Vikan - 07.11.1940, Blaðsíða 7

VIKAN, nr. 45, 1940
7
John Beevers:
Óþekktur vísindamaður, sem
skóp líf úr brœddum steini.
Uppgötvun, sem ef til vill á eftir að gjörbreyta
skoðunum vorum á eðli lífsins.
Fyrir tveim árum dó maður að nafni
Morley Martin í South Harrow í
Middlesex í Englandi. Hann lifði og
dó að mestu leyti sem óþekktur maður. En
einhverntíma í framtíðinni mun heimurinn
ef til vill líta á hann sem mesta vísinda-
mann í sögu mannkynsins.
Hann hélt því fram, að hann hefði
skapað líf úr ,,dauðu“ efni og nokkrir
vísindamenn víðsvegar um heim fylgdust
af athygli með tilraunum hans. Belgíski
rithöfundurinn og vísindamaðurinn Maur-
ice Maeterlinck hefir skrifað bók um til-
raunir hans, sem hann kallar „Dyrnar
miklu“. Þó að uppgötvun Martins sé enn
þá lítt kunn, þá getur svo farið, að hún
eigi eftir að gjörbreyta grundvelli þeim,
sem menning vor er byggð á.
Martin hafði ekki mikil f járráð, en 1929
lagði hann alla sína peninga í að byggja
og útbúa handa sér litla rannsóknarstofu.
Þegar hún var fullgerð, hóf hann hinar
furðulegustu rannsóknir. Flestir, og þeirra
á meðal merkir vísindamenn, héldu, að
hann væri vitlaus, en hann brosti rólega
að vantrú þeirra og hélt áfram tilraunum
sínum.
Við flestar tilraunir sínax notaði hann
hinar svo kölluðu azoic-steintegundir, sem
eru elztu steintegundir jarðarinnar. Þær
eru margra milljóna ára gamlar og voru,
að sögn jarðfræðinga, til löngu áður en
nokkurt líf varð til á þessari jörð. Martin
viðaði að sér úr ýmsum áttum stykkjum
af þessum steintegundum og setti þau á
rafofninn sinn. Hann hitaði þau upp í
3000 gráður og hélt þeim hita í ákveðinn
stundafjölda. Við þennan hita, sem hefði
nægt til þess að láta harðasta stál renna
eins og vatn, breyttust stykkin í örfína
ösku.
Þessari ösku sópaði hann saman og setti
hana í gufuofn. Hitinn í ofninum var jafn,
aðeins ofan við suðumark vatns. Og hann
gerði eitthvað meira við öskuna, en hvað
það var, veit enginn, því að þótt hann hafi
skrifað niður mikið viðvíkjandi tilraunun-
um, þá voru það nokkur atriði, sem hann
aðeins geymdi í huganum, af ótta við, að
einhver stæli frá honum uppgötvuninni.
Þegar þessum tilraunum var lokið, hafði
askan breytzt í örsmáa krystalla. Martin
kallaði þessa krystalla „primordial proto-
plasm“. Vísindamenn framtíðarinnar munu
sennilega stytta þessi erfiðu orð í „P. P.“
Og „P. P.“ er það merkilegasta efni, sem
nokkur maður hefir uppgötvað. Það er í
raun og veru kjarni lífsins.
Martin tók einn dropa af þessum vökva,
setti hann á glerplötu og brá henni undir
smásjána. Hann horfði í gegnum smásjána,
sem stækkar allt þrjú þúsund sinnum, og
sá — 15,000 örsmáa fiska synda fram og
aftur í vökvanum!
Það voru ekki venjulegar bakteríur, það
voru að öllu leyti fullskapaðir fiskar. Til-
raunir hans höfðu heppnast. Hann hafði
skapað líf úr æfagömlum sfeini.
Þessi glæsilegi árangur varð honum
hvöt til áframhaldandi tilrauna. Nokkrir
vísindamenn, sem voru nánir vinir hans,
fengu að skoða þetta í smásjánni hjá hon-
um. Einn þeirra sá örsmáa krabba (humra)
berjast hvem við annan í vökvanum.
Þótt ekkert tillit væri tekið til heiðar-
leika Martins, þá gat hér ekki verið um
nein svik að ræða. Það hefði verið alger-
lega ómögulegt fyrir nokkurn mann að búa
til svona örsmáar lífverur og enn þá
ómögulegra að gefa þeim líf og hreyfingu.
Einn af vinum Martins sagði honum frá
því, að vísindamaður, Andrew Cross að
nafni, sem dáið hefði árið 1855, hefði einu
sinni verið að gera tilraunir með járnoxid
í sýruupplausn. Hann hleypti rafstraum í
gegnum upplausnina og lét strauminn vera
á í f jórtán daga. Á f jórtánda degi fóru að
koma í ljós hvítir kekkir í upplausninni.
Þeir stækkuðu jafn og þétt á næstu tólf
dögum, en þá brotnuðu þeir eins og egg
og út úr þeim komu örsmáar köngulær!
Sérfræðingar skoðuðu þær og viður-
kenndu, að það væm köngulær, sem Cross
hefði skapað. Þessar tilraunir voru gerðar
í þorpinu Fynes Minor í Somerset. Þegar
þorpsbúar fréttu um þessar tilraunir, urðu
þeir óðir og uppvægir og ofsóttu Cross
svo ákaft, að hann neyddist til að hætta
við tilraunirnar eftir nokkra mánuði.
En Cross hafði auðsjáanlega komizt inn
á þá braut, sem síðar leiddi Martin að svo
merkilegum niðurstöðum.
Strax og Martin hafði heyrt um tilraun-
ir Cross, hóf hann nýjar tilraunir. Hann
náði sér í nokkra silunga, drap þá og setti
þá í bræðsluofninn sinn og brenndi þá til
ösku. Þegar hann hafði gert sömu tilraun-
irnar með öskuna af silungunum og áður
með steinana, þá sá hann undir smásjánni
örlitla silunga synda fram og aftur í vökv-
anum.
Hann skrifaði eina eða tvær greinar um
tilraunir sínar handa nokkrum vísinda-
tímaritum. Hann skrifaðist á við vísinda-
menn í Frakklandi, Rússlandi og Ameríku.
Þeim fannst öllum mikið til um tilraunirn-
ar, en þeir efagjörnustu neituðu að trúa.
En um þessar mundir er Rockefeller
stofnunin í Ameríku að vinna í kyrþey að
áframhaldandi rannsóknum á tilraunum
Martins. Því að vísindamönnum hennar er
fylhlega ljóst, hve þýðingarmiklar þessar
uppgötvanir geta verið. Þær örsmáu ver-
ur, sem Martin sá í smásjánni sinni tákna
það, að allar tegundir lífsins hafa frá upp-
hafi vega verið til í öllum steintegundum
jarðarinnar. Það eru ekki electrónur og
mólekýl, sem er grundvöllur alls í heim-
inum, heldur þessar örsmáu lífverur. Þær
eru í dái, en það er hægt að vekja þær
til lífsins, þegar vísindin hafa meðhöndlað
þau á réttan veg.
Svo virðist sem hin ýmsu form lífsins
— þar á meðal maðurinn — séu bundin í
klettum og steintegundum jarðarinnar. Því
að Martin var sannfærður um, að ef hann
hefði getað náð í ösku af manni og farið
með hana á sama hátt, mundi hann hafa
fengið að sjá örsmáar mannverur hreyf-
ast undir smásjánni sinni. Hvort þessi
furðulega staðhæfing Martins hefði hlotið
staðfestingu, ef honum hefði orðið lengra
lífs auðið, vitum við ekki. En vissulega
hafa engar af sögupersónum Jules Verne
eða H. G. Wells komizt í hálfkvisti við
þennan dularfulla vísindamann frá Middel-
sex.
Fallhlífarbrúða.
Enskir heimavamarliðsmenn æfa sig
í að skjóta niður fallhlífarhermenn.
En hermaðurinn er ekki af holdi og
blóði, heldur sagi og tuskum.