Vikan - 29.11.1956, Blaðsíða 7

manna vona ég, að þetta gæti tekizt
hjá mér, og þess vegna kom ég til að
leita ráða hjá yður.
En það var eins og þessi málaleit-
an gufaði upp og samlagaðist áfall-
andi húminu. Og gesturinn fann, að
hinn virðulegi yfirmaður kirkjunnar
tók þessu ekki með neinni upplyft-
ingu. Biskup spurði þó að ýmsu, er
snerti hag hans og efnalegar ástæð-
ur. Eftii' nokkurt samtal varð gest-
inum ljóst, að hingað hafði hann
einnig 'farið erindisleysu, svo sem í
önnur höfðingjahús þennan hinn
sama dag. Hann kvaddi því og gekk
út úr biskupsstofu talsvert hnuggn-
ari en hann hafði stigið þangað inn.
l»órður Þ. Grunnvíkingur, frændi
Magnúsar og vinur, rímnaskáld.
Og' það var tekið fast að rökkva.
Magnús Hjaltason gekk nú heim
í hús frænda síns og skrifaði eftir-
farandi línur: — ,,Ég held helzt, að
einhver væri ýrður í skapi, sem
eins stæði á fyrir og mér: vera
fjarska mikið veikur og eiga sér
hvergi víst undir veturinn. Ég veit
ekki, hvað bágt er, ef það er ekki
það.“
Magnús Hjaltason hafði nú verið
átta daga í höfuðstað landsins og
reynt sitt af hverju. í>egar hann reis
úr rekkju morguninn eftir atvinnu-
leitina og heimsóknina til biskupsins,
ákvað hann þó að gera nýja tilraun.
Hann ætlaði upp á bæi og bjóða sig
þar sem matvinnung, ef ekki vildi
betur til.
Hann lagði síðan af stað gangandi
áleiðis upp í Mosfellssveitina. Spurði
hann á bæjunum, hvort ekki væri
þörf fyrir mann, sem ekki væri kröfu-
harður um kaup, vildi jafnvel gefa
sig sem matvinnung, ef hann fengi
létta vinnu í vetur. En því var ekki
að heilsa. Enginn þurfti að bæta við
manni, það eru ekki svo stór búin
hérna, að maður komist ekki yfir
það, sem vinna þarf með þeim hönd-
um, sem fyrir eru, sögðu húsbænd-
urnir, en vel getur verið, að þú
kornist að í Grafai'holti. I Grafarholti
var sama svarið, en það var hugsan-
legt, að í Lambhaga þyrfti mann. En
í Lambhaga þurfti ekki mann til
viðbótar, reynandi væri í Ártúnum.
Hann sneri því við í Lambhaga og
hélt gangandi áleiðis niður að Ártún-
um. Þar þurfti ekki heldur mann til
neinna verka, að svo stöddu. En þar
var honum boðinn matur og gisting,
ef hann vildi, því að komið var fram
í myrkur. Hann þáði boðið fegins-
hendi og hýrgaðist vel yfir mat og
drykk, þó að gangan milli bæjanna
hefði enn kreppt að þeirri von, að
úr myndi rætast.
Á bænum var glatt fólk og ræðið.
Og fyrr en varði hafði hann hrifizt
inn í glaðværðina og tók að yrkja
um fólkið, hver fékk sína visu og
sumir tvær. Þegar hann gekk til
náða, hafði hann ort 12 vísur.
En rétt í því er hann var að leggj-
ast til svefns, bar þar gesti að garði.
Þeir voru allháværir, enda sumir
ölvaðir töluvert. Meðal komumanna
vai' maður að nafni Jón Einarsson
frá Gunnarsholti. Hann var fyrir-
ferðamikill og talaði margt, slurk-
aður vel. Þegai' hann komst á snoðir
um, að þarna i bólinu lægi hagyrð-
ingur, sem hefði verið að yrkja um
fólkið og skemmta því með kveðskap
um kvöldið, sneri hann sér að skáld-
inu og sagði, að það væri nú ekki al-
deilis kominn háttatími. — Nú byrjar
vakan, sagði hann, — fáðu þér bara í
gogginn og hresstu þig, og upp
með þig, skáld þurfa guðaveigar —
,,því guðaveigar lífga sálaryl“, söng
hann.
Skáldið vildi ekki súpa á brennivín-
inu, en reis upp og hóf samræður
við Jón. Að vísu hafði Jón oftast
orðið, því að hann var maður, sem
bar skyn á hlutina og var ekki alveg
að skríða úr skurninni i morgun og
skima um þessa veröld i fyrsta sinn,
ónei. Svo spurði hann skáldið i þaula
um hagi þess, — og skáldið sagði allt
af létta.
Þá sagði Jón: —- Það er ekki nema
sjálfsagt að hjálpa þér úr þessum
bölvuðum aumingjaskap, þú ert pilt-
ur að mínu skapi. Ég hef verið kaupa-
maður hjá óðalsbóndanum Þorvaldi
á Þorvaldseyri undir Eyjafjöllum, og
ef þú vilt fara með mér austur, skal
ég koma þér fyrir í góðum stað í
vetur. Láttu nú sjá, að þú kunnir
eitthvað með skáldskap að fara, og
gei'ðu um mig ferhendur, sem mér
líka. Ég ætla líka að gista hérna í
nótt, og svo kemurðu með mér niður
í Reykjavik á morgun. Og þú skalt
Oddur Guðmundsson, kaupmaður í
Bolungarvík, elnn af beztu vinum
og styrktarmönnum Magnúsar um
langt skeið.
sanna og reyna, að það var ekki lak-
ara að hitta Jón frá Gunnarsholti og
eiga hann að.
Þó að Magnúsi litist ekki sem
gæfulegast á þennan drukkna og að-
sópsmikla mann, þá keypti hann sér
til friðar að yrkja um hann nokkrar
vísur, er Jón lauk lofsorði á, svo að
skáldið varð einnig að yrkja vísur um
ákveðið efni, sem Jón tiltók.
Seint og siðarmeir var gengið til
náða, en áður var það fastmælum
bundið, að Magnús fylgdi Jóni til
Reykjavíkur morguninn eftir og
hlýddi Ieiðsögn hans og ráðum.
Þetta var laugardagskvöld.
Daginn eftir héldu þeir félagar til
Reykjavíkur og fundu að máli Þor-
vald á Þorvaldseyri. Sagði Jón hon-
um frá fundi sínum og þai' með, að
hann hefði lofað að útvega piltinum
góðan stað í vetur, - og þá kom ég
auðvitað til þín, Þorvaldur. Þetta er
gáfumaður og skáld, hann ætti að
geta tekið við af prestinum og haldið
ki'ökkunum við kristindóminn og
önnur fræði.
Eftir nokkurt samtal varð það úr,
að Þorvaldur kvaðst gjarnan vilja
taka Magnús og láta hann kenna
börnum á heimili sínu, skyldi hann
tala við sig nánar eftir tvo eða þrjá
daga, en þeir myndu ekki halda aust-
ur fyrr en um miðja viku.
Magnúsi þótti nú allvel hafa rætzt
úr málum og hélt áfram samfylgdinni
við Jón. Ætlaði Jón í nokkurra daga
kynnisferð suður á Álftanes og suð-
ur í Hiaun og skyldi Magnús fylgja
honum. Þeir héldu ríðandi suðureftir
og léttu ekki fyrr en á Óttarsstöðum,
þai' sem Jón átti kunningjafólk.
Fengu þeir félagar þar góðan beina,
en Magnús stráði vísum i samræð-
urnai' og lauk þar við 15, áður en
lagt var af stað. Riðu þeir nú fram
og aftur næsta dag: fyrst til Hafnar-
fjarðar, þaðan út á Álftanes og aftur
til Hafnarfjarðar að kvöldi. Að nátt-
málum riðu þeir áleiðis til Reykja-
víkur. Komið var svarta myrkur og
seinfært á veginum, svo að á miðri
leið skipaði Jón Magnúsi að halda
heim að Kópavogsbænum, beiðast þar
gistingar og vera þar til næsta dags
með ferðahesta Þorvalds, sjálfur ætl-
aði hann til Reykjavíkur um nóttina.
Hann var ör af víni og frakkur í tali.
Þegar Magnús kom að Kópavogi
var fólk fyrir nokkru komið í fasta-
svefn. Hann spretti þá af hestunum
og hefti þá, en vakti síðan upp. Árni
bóndi kom til dyra. Taldi bóndi öll
tormerki á því að hýsa mann, hann
hefði hvorki rúmflet né fataleppa til
að liggja við. Magnús nefndi nafn
Jóns frá Gunnarsholti og lét þess
getið, að hann hefði vísað sér hingað,
enda væru þeir í samfylgd og ætl-
uðu austur i vikunni. En bóndi tók
að fárast vfir því, að hann gæti ekki
gæti ómögulega hýst hann. En
þar eð Magnús taldi ófært að halda
um nóttina til Reykjavíkur, hélt hann
áfram að nauða á bóndanum, þar til
hann sagðist geta leyft honum húsa-
skjólið, annað hefði hann ekki. Gekk
Magnús þá í bæinn. Bóndi vísaði hon-
um í afhýsi nokkurt, og sagði, að
þarna væri vitlaus kvenmaður.
Varð Magnúsi bilt við, en fór þar
inn, því að lasleiki, þreyta og svefn
ráku eftir, að hann fengi einhverja
hvíld.
Þegar inn kom, vísaði bóndi hon-
um á autt rúm, sem almikið af hálf-
þurru fjöruþangi var í; síðan færði
hann honum teppi og mælti :
— Hér verður þú að vera manni
og sýna karlmennskuhug þinn, því
annarsstaðar er ekki hægt að lofa
þér að vera.
Lagðist Magnús fyrir í fötunum, og
gripinn mikilli hræðslu vakti hann
lengi nætur.
Vitfirrta manneskjan var í rúminu
á móti honum. Hún svaf, en óvært.
Eitt sinn um nóttina vaknaði hún
með töluverðum látum. Komu þá
bóndi og húsfreyja til þess að stilla
hana og gera hreint hjá henni. Eftir
það kyrrðist, og Magnús sofnaði.
Klukkan á sjöunda timanum um
morguninn, þegar Magnús vaknaði,
var konan horfin úr þessai’i vistar-
veru. Hafði bónd farið með hana á
annan bæ, en í Kópavogi hafði hún
þá verið fimm daga. Var hún á veg-
um hreppsbúa, þannig, að hún var
flutt frá bæ til bæjar, en enginn
treysti sér til að hafa hana lengur
en viku í senn.
Sigurbjörn Sveinsson skáld, ástúðar-
i’lnur Magnúsar, kemur niikið við
sögu.
Magnús var heldur illa til reika
eftir ferðalagið og þessa órólegu nótt.
Þáði hann greiða, áður en hann tók
að tygja sig af stað, og borgaði fyrir
sig með 6 vísum.
Frá Kópavogi hélt hann upp að Ár-
túnum með hestana, og kom þeim
þar i geymslu að undirlagi Jóns:
hélt síðan gangandi til Reykjavíkur.
Þar hitti hann Þorvald óðalsbónda
við drykkju inni á Hótel Island. Tók
Þorvaldur honum vel, bauð honum að
drekka með sér og tók að ræða við
hann um ráðninguna. Þáði Magnús
í staupinu og hýrnaði töluvert. Bundu
þeir fastmælum, að Magnús kenndi
börnum á Þorvaldseyri næsta vetur,
en vnni þó eitthvað fleira, ef þurfa
þxtti, og sagði Magnús það sjálfsagt
og velkomið. Hann snerist svo kring-
um Þorvald þann dag atlan og fór
í sendiferöir, því að Jón frá Gunnars-
holti, er var fylgdarmaður Þoi valds,
var svo ölvaður, að engu tauti varð
við hann komið.
Um nóttina gisti Jlagnús hjá Guð-
mundi móðurbróður sínum. Næsta
dag skyldi héfja austurferðina.
7