Vikan - 27.02.1941, Qupperneq 4

4
VIKAN, nr. 9, 1941
á, sprengjum og stórskotum rigndi yfir
borg og byggðir, það var barist um hverja
hæð og hvert vígi, en þó Frakkar misstu
þetta vígi í dag, með ógurlegum mann-
fómum beggja aðila, þá unnu þeir það að
jafnaði aftur næstu daga eða eftir nokkr-
ar vikur. Hvert fótmál jarðar var marg-
selt og goldið með hundruðum mannslífa.
Líklega hefir aldrei áður verið úthellt
meira blóði á neinum stað en
þama. Það er ætlað að af
bandamanna hálfu hafi fallið
við Verdun 400 þús. Frakkar
og 400 þús. Englendingar og
Amerikumenn, aukallraþeirra,
er særðust. Og af liði Þjóðverja
mun hafa fallið allt að einni
milljón manna.
Hið eina, sem vannst i bar-
dögunum, var eyðing verð-
mæta, lands og mannslífa.
Ibúar þorpanna og borgar-
innar urðu vitanlega að flýja
heimili sín, því að eftir nokk-
urra vikna bardaga var borgin
í rústum og þorpin í ösku.
— og 1939.
En við ferðalangarnir fáum
ekki að reika óáreittir um
rústir Verdunborgar. Við erum
vakin til vitundar um það, að
við erum stödd í Verdun árs-
ins 1939.
Hljómsveitin okkar hefir
þagnað, söngur og spil stúlkn-
anna hefir dmkknað í voldug-
um trumbuslætti, söng — takt-
bundnu þrammi. Allra augu
beinast út á strætið. Nú kemur
tmmbuslagarinn í ljós, heil hljómsveit,
fylking ungra manna í hermannabúning-
um, 4—5 hundruð menn.
Þeir syngja af fullum hálsi Marseillais-
marzinn. Nokkrir, með hæfilegu millibih,
bera luktir, er kasta daufu skini yfir þá,
sem næstir þeim ganga. Þetta eru hermenn
hinnar nýju Verdun, þeirrar, er risið hefir
upp af rústum hinnar sundurskotnu.
Þegar síðasta fylkingin hefir gengið
fram hjá, og hinir háu tónar hergöngu-
lagsins dáið út í fjarskanum, spyrjum við
þjón, hvað um sé að vera. Það er hátíðis-
dagur 24. herflokksins, er svarið. Og stúlk-
urnar okkar í bleiku kjólunum hefja
á ný söng dægurlaganna frá París og
London.
Við borðið næst okkur situr ungur mað-
ur í herforingjaklæðum og skrifar bréf.
Já, Verdun-borg hefir risið af rústum á
ný. Það tók 17 ár að byggja hana upp.
Verdun er gömul og fornfræg og við end-
urbygginguna varð hún að halda sínu forna
sniði svo sem unnt var. Erfiðast gekk að
byggJa upp dómkirkjuna. Hún er átta
hundruð ára gömul og mikið listaverk. Hún
stóð mjög hátt og varð því mjög fyrir
skeytum Þjóðverja. Endurbyggingu henn-
ar var ekki lokið 1935, er borgin var vígð
að nýju, og í fyrra sumar var enn unnið
við kirkjuna. Og nú er aftur komið stríð.
Um kvöldið reikuðum við ferðalangarnir
um borgina. Regn milli stríðsáranna hafði
að vísu skolað burtu alla blóðbletti af
strætum hennar, en stríðsins sást hvar-
vetna merki. Það var ógleymanlega fagurt
kvöld. Við gengum lengi fram með Maas-
fljótinu. Ljósin frá luktarstólpunum og úr
gluggum húsanna vörpuðu skini sínu í
strauminn, sem rann burt eins og myrkt
blóð.
I neðanjarðarskálanum.
Morguninn eftir ætluðum við út til víg-
stöðvanna fyrir utan borgina. Áður en við
lögðum af stað, brugðum við okkur -—
f jórmenningarnir — til að skoða stað þann,
þar sem hermennirnir höfðu haft aðsetur
sitt um nætur meðan í stríðinu stóð.
I útjaðri borgarinnar er ramgert og
óvinnandi vígi. Við öll hlið þess eru her-
menn á verði og inn fyrir þau fær enginn
óviðkomandi að koma. En inn í einn virkis-
vegginn, þann sem veit að borginni, er hlið.
Það eru inngöngudyr að aðsetursstað her-
mannanna. Hér er geysimikið jarðhús, sem
grafið hafði verið inn í hæðina og sprengt
inn í bergið. Veggirnir eru 18 metra þykk-
ir, þar sem þeir eru þynnstir, og 18 metr-
ar eru frá lofti skálanna til yfirborðs jarð-
ar. Vitanlega eru engir gluggar.
Fyrir ákveðið gjald fengum
við að skoða jarðhúsið og vörð-
urinn fylgdi okkur. I hópnum
voru einnig nokkrir fleiri út-
lendingar.
Vörðurinn var gamall mað-
ur, og þótt þetta væri eflaust
atvinna hans, og hann endur-
tæki sjálfsagt sömu setning-
arnar á stundarf jórðungs fresti
alla daga vikunnar, var hann
með lífi og sál í frásögninni.
Hér höfðu hermennirnir búið.
Þetta var eina skothelda byrg-
ið í Verdun. Við sáum einnig
herbergi hershöfðingjanna, þau
voru hér eins og þeir höfðu
skilið við þau — húsgagna-
lausir klefar, borð og tréstól-
ar, járnrúm með ryðguðum
gormum.
Við komum í hátíðarsalinn.
Hann var skreyttur fánum og
þar var dálítið leiksvið. Fræg-
ustu leikkonur og leikarar
Parísar höfðu komið hingað til
þess að skemmt hermönnunum.
Að lokum sýndi gamli mað-
urinn okkur fánasafnið: Fána
þeirra þjóða, er átt höfðu
syni eða sjálfboðaliða við Verdun. Meðal
þeirra var norski fáninn. Og hann sýndi
okkur gestabókina: Hertoginn af Windsor
og hertogaynjan höfðu heimsótt virkið og
ritað nöfn sín í bókina. Það var í maí, sem
þau höfðu verið hér.
En nú fór tími okkar að verða naumur.
Það var tæpast, að við gæfum okkur tíma
til að fá stimpil virkisins á vegabréfið
okkar, sem óræka sönnun á gorti okkar
seinna á lífsleiðinni yfir því, að við höfðurn
verið á þessum þýðingarmikla stað, engu
síður en hertoginn af Windsor og hans frú.
Margir munu kannast við stúlk-
una á þessari mynd. Það er söng-
og kvikmyndastjaman Deanna
Durbin, eftirlætisgoð allra kvik-
myndagesta. Hún er 19 ára
og sést hér á myndinni með kær-
astanum sínum, Paul Vaughn, 25
ára. Þau hittust fyrst árið 1936,
þegar hún var að leika í fyrstu
kvikmyndinni sinni. Brúðkaupið
er ákveðið næsta sumar.

Ö
Poincaré, forseti Prakklands sæmir Joffre yfirhershöfðingja Frakka heið-
ursmerki fyrir unnin afrek.