsugóður maður tekur til-
lit til annarra og kann að meta
kosti þeirra. Umburðarlyndi er
hraustleikamerki, alveg eins og
hatur og öfund byggist nærri
undantekningarlaust á einhvers-
konar veiklun.
Það er ekki nema mannlegt
að reiðast um stundarsakir. En
hinn heilbrigði maður veit, áð
reiði, sem verður að hatri, er
hættuleg. Hún getur auðveld-
lega valdið honum heilsutjóni.
12. Ertu fróðleiksfús?
Mátuleg forvitni er öllum til
góðs. Og sá, sem gæddur er
andlega heilbrigði, lætur ekkert
tækifæri ónotað til þess að afla
sé nýs fróðleiks. Hann viður-
kennir fúslega nýjar staðreynd-
ir og forðast alla fordóma.
í stuttu máli er eftirfar-
andi undirstaða góðrar
heilsu: líkamleg vellíðan;
glögg yfirsýn yfir manns
eigin markmið og þarfir;
vilji til að lifa lífinu til
fulls, án þess að óþarfa
kvíði og bölsýni skyggi
þar á.
Sé maðurinn gæddur
þessum eiginleiltum, þarf
hann ekki að hræðast það
sem framundan er.
MUNIÐ
NDRA MAGASIN
Karl Uölvason
Ferjuvog 15 Sími 7939
Bej’kjavík
Öll gluggahreinsun
fljótt og vel af
hendi leyst.
— HRINGH) 1 SlMA 7939 —
fann ég eiginlega þarna í fangabúðunum? Ég á við, að þar fann ég
manninn minn." '
Hún tólc mynd upp úr skúffu og sýndi mér hana.
„Ég veit að Nicholai elskar mig,‘‘ sagði hún brosandi, ,,og að hann
muni alltaf elska mig. Hvernig get ég efast um það úr því hann e)sk-»
aði mig þárna?"
Ég' horfði á myndina og skyldi hvað hún átti við. Þetta var mynd
af Mary eins og hún hafði verið, þegar hún kynntist Nicholai, mynd
af ungri, grannvaxinni stúlku í fangafötum
„Bandarikjamennirnir tóku hana daginn sem þeir fundu olckur,"
sagði hún „Or því hann elskaði mig svona á mig komna, hlýtur hann
þá ekki alltaf að elska mig?“
ENDIR.
15