Vörður


Vörður - 11.07.1925, Page 1

Vörður - 11.07.1925, Page 1
/ íl" RitstiSri og ábyrgð- armaður Kristján Albertson Túngö/u 18. III. ár. Reykjavík 1 1. júlí 1925. 29. blað. Geíinn iit af Miðstjórn íhaldsflokksins. Stefnur í skattamálum R e i ð t ý g i margar gerðir, þar á meðal linakkar svo traustir, að tekin er ÍO ára ábyrgð á virkjunum. Spaðalui akkar, aljárnaðir. Ilaiidvagnar, hestvagnar, aktýgi, listivagua- aktýgi. — Alt af bestu gerð. Allskonar ólar og lausir hlutir til sööla- og aktýgjasmíða er ávalt fyrirliggjandi. — Beisli, töskur, svipur, keyri, ístöð, bakpokar, veski, klifjatöskur, beislistengur margar tegundir o. fl., o. 11. Ennfremur tjöld, vagna- og íiskyfirbreiðslur og efni í þessa hluti. Landsins stærsta og fullkomnasla fyrirtæki í þessari grein. — Sívaxandi viðskifti sanna að hvergi er betra að gera sin viðskifti en í »Sleipni«. Aðg-eröir fljótt og vel af liendi leystar. Vörur sendar gegn eftirkröfu hvert á land sem er. Simnefni »SLEIPNIR« - Sími 646. Laugaveg 74. — Reykjavík. Uppspnni stjórnaranðstæðinga. 1 blöðum og á mannfundum hafa fyrirsvarsmenn Framsókn- arflokksins verið undanfarið að reyna að breiða út ósannindi um stefnu íhaldsflokksins í skatlamálum. Um stefnu sins eigin flokks i skattamálum þegja þeir aftur á móti, þó ætla megi að henni sjeu þeir svo kunnug- ir, að frá henni gætu þeir sagt satt. Um íhaldsflokkinn segja þeir það, að hans stefna sje sú, að leggja nefskatta á menn, eða láta alla borga jafn- mikið án tillits til efnahags. Á- tylluna fyrir þessari fjarstæðu sinni hafa þeir fundið í því, að dóms- og kirkjumálaráðuneytið lagði fyrir síðasta þing frv. eitt frá »Sparnaðarnefndinni« svo nefndu, sem fór fram á nokkra hækkun á sóknargjöldum. Til- drög málsins voru þessi: Pingið 1924 skoraði á stjórn- ina að skipa nefnd milli þinga, til þess að athuga »hversu spara megi útgjöld ríkissjóðs við starf- rækslu á hinum ýmsu greinum rikisrekstursins«. Samkvæmt þessu skipaði stjórnin algerlega ópólitíska nefnd, og áttu þeir sæti i henni Lárus H. Bjarna- son hæstarjettardómari (form.), Guðm. Hannesson prófessor, Ól- afur heitinn Briem formaður Sambands ísl. Samvinnufjelaga, Þorst. Þorsteinsson skrifstofu- stjóri og Guöm. Sveinbjörnsson skrifstofustjóri í dóms- og kirkju- málaráðuneytinu. Þessi nefnd samdi ýms lagafrv., sem miöuðu að því að færa niður útgjöld ríkissjóðs, og afgreiddi þau til stjórnarinnar, en stjórnin lagði þau aftur fyrir þingið. Fað varð að teljast bein skylda stjórnar- innar að leggja þau frv. nefnd- arinnar fyrir þingið, sem fólu í sjer sparnað á fje ríkissjóðs, þar sem þingið hafði óskað eftir nefndarskipun beint í þeim til- gangi, auk þess sem þetta var sjálfsögð kurteisisskylda við nefndarmennina, sem unnu verk sitt kaupiaust fyrir tilmæli stjórnarinnar. Sóknargjöldin. Eitt af frv. sparnaðarnefndar- innar fór fram á það, að hækka »presfgjaldið«, sem ákveðið var með lögum árið 1909 úr 50 au., sem það heflr verið alla tíð siðan, upp í 3 kr. Þetta prest- gjald rennur ekki í ríkissjóð, svo sem kunnugt er, heldur í prestlaunasjóð svo nefudan, og úr honum eru svo greidd laun presta og prófasta, en ríkissjóð- ur leggur honum til það sem á vanlar að hans eigin tekjur nægi fyrir gjöldunum. Sparnaðar- nefndin getur þess nú í greinar- gerð sinni fyrir frv., að fyrstu árin eftir að þessi nýja skipun komst á eða 1910 og 1911, hafi framlag ríkissjóðs til prestlauna- sjóðs verið um 50 þús. kr. á ári, en sje nú orðið 300 þús., og hafi því sexfaldasL og segir síð- an: »En prestgjal^jjjamkvæmt lögum nr. 40, 1909, hefir alt. af haldist óbreytt, þrátt fyrir stór- kostlegt verðfall peninga. Er það sennilega einasta almennings- gjaldið, sem ekki hefir verið hækkað. Þannig var kirkjugjald- ið, sem lögmælt var með sömu lögum og prestgjaldið, hækkað með lögunum nr. 29 1921, úr 75 aur. á mann upp í 1 kr. 25 au. Prestgjaldið mundi nú í raun og veru ekki vera helm- ingur móts við það, sem það var framan af. Virðist því ekki áhorfsmál að hækka það, enda er niðurjöfnunargjald fríkirkju- manna, a. m. k. hjer í Reykja- vik, mun hærra en samanlagt niðurjöfnunargjald þjóðkirkju- manna hjer til presta og kirkju«. En hvað hefir nú stjórnin sagt um þelta frumvarp? Athuga- semdir hennar hljóða þannig: »Frumvarp þetta er komið frá nefnd þeirri, er skipuð hefir verið samkvæmt þingsályktun efri deildar Alþingis 1924, uin nefndarskipan til íhugunar sparn- aði í ríkisrekstrinum, og vísast til greinargerðar nefndaiinnar, er hjer fer á efliror. Þetta er alt og sumt sem stjórnin leggur til málsins. Frumvarpið var auðvitað lagt fram af dóms- og kirkjumála- ráðherranum, sem kirkjumál. Ef það hefði verið skoðað sem skattamál, þá hefði fjármálaráö- herranum borið að flylja það. Málið kom fyrir efri deild, þar sera stuðningsmenn stjórn- arinnar voru í algerðum meiri hluta, en fjekk þar ekki fylgi og var felt. Það tnun, jafnvel í íslensku sljórnmálalífi, vera leitun á jafn- staðlausum blekkingum eins og þeirri, að þetta frv. sýni stefnu stjórnarinnar og Ihaldsflokksins í skattamálum. í fyrsta lagi getur það aldrei skoðast sem stefnumál, hvort krónutala gjalda hækkar að til- tölu við lækkandi peningagildi, eða eitlhvað í áttina til þess. Rás viðburðanna hefir yfirleitt knúið fram slíka hækkun á kiónutölu verkakaups, launa, afurðaverðs og yfir höfuð allra tekna og gjalda. í öðru lagi er það blekking, að gera lagafrumvarp ópólitiskr- ar milliþinganefndar að stefnu- máli sljórnmálaílokks, án þess að sá flokkur sjálfur hafi tekið málið upp og borið það fram sem silt mál. Og loks er það blekking, að telja kirkjumál, sem flokkurinn hefir ekki einu sinni fylgt í þinginu, vera slefnumál þess flokks í skaltamálum. Kirkjumál. Urn sjálfa tillöguna, að hækka prestgjöldin að krónutali, má ýmislegt segja með og móti, eins og um prestgjaldið sjálft fráupp- hafi. Hjer skal að eins bent á grundvöllinn fyrir þessu gjaldi, því að á honum verða allar umræður um það mál að byggj- ast, ef vit á að vera í þeim. Prestgjaldið er bygt á þeirri grundvallarhugsun, að meðlim- ir þjóðkirkjunnar eigi einir að bera kostnaðinn við sjálfa prests- þjónusluna í þjóðkirkjunni. Með- limir annara viðurkendra trú- arbragðafjelaga eða kirkjufjelaga eru undanþegnir þessu gjaldi en verða aftur að bera kostn- aðinn við sína eigin guðsþjón- ustu. Það hefir þólt ósæmilegt að neyða menn tilað berakostn- að við guðsþjónustu, sem er ó- samkvæm þeirra eigin trú eða helgihaldi. Ef prestsþjónusta og kirkjuhald þjóðkirkjunnar væri koslað að öllu leyti af ríkis- sjóði, þá væru utanþjóðkirkju- mennirnir í landinu þar með neyddir til að bera kostnaðinn til jafns við þjóðkirkjumenn sjálfa, af því að skattalöggjöfin gengur jafnt yfir alla. Með þessu væri áðurnefnd gruDdvalIarhugs- un alveg brotin, Nú má vera að ulanþjóðkirkjumenn hjer í landi hafi aldrei krafist þess, að hugsuninni um algerða skift- ingu guðsþjónustukostnaðarins milli trúarbragðaflokkanna væri fylgt út í ystu æsar, enda gerir stjórnarskráin ráð fyrir að rík- ið veiti þjóðkirkjunni sjerstak- an stuðning, og frá upphafi hef- ir ríkið greitt nokkurt framlag til prestlaunasjóðs hennar. í upphafi var þó ríkissjóðstillagið talsvert lægra en prestgjöldin. En vegna lækkunar á peninga- gildi og þar af leiðandi launa- hækkunar að krónutali er uú svo komið, að ríkissjóðstillagið er orðið ferfalt á við prests- gjöldin. Að fjórum fimtu hlut- um bera nú utanþjóðkirkjumenn guðsþjónustukostnaðinn í þjóð- kirkjunnitil jafnsvið þjóðkirkju- menn sjálfa. Engan þarf að furða á þvi, þótt nú komi fram einhverjar raddir um rjettingu á þessu. Tvær uppástungur hafa komið fram. Önnur frá sparn- aðarnefndinni, sem hjer var um rætt. Eftir henni mundu þjóð- kirkjumenn eins og nú stendur kosta prestsþjónustu sína að 2/s en ríkissjóður, eða aliir gjald- endur sameiginlega, að 8/B eða þar um bil. Hin uppástungan er gömul — aðskilnaður ríkis og kirkju. Eftir henni yrði hvert kirkjufjelag einsamalt að kosta sína prestsþjónustu að öllu leytí. Skoðanir manna munu vera lalsvert skiftar um það, hve mikla áherslu beri að leggja á þá hugsun, að losa hvernmann við gjald til annarar guðsþjónustu en sjálfs sín. Þeir sem heimta skilnað rikis og kirkju, eru kröfu- frekastir í þessu efni. Einhverj- ir kunna að vera til, sem vilja bæta úr misrjettinu með því að láta ríkissjóð einnig taka þátt í guðsþjónustukostnaöi annara kirkjufjelaga en þjóðkirkjunnar. Þessi skoðanamismunur er ali- ur um kirkjuraál, en á honum verða allar skynsamlegar um- ræður um prestgjöldin sjálf eða hækkun þeirra að byggjast. Pau eru og hafa ávalt verið hreint kirkjumál. Nefskattur til ríkissjóðs er nú enginn til hjer á landi og eng- in tillaga hefir komið fram á siðari árum um að lögleiða neinn slíkan skatt. Alt Tíma-tal um það eru blekkingar einar. Stefnornar tvær. Ósannindum þeirra Fram- sóknarforkólfanna um stefnu í- haldsílokksins í skattamálum verður auðvitað best hnektmeð sannri frásögn um þessa stefnu. Sá er jafnan veikleiki lyginnar en kraftur sannleikans, að þeg- ar þau eru leidd saman, þá verður lygin að engu — eins og myrkrið fyrir birtunni. Hjer á landi eru nú uppi tvær stefnur i skattamálum. Önnurþeirra er islenska stefnan. Iienni fylgir íhaldsflokkurinn. Hilt er útlenda siefnan. Henni fylgir sósialistaflokkurinn og sá hluti Framsóknarflokksins, sem Jónasi frá Hriflu hefir tekist að binda ásamt sjálfum sjeri spyrðu- band þeirra sósíalistanna. Verð- ur gerð grein fyrir þessum tveim stefnum i næsta kafla. (Frh.) Leiðarþingið á Sveinsstöðum. í’ingmaður kjördæmisins Guðm. Ólafsson hafði boðaö fund þenna eftir að hafa áður boðað leiðar- þing á þrem stöðum öðrum í kjördæminu, — Bólstaðarhlíð, Skagaströnd og Blönduósi. Á Skagastr. og Bl.ósi mættu svo fáir aö ekkí þótti fundarfært, í Bólst.hl. komst á fundur með örfáum mönnum. En á Sveins- slöðum fór á annan veg. Iíom þar saman fjölmenni hið mesta er nokkru sinni mun hafa átt sjer stað á leiðarþingi hjer í sýslu. Um hjeraðið hafði borist, að á þessum fundi yrðu staddir, þeir Jón Porláksson fjármála- ráöherra, Jónas Jónsson 5. lands- kjörinn þingmaður og Tryggvi Pórhallsson ritstjóri. og mun þetta hafa verið aðalorsökin til fjölmennisins. Eflir að þingm. kjördæmisins

x

Vörður

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Vörður
https://timarit.is/publication/375

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.