Vikan - 04.05.1939, Side 3

Nr. 18, 1939
VIKAN
3
HELGI S. JÓNSSON:
KEFLAVÍK -
borgin suður með sjónum.
Keflvísk æska lætur sér ekki leiðast.
Keflavík er höfuðborg Suðurnesja. Sú
borg Iiggur „suðux með sjó í sælli
ró“, eins og skáldið kvað. Stundum
fréttist þaðan, kð allir bátar séu á sjó,
og stundum fiska þeir vel -— stundum
illa.
Fólkið í Keflavík sækir björg sína í haf-
ið og hefir löngum orðið að samræma kjör
sín við það, hversu Ægir er gjöfull. Þrátt
fyrir kreppu og aflatregðu hefir þorpið þó
vaxið og vex enn nokkuð ört, og ber það
helzt vitni um þrek og seiglu fólksins, að
það skuli ekki hafa flúið héðan, og þangað,
sem hægt er að lifa án þess að vinna!
Minjar liðna tímans eru smátt og smátt
að falla í gleymsku. Þó standa enn þá nokk-
ur hús frá Duus-tímabilinu, þar á meðal
„Duushúsið", „Gamla búðin“ og Norð-
f jörðshúsið, sem að vísu er gengið í endur-
nýjun lífdaganna og orðið að samkomu-
húsi Ungmennafélags Keflavíkur. Hlöðnu
grjótgarðarnir standa enn og munu standa
lengi og bera vitni um iðni og ódýran
vinnukraft. Verzlunarhúsið frá Bátsendum
var flutt hingað kringum 1800. Það stend-
ur enn þá á sterkum og ófúnum stoðum,
þótt það sé gamallegt orðið í útliti, geymir
minninguna um Bátsenda-pundarann, sem
vó með sinni bognu reislu og laka lóði.
Gömlu lágreistu bæirnir eru að hverfa.
Þeir fáu, sem eftir eru hýsa nú sína síð-
ustu íbúa. — Þannig er gamla Keflavíkin
að eyðast og hverfa og nýr bær að rísa,
með nýju fólki og nýjum háttum. Með
hverju árinu, sem líður þokast þetta litla
og vel setta sjávarþorp í áttina til að
verða nútíma athafnabær, er leggur sinn
ríflega skerf til viðhalds þjóðarbúinu.
Litlu þorpin þau gleymast svo oft. Vor
ágæta höfuðborg hefir svo lítinn áhuga
fyrir því, hvar slorið úr fiskinum verður
Bátarnir leggja út frá línunni.
eftir, hún veit hvar gjaldeyririnn lendir,
og það er nóg!
Keflvíkingar ráða nú yfir 22 bátum frá
12—25 tonna og stunda veiðar á þeim
mestan hluta ársins. Vertíðin, frá í janú-
arbyrjun og til maí-loka, er aðal starfs-
tíminn. Þá er unnið dag og nótt, þegar
veður leyfir og ekki spurt um annað en
fiskirí. Á sumrin er stunduð síldveiði,
ýmist hér í flóanum eða fyrir norðurlandi.
Nokkuð er farið að stunda dragnótaveiði
og hafa verið reist hér tvö hraðfrystihús
til að vinna úr aflanum, og er að þessu
mikil atvinnubót, einkum fyrir kvenfólk.
Nokkuð er um það deilt, hvort dragnót-
in sé ekki rányrkja hér í Faxaflóa. Árni
Friðriksson, fiskifræðingur, var áður
hlynntur dragnótinni, en hefir nú skipt um
skoðun eins og þaulreyndur stjórnmála-
maður, og vill nú friða flóann fyrir öllum
botnsköfum. Er það margra trú, að friðun
Faxaflóa mundi verða hinn mesti búhnikk-
ur fyrir sjávarplássin við flóann, og með
tímanum fyrir þjóðina alla. Víst er um
það, að allt eyðist, sem af er tekið og einnig
fiskurinn í sjónum. Landsteinafiskurinn er
flúinn og síðustu áratugi hefir stöðugt
verið sótt lengra og lengra út á djúpið.
Hefir það haft í för með sér breytt veiðar-
færi og afkastameiri og stærri skip, sem
aftur hefir skapað mjög aukinn kostnað og
þar með nauðsyn fyrir stöðugt aukið afla-
magn og aukna sölumöguleika. Þetta allt
eru alvörumál fyrir lítil sjávarþorp, og
um þetta er hugsað, þegar lítið fiskast. Þá
á svartsýnin greiðan aðgang að fátækum
og möguleikalitlum fiskimönnum, en þegar
afli er góður og gæftir þá er fjör á ferð-
um, svo að jafnvel mennirnir á klossunum
og gúmmístígvélunum ganga léttir í spori.
Allir bátarnir róa á
sama tíma, sem færist
fram með ákveðnu milli-
bili. Þegar róðrartíminn
nálgast, fara bátarnirað
tínast á ,,línuna“ — en
línan er mörkuð í landi
með tveimur rauðum
ljósum. Utar en svo, að
ljósin beri saman, má
enginn fara fyrr en
merkið er gefið frá
landi, það eru 3 stutt-
ir glampar, endarteknir
nokkrum sinnum. Þetta er gert til þess,
að bátarnir fylgist allir að á miðin og leggi
síður yfir línur hvers annars.
Það er eins og heil borg hafi risið upp
þarna skáhallt undan Berginu. Fjörutíu
bátar bíða eftir merkinu, Vélarnar ganga
rólega, eins og þær séu að sækja í sig
veðrið. Það er horft til lands og litið á
klukkuna. Þeir, sem hafa of fljótar klukk-
ur efast þá um, að sú í landi sé rétt. Svo
er merkið gefið. Það er eins og eitthvað
hafi sprungið, heil herdeild hefir fengið
skipun um áhlaup. — Allar vélar vinna af
fullum krafti og loftið titrar af þungum
dunum margraddaðra véla. Hin prúða
sveit heldur til hafs, áhlaupið er hafið, ef
til vill sækist orustan létt, ef til vill ekki.
Ég ætla ekki að lýsa baráttunni við
Ægi. Sú barátta er konungleg og báðum
samboðin. Ægir er miskunnarlaust rænd-
ur, og miskunnarlaust heggur hann skörð
í sjómannasveitir okkar. Þannið er lífið á
öllum sviðum, það er barátta, aðeins mis-
munandi hörð — og baráttan er nauðsyn-
leg, því að hún skapar menn. Lífsbarátta
Islendinga til sjávar og sveita er nægilega
hörð, svo að ekki þarf að örvænta um fram-
tíð þjóðarinnar á meðan hún er svo lítil-
lát að þiggja daglegt brauð af moldinni
og djúpinu, en ef hún á að fara að lifa
á ferðamönnum og fornri frægð, þá er illa
farið með mikla möguleika og gott efni.
Keflvíkingar eru duglegir sjómenn. Sjó-
mennskan er þeim í blóð borin, og leiðir
flestra æskumanna liggja út á hafið eða
á einhvern hátt til þess. Moldin er van-
rækt hér í Keflavík. En til þess, að búskap-
ur einstaklingsins sé heilbrigður’ og örugg-
ur má hvorugur aðilinn gleymast, eins og
sjórinn umlykur landið, eins náið sam-
starf þarf að vera milli lands- og sjávar-
vinnu. Allt í kringum þorpið liggja órækt-
ar móar og melar, en í fjörunni liggur
áburður fyrir þúsundir króna — allt slorið
úr fiskinum. Og oft eru margar hendur
iðjulausar yfir vor og sumartímann. Þetta
stendur til bóta, og ég er sannfærður um,
að brátt breytast móarnir í tún og garða.
Og eftir þ ví, sem gróðurinn vex, eftir því
grær hin heilbrigða hugsun og trúin á
landið.
Þeir, sem vanir eru miklum lífsþægind-
'um og léttri vinnu, þeir mundu sjálfsagt
ekki kjósa að róa í þessarri Keflavík, því að
Framh. á bls. 21.