Vikan - 08.09.1949, Blaðsíða 1

. . . Grænland á sér
meiri sögu og fjölskrúð-
ugri en nokkurt annað
heimsskautaland í vestur-
heimi. Þar stóð lýðveldi í
blóma heilli öld lengur en
Bandaríkin sjálf hafa ver-
ið við lýði, og þetta var
löngu áður en Kólumbus
lagði upp í fór sína til
Indíalands.
„Grænland er mest allra
eyja eða minnst megin-
landa.“ Það svarar allra
landa mest til hinna fornu
og algengu hugmynda um
ísiþaktar norðurslóðir, því
að megnið af hinni geysi-
legu víðáttu þess (2 millj.
flatarkílómetra) er hulið
afar þykkum, ævarandi
klakadróma. Er það eins
dæmi í löndum þeim, er
liggja að íshafinu. Græn-
landsjökull er eini megin-
landsjökullinn, sem nú ber
það nafn með rentu á
norðurhveli jarðar, einu
leifarnar, sem minna ljós-
lifandi um hinn mikla ís-
breða er eitt sinn huldi
megniðaf Norður-Ameríku
og teygði hramma sína alla
leið suður um New York
og Iowafylki. Tæpur sjötti
hluti Grænlands, annes og
strandlengja, sem ekki er
snævi hulin, slagar upp í
Stóra-Bretland að víðáttu.
Meginhluti Grænlands
er hálendur og skóglaus.
Þar vex einkum gras, lyng og kjarr. Gróðurinn er að vísu ekki
hávaxinn, en fjölbreytnin er hinsvegar næsta mikil. Talið er,
að þar vaxi yfir hálft fimmta hundrað blómjurtir. Á sunnan-
verðu landinu geta birkitré orðið 10 m. að hæð og pílviður 6
m. Jafnvel norður í Peary-landi, nyrzta útskaga Grænlands,
springa litfögur blóm út á sumrin, og fiðrildi sjást þar á sveimi.
Á meginjöklinum eða íshjálminum, er þekur allt miðbik lanas-
ins, hefur verið mælt eitt-
hvert hið mesta1 frost,
sem dæmi eru til á jörðu
hér, en við sjávarsíðuna,
þar sem jökullinn nær ekki
til, verður vetrarveðráttan
svipuð og í Norður-Dakota
og Wyoming — sums-
staðar jafnvel mildari.
Grænland er svo mikið
á langveginn, að nyrzta
annes þess liggur nær
norðurskautinu en nokk-
urt land annað, og syðsti
oddinn er á svipuðu
breiddarstigi og Osló og
Leningrad, um 60° n. br.
Næsti ijágranni þess er
Ellesmere-ey. Hún tilheyr-
ir Kanada og er aðeins
tólf mílur vestur af Græn-
landi. Áð vetrinum er
ekki nema röskur þriggja
stunda gangur yfir ísilagt
sundið milli lands og eyj-
ar. Island er sunnan
heimsskautabaugsins og
um 180 mílur frá austur-
strönd Grænlands. Þangað
sést í skíru veðri áf’fjöll-
unum á Blosseville-strönd-
inni.
Fyrir hér um bil 1000
árum, eða nánar tiltekið
árið 981, var Eiríkur hinn
rauði sekur fundinn um
vígaferli og gerður útlæg-
ur af íslandi. Viðurnefni
sitt hlaut hann af því, að
hann var rauðhærður.
Hann afréð að eyða út-
legðarárum sínum til að leita að ókunnu landi, sem maður að
nafni Gunnbjörn hafði séð mörgum árum áður, er hann hrakti
vestur í haf. Eiríkur gekk á skip með fjölskyldu sína og þræla
írska, sigldi í vesturátt frá íslandi og kom í landsýn við suð-
austurströnd Grænlands. Hann beitti fyrir suðuroddann og tók
land á þeim slóðum, sem nú eru kenndar við Julianehaab. Þar
hafði hann vetursetu, kannaði landið og Framhald á bls. 3.
„Komir þú á Grænlands grund . . .
Á HEIMSENDA KÖLDUM