Vikan - 12.05.1977, Síða 14

0«l
Þú átt aöeins það, ser \
Ég er staddur í bókaherbergi
Ævars Kvaran að Æsufelli 6. Allir
veggir þar inni eru þaktir bókum.
Ævar sjálfur situr við gluggann í
djúpum hægindastól og auðvitað
með opna bók í hendi, sem hann
hefur verið að lesa í. Hann hættir
að lesa og leggur opna bókina
niður í kjöltu sér.
— Það er aldeilis að þú átt af
bókum.
— Blessaður vertu, ég kem
þeim ekki nærri öllum fyrir hérna.
— Er mikiö af þessu ská/dsögur
eða annað afþreyingarefni?
— Nei, ég er löngu hættur að
safna slíku. Það væri nóg til að
æra óstöðugan. Flest eru þetta
heimildarrit og bækur, sem snerta
áhugamál mín, svo sem heim-
speki, sálfræði, guðspeki, spíri-
tisma og ýmislegt þessháttar. Og
svo á ég hér úrval úr helstu
höfundum heimsbókmenntanna í
54 bindum og mannkynsögu í 20
bindum. Ég safna þessu í kring um
mig hérna heima til þess að spara
mér ferðir í söfn í grúski mínu. Ég
er alltaf að nota þessar bækur og
panta sífellt nýjar til þess að
fylgjast með. Ég hef engan áhuga
á sjaldgæfum útgáfum eða þess
háttar, og ekkert vit hefi ég á
verðgildi bóka, en ég les þær
bækur, sem ég á, og þykir afar
vænt um þær og höfunda þeirra,
sökum þess tækifæris, sem þær
veita mér til að svala forvitni
minni.
Ævar Kvaran er fyrir löngu
orðinn þjóðkunnur maður sem
leiklistarmaður og útvarpsfyrir-
lesari, en hann hefur komið víða
við sögu, eins og það sýnir, að
hans er getið í þrem íslenskum
upplýsingaritum: Lögfræðinga-
tali, Kennaratali og Merkum sam-
tíðarmönnum. Hans er einnig
getið í nokkrum erlendum upp-
sláttarritum.
— Ævar, þú tókst embættispróf
íiögfræði í Háskóia isiands. Hvers
vegna hættirðu við lögfræðina og
fórst yfir i leiklist?
— Ég fékk strax góða stöðu hjá
ríkisfyrirtæki sem lögfræðingur,
en mér geðjaðist ekki að því að
eiga að beita óréttlæti gagnvart
viðskiptavinum fyrirtækisins, sér-
staklega ef þeir höfðu ekki nógu
góð pólitísk sambönd að því er
snerti innheimtur og krafðist ég
þess að fá að láta jafnt ganga yfir
alla, ríka sem fátæka. Þetta þótti
víst bæði óraunhæft og heimsku-
legt. En ég var þrjóskur, og var
viðkomandi ráðherra að lokum
látinn skipa mér fyrir verkum, því
hér voru — eins og annarsstaðar í
kerfinu — pólitísk viðhorf á ferð.
Þetta endaði með því, að mér, var
sagt upp með sex mánaða
fyrirvara. Þessi reynsla sýndi mér,
að ekki er hægt að samræma
réttlæti og pólitísk viðhorf. Ég
varð því að gera það upp við
sjálfan mig í eitt skipti fyrir öll,
hvort ég ætlaði að „komast
áfram" á kostnað samviskunnar,
eða að gera að minnsta kosti ekki
af mér neitt mein. Ég kaus síðari
kostinn, því mér bauðst föst
ráðning sem leikari við opnun
Þjóðleikhússins. Ég hafði allt frá
því í menntaskóla föndrað dálítið
við leiklist, var satt að segja
þvingaður til þess fyrst í skóla, en
fékk svo áhuga og var byrjaður að
leika hjá Leikfélagi Reykjavíkur, á
meðan ég var í háskólanum. í
menntaskólanum lékum við m. a.
Rakarann í Sevilla með músík eftir
bekkjarfélaga minn Gylfa Þ. Gísla-
son, og söng ég þar ýmsar aríur
eftirhann og hafði gaman af.
' — En áður en Þjóðleikhúsið
opnaði, fór ég til Englands og
lagði þar stund á leiklist og söng
við Royal Academy of Dramatic
Art og Royal Academy of Music.
Við síðarnefndu stofnunina var ég
alltof stutt og gat ekki kostað mig
lengur, svo ég lærði bara undir-
stöðuatriði, en þó nægilega mikið
til þess að fá hlutverk í fyrstu
óperunni, sem flutt var af
íslenskum söngvurum á Íslandi,
Rígólettó, þar sem ég hafði
einsöngshlutverk Monterone. Síð-
ar söng ég í ýmsum öðrum
óperum og óperettum. Ég stofn-
aði líka leiklistarskóla eftir að ég
kom heim. Þannig atvikaðist það,
að ég varð leikari og kennari í stað
þess að verða starfandi lögfræð-
ingur.
— Heiduröu, að þú hafir ekki
tapað á því að hætta iögfræði-
störfum?
— Jú, efnalega, en ekki
andlega.
— Ég sé, að þú hefur tekið
saman aiimargar bækur. Hvers
konar bækur eru það?
— Það eru mestmegnis út-
varpserindi, því þótt undarlegt
Ævar og Bessi Bjarnason sem
,,gangsterarnir" í Kysstu mig
Kata.
megi virðast, þá hafa bókaútgef-
endur jafnan sóst eftir því að fá að
gefa þessi erindi út, þótt margir
hafi, að því er virðist, á þau
hlustað í útvarpi.
— Ein þeirra heitir ,,Á ieik-
sviði." Það eru ekki útvarpserindi.
Hvernig er sú bók tiikomin?
— Þegar ég varð fastráðinn
leikari við Þjóðleikhúsið, fannst
mér ég verða að gera eitthvað fyrir
alla þá mörgu áhugamenn úti um
land, sem eyða frístundum sínum í
að fást við leiklist, því ég var
sjálfur alinn upp í áhugamanna-
leikhóp, Leikfélagi Reykjavíkur. Ég
hjálpaði þess vegna til að stofna
Bandalag islenskra leikfélaga, en
varð að vera formaður þess fyrstu
sjö árin, þótt ég væri sjálfur
atvinnumaður í leiklist, til þess að
koma undir það fótunum. Meðal
þess, sem ég gerði þá, var að
stofna til leikstjóranámskeiðs í
Þjóðleikhúsinu, fyrir leikstjóra úti á
landi, og síðar urðu til þeir
fyrirlestrar, sem ég hélt þar, og er
það uppistaðan í þessari handbók
fyrir áhugamenn. Það mun enn
vera eina tæknibókin á íslensku
um leiklist.
— Ég sá í Merkum samtíðar-
mönnum, að þú hefur nú gert
ýmis/egt fieira.
— Já, en blessaður vertu ekki
að telja það upp. Það hefur enginn
áhuga á því. En eitt hið skemmti-
legasta, sem ég hef gert, var
þegar ég var boðinn af Inter-
national Institute of Education í
New York til þriggja mánaða
dvalar í Bandaríkjunum og ég flutti
fyrirlestra um íslenska leiklist við
ýmsa háskóla Bandaríkjanna og
var jafnvel boðið til Kanada í sömu
erindum. Það voru allir svo
dásamlega hissa á því, sem var að
gerast í þeim efnum heima á litla
íslandi.
— Það er nú löngu orðið ijóst,
Ævar, aö þú hefur enn fieiri
áhugamái, því það er mikið
hlustað á erindi þín í útvarpi, og
kennir þar ýmissa grasa. Hvað af
þessum málefnum er þér nú hjart-
fólgnast?