Vikan - 03.10.1940, Blaðsíða 13

VIKAN, nr. 40, 1940
13
Lítil Stúlka og Lífid
Smásaga eftir Hannes Sigfússon.
Stirndur og heið-
ur kvöldhimin-
inn hvelfist yfir
stormgrátt hafið. Yzt
í vestri hyllir undir
skýjahrannir á hröð-
um flótta. Tunglið
skín í fyllingu og
rómantískur bjarmi
þess varpar silfrandi ghti á hafflötinn og
á snekkjuna, sem velkist í hafrótinu. Við
reiðann hvín stormurinn og aldan löðrung-
ar kinnunga skipsins, — vélin andvarpar
í sífellu, eins og fordæmd sál. Allt er
hreyfing og hljóð, nema blikandi birta
tunglsins og stjarnanna og hin móðu-
kenndu rafljós borgarinnar, er rísa sem
gullið takmark úr dökku djúpi hafsins.
Ég stend í lyftingu snekkjunnar í skjóli
við stjórnpallinn og athuga dýrð kvölds-
ins: hinar blikandi stjörnur, — hina djúpu
ró himinsins, — drunur hafsins. Það er
haust. Borgin rís í fjarska í gullnu bliki.
Við hlið mér stendur lítil stúlka, —
lítil og nett eins og brúða. Hún er með
ljóst, hrokkið hár og blínir út í bláinn,
eins og ég. Hún er illa klædd. Andlits-
drættirnir sársaukafullir og grátdrættir
um munnvikin. Já, hún er sárþjáð, — og
hallar sér yfir borðstokkinn og hvíslar
niður í hafdjúpin sína dulu, óræðu sorg:
— Haf! segir hún, og rödd hennar er
veik og óstyrk, eins og lítils barns; samt
er hún fullorðin og áreiðanlega bráðum
tvítug, ef ekki allmiklu eldri, — haf! segir
hún, — óræða, myrka haf, spegilmynd
minnar eigin sálar, ég ætla að segja þér
allt! Og svo segir hún hafinu allt:
— Lítil stúlka er kát og glöð, — hún
hræðist ekki lífið. Hún fer á bak við móð-
ur sína og stelst á dansleiki án hennar
leyfis; hún dansar vegna dansins sjálfs,
— kát og glöð, — lífið er eilífur leikur,
kátína, fjör, — og hún hringsnýst um
gólfið í faðmlögum ungra manna, — og
þegar hún lokar augunum er hjartadraum-
urinn hennar óðar rættur. Svona þarf æsk-
an lítið til að gleðjast!
Svo eina nóttina læðist ungur, laglegur
maður inn í hjarta hennar og festir þar
djúpar rætur. Hún gengur um sem í
leiðslu, sæl og glöð, dreypir á veigum ást-
anna við og við, og veit hamingju sinni
engin takmörk sett. Lífið er fegurðin sjálf.
Móðir hennar verður einskis vör, — fyrr
en um seinan, þegar dóttirin er orðin
vanfær. Unga stúlkan er bannfærð á heim-
ili sínu; þangað á hún aldrei afturkvæmt;
hrekst að heiman með elskhuga sínum og
leitar hælis í öðrum landsfjórðungi.
Siglufjörður breiðir óðara faðminn á
móti elskendunum. Sólin skín á silfrað
síldarhreistur og spegilfagran sjó. Yfir
grútarangandi þorpi hvelfist himininn
heiður og blár; og í baksýn rís mikið
fjall, — sælustaðirr þorpsins og ástanna
land. Og inn fjörðinn sigla drekkhlaðin
skip í sífellu, á öllum tímum sólarhrings-
ins; og gullið hrúgast á land: hinn glit-
fagri fiskur: síldin.
Þárna dvöldu elskendurnir heilt sumar
í leit að hamingjunni. Það var erfitt sum-
ar, en htla stúlkan ljóshærða var dugleg
og vann eins og þjarkur við síldarsöltun-
ina, þótt hún væri illa á sig komin. Og
hún vann sér inn mikla peninga.
Aftur á móti var elskhugi hennar engu
mótfallnari en að vinna. ,,Ég hata erfiðis-
vinnu!“ hrópaði hann vonskulega, þegar
hún strauk blíðlega um vanga hans og
bað hann að rétta sér hjálparhönd við að
vinna inn peninga, svo þau gætu stofnað
heimili með haustinu og haft barnið sitt
hjá sér. Og í staðinn fyrir að vinna inn
peninga, byr jaði hann að eyða þeim í gríð.
Brátt kom í ljós, að dugur unga mannsins
var að minnsta kosti jafnmikill að eyða
peningum, og hennar að vinna þá inn.
Það var sama hvernig hún atyrti hann,
eða bað hann með blíðuhótum, að hætta
slíku framferði: hann þverskallaðist við
óskum hennar og hélt áfram að drekka.
Hann drakk vín. Flesta daga var hann
fullur, — flestar nætur kom hann ekki
heim. En væri hann á annað borð heima-
við, var hann önugur og ónærgætinn af
vínleysi, eða barði hana í ölæði. Oft þegar
hún kom þreytt heim úr vinnunni skamm-
aði hann hana, eða barði til óbóta, ef hon-
um fannst hún ekki hafa unnið inn nógu
mikla peninga.
Svo leið að hausti. Hvar var fegurð
hennar nú, þessarar litlu, vesölu stúlku,
sem dansaði í gleði æskunnar, ástfangin, í
örmum ungra manna, og leitaði gæfunnar
með elskhuga sínum í öðrum landshluta, —
hún sneri snauð aftur að hausti með föln-
aðar rósir í kinnum, illa til fara, peninga-
laus og hrjáð, vonlaus, og með barn undir
belti. Henni fannst hún hafa verið svikin
af heiminum, — svikin svívirðilega.
— Hvernig á manni líka að geta dottið
í hug, að mennirnir séu eins hjartalausir
gagnvart litlum, varnarlausum stúlkum,
eins og þeir eru, — hvíslaði litla, ljós-
hærða stúlkan að hafinu.
Það rumdi í hafinu, — annars ekkert
svar.
— Nei, sagði litla stúlkan, hvernig get-
ur maður ætlað slíkt um þann, sem maður
elskar ?
Skipið lyftist og hneig. Ljós borgarinn-
ar risu í fjarska. Ég stóð í lyftingu í
skjóli við stýrispallinn — og það stóð lítil
stúlka við hlið mér og hvíslaði í trúnaði
að hafinu. Máske hafði hún ekkert sagt,
— allan tímann, — heldur staðið þögul
við hlið mér og blínt niður í djúpið, — án
orða, — í þögulli kvöl. Allt um það þekkti
ég sögu hennar, — bæði vegna þess, að
saga hennar var um
Leið saga margra ann-
arra kvenna, — og
einnig vegna þess, að
augu hennar voru
blárri, skærari og
sakleysislegri en
nokkur önnur augu,
sem ég hefi starað í.
I augum hennar mátti lesa allt. Einnig
þetta:
— Líf! hvers vegna er gæfa þín svo
brigðul ? Hvers vegna er sorg þín svo sár ?
Hvers vegna eru mennirnir svo vondir?
Hvers vegna svo mörg og beisk þín tár?
Og eftir litla þögn:
— Og ég sem er aðeins lítil stúlka og
vil vera öllum góð, — öllum góð! Hvers
vegna eru mennirnir þá vondir við mig?
Og borgin rís í f jarska, stolt og köld og
ríkmannleg, — en hvar er þar' skjól fyrir
litla stúlku og lítið barn? Æ, þessi borg,
hún er svo stór og köld og kærulaus, að
ég er hrædd við hana! Er það ekki merki-
legt, hvíslar hún, að lífið hefir farið svo
illa með mig, að ég þori ekki að vona neitt
framar, af hræðslu við það, að vonirnar
muni bresta? Allar mínar stærstu vonir
hafa brostið hingað til.
Þessi vonlausa, hrjáða stúlka, víst var
hún þjáð. Og ég strauk hendinni yfir
ljósa hárið hennar með sefjandi atlotum,
og hún þrýsti sér upp að mér, lítil og
hrædd. Það var ekki daður, heldur eilíf
þrá hins veika, að leita verndar hjá hin-
um sterka, — flótti frá hinu vonda, sem í
heiminum býr. En ég sagði ekkert við
hana, því hvað megna orð, þegar hjartað
blæðir?
Við störðum bæði þögul út í rökkrið, sem
þéttist æ meir; hjartaslög skipsins eins og
tröllaukið bergmál vorra eigin hjartna, og
drunur hafsins sem hrynjandi rökkrið í
vonlausu hugskoti hennar. Upp um reyk-
háf skipsins fló rauður eldneisti, — sveif
í fölnandi boga út í haustmyrkrið, eins og
feig von, — og slokknaði. Litla stúlkan
þrýsti sér enn fastar að faðmi mínum, —
ótti hennar við lífið hríslaði gegnum
líkama hennar í skjálftaflogum, — og
enginn bjarmi af minnstu von, — blikin af
ljósum borgarinnar urðu sífellt skærari og
stærri.
— Litla stúlka, sagði ég, — segðu hvað
hjarta þitt girnist, — og ég skal veita
þér það!
Þá leit hún í augu mín brosandi, fagn-
andi og þakklát, sorgin horfin úr svipnum,
— hún stóð þarna glöð og kát eins og úr
helju heimt og horfði dreymandi augum
út í rökkrið.
— Sérðu litla, hvíta húsið okkar?
spurði hún. Víst er það fegursta hús
heimsins! Það er í djúpum dal og f jöllin
blá og hnýpt til beggja handa, — vatnið
blátt í bliki, og laufgrænn skógur, — og
lítið barn, sem leikur sér um græna flöt.
En þegar maðurinn minn kemur úr
vinnunni verð ég búin að matreiða; og