Vörður - 14.11.1925, Blaðsíða 3

V ö R Ð 0 R
3
yfir fjall, en hann ljetti ekki
fyrri en hann kom í Borgarnes,
þar sem »Suðurlandið« ætlaði
að fara að ljetta, og náði hann
í það í sama augnabliki og
akkerið var úr botni. Ljetti
honum mikið við það, því að
annars hefði hann orðið stranda-
glópur, en ekki hafði hann
ljetst í ferðinni og ekki ljetti á
»Landinu«, þegar það hafði
innbyrt hann og slagsíðu mun
það hafa haft, þegar það lagð-
ist upp að bolvirkinu í Reykja-
vík. Annars ætlaði jeg ekki að
fara að segja ferðasögu hans,
hana getur hann sjálfur sagt,
og fróðleg er hún, það veit jeg.
Ekki var skipstjóri fyrr kom-
inn á land, en hann var þotinn
upp að Reykjum, enda var
ekki lokið við að snurfunsa
»Skallagrím«, og þegar það var
loksins búið, í lok júlí, kom
»Dana« og tók mig í viku.
Einn daginn, sem hún var inni,
lá hún við hliðina á »Skalla«,
hun nydelig, som en dansk
Ungmo, hann karlmaunlegur
og uppstrokinn, eins og hann
væri á biðilsbuxunum; litu þau
út eins og nýbakað kærustupar
og það mjög myndarlegt.
Daginn áður en jeg fór út á
»Dönu«, fór »Skallagrímur«
vestur, en Guðmundur skip-
stjóri hafði falið Kristjáni rnági
sinum æðst völd á skútunni
og sat sjálfur eða lá sem fast-
ast uppi á Reykjum. Var nú
loku skotið fyrir það, að jeg
mundi komast á Halann næsta
hálfan mánuð og þar með, að
jeg fengi að sjá miðnætursólina.
Svo kom jeg heim frá »Dönu«
og viku siðar kom »Skalla-
grímur« að vestan, »með góðan
afla«, eins og sagt er í blöðun-
um, þegar þau vita ekkert hve
mikill aflinn er.
Eftir stutta viðdvöl átti hann
að fara aftur vestur og Guð-
inundur taka við stjórninni og
vildi jeg nú ekki bíða lengur,
manna um stjórnmál. Þeir voru
óvenju margir, sem höfðu ráðið
það við sig, að þarna væri nú
þingmannsefnið þeirra. En svo
bóngóður maður sem Pjetur
annars er, þetta þýddi ekki að
nefna við hann. Þingmenskuna
hefir hann til þessa ekki viljað,
og óvist hvort hún finnur
nokkurntíma náð fyrir augum
hans.
Pjetur er bannmaður í heit-
asta lagi. Pegar »Spánarmálið«
var á döfinni skyldi hann hvað
í húfi var. Áreiðanlega hefir fá-
um sviðið sárar en Pjetri, að
láta svínbeygja íslendinga og
fótumtroða það málið, sem hon-
um var hjartfólgnast. En hann
horfðist rólega í augu við veru-
leikann, og tók afleiðingunum
sem þrekmaður. Hann reis upp
og skrifaði lauga og merkilega
greinargerð, og sýndi fram á,
að okkur væri sá kosturinn
nauðugur, að leyfa innflutning
vína.
Síðan hafa fá stórmál verið
á döfinni með þjóð vorri, þar
til nú að gengismálið er á hvers
manns vörum. Má með sanni
telja það eitt stórvægilegasta
mál, sem komið hefir til þings-
ins kasta.
Pá heyrist að nýju hljóð úr
hovni. Maðurinu, sem ekki
þvi aö jeg þurfti meðal annars
að athuga ufsa þar vestra og
var það í síðustu forvöð, að
gera það á þann liátt, er jeg
þurfti með, kominn 18. ágúst.
Jeg hafði fengið samþykki út-
gerðarinnar til að fara með og
skipstjóri hafði svo að segja
ráðið mig fyrir löngu — en
hann sat sem sagt uppi á
Reykjum og »púlaði þar upp á
kúgras og kartöflur« og klukk-
an var orðin tvö, en um
kveldið átti skipið að fara. Pað
var svo sem auðsjeð að skip-
stjóri var að ganga yfir í
bændaflokkinn úr fiskimanna-
flokkinum. — Pað var ekki
»huggulegt« fyrir Kveldúlf og
nú voru góð ráð dýr. En
Kveldúlfi verður sjaldan ráða-
fátt, og í þetta skiíti hilti hann
eina ráðið, sem dugði: Hann
fónaði til mín og bað mig að
sækja skipstjóra, hvað sem það
kostaði — bauð mjer jafnvel
allan karfann, sem mundi afl-
ast í túrnum — og koma með
hann (skipstjóranu) nauðugan
viljugan fyrir náltmál til borg-
arinnar, sagðist setja undir mig
stóra bílinn (hann er lokaður)
o. s. frv. »Allright«, sagði jeg,
»jeg skal nokk settla þetta«.
Klukkan fjögur var bíllinn
kominn að taka mig og var nú
ekki beðið boðanna, jeg inn í
bilinn og svo var þotið af stað
»full speed« yfir fen og foræði,
eggjagrjót og urðir — eins og
Mjallhvít forðum — og alt
annað það sem getur orðið
fyrir manni á íslenskum ak-
vegi, innan höfuðborgar og ul-
an, í loftköstum yfir Elliða-
árnar og Grafarvog; við kom-
um fyrst verulega til jarðar í
Korpúlfsstaðalandi, bugðuðum
okkur eins og áll fram hjá
Álafossi — Sigurjón ætlaði þá
einmitt að fara að renna niður
siðasta sopanum af eftirmið-
dagsdrykknum, en svelgdist á;
svo bilt varð honum við, þegar
vildi verða þingmaður, getur
ekki á sjer setið þegár stórmál-
in eru á döfinni, finst hann
verða að leggja orð í belg, þegar
hann heldur að þjóðin sje að
villast. Pjetur hefir ritað og gef-
ið út smábók um gengismálið
og sent hana flestum þeim, er
hann telur líklega til áhrifa í
málinu.
Jeg álít ekki að Pjetur hafi
fært þeim nýjan sannleika, sem
lesið hafa rit erlendra vísinda-
manna um gengismálið. En
hann hefir dregið flest höfuð-
rök stýfingarmanna saman i
í stutt mál, bætt við ýmsum
athugunum og hugleiðingum
trá eigin brjósti, og greitt götu
margra lil að kynnast á hag-
kvæman hátt þessari hlið geng-
ismálsins. Fyrir það á Pjetur
þökk, en miklu meir fyrir á-
hugann.
Peim mætti fækka, sem af
framhleypni og metorðagirnd
hengja sig á mál eins og sam-
vinnu, ungmennafjelagskap.bind-
indismálin o. fl., sem álitið er
vænlegt til fylgis, en hinum
fjölga, sem líkt og Pjetur hafna
hinum svokölluðu viröingarstöð-
um, en eru samt stöðugt á verði
um velferð þjóðar sinnar.
__________ M. Q.
hann sá þessa fimbulferö, og
er hann þó engin skræfa. Síð-
asta sprettinn rann bíllinn á
kostum eftir eggsljettum melum
og grautfúnum brúm, upp með
Varmá, »unz Suður-Reykjahúsin
há hilti við suðurloftin blá«;
já það var satt, það var virki-
lega blált heiðríkjugat i hásuðri,
beint á bakvið húsin á Reykj-
um, og heiðríkjublettur var
fyrirbæri, sem maður tók eftir,
þegar það sást á Suðurlandi,
sumarið 1925. Nú hilti líka
undir sjálfan húsbóndann þar
sem hann stóð »ved hojen Mast
i Rög og Damp«, eins og Krist-
ján kongur forðum, en við
nánari aðgæslu var það hrífa,
en ekki mastur, sem hann stóð
við. Loks beygði bíllinn upp
að »slotinu« og rann síðustu
hundrað metrana fram hjá
rófna- og hafraekrum, blóm-
káls-, salats- og lifkubeðum og
hafnaði sig á hlaðinu, og höfð-
um við verið 45 mínútur á
leiðinni.
Guðmundur kom og tók á móti
mjer með sínu hýrasta brosi, en
annars ekkert sjómannslegur,
moldugur upp fyrir axlir. Jeg
sagði honum sem skjótast er-
indið, en hann ljet sem hann
heyrði það ekki, bauð mjer að
bíða eftir kaffi og með því, tók
mig út á »góssið« og sýndi mjer
alt sem búið er að gera á Reykj-
um — og það er ekki svo lítið;
en það er efni í aðra sögu,
mundi Kipling segja, og þá
sögu verður einhver garðyrkju-
maður að segja. — Jeg ætla að
eins að minnast á vermihúsið.
Fað er alt úr gleri og þar þró-
ast allskonar suðrænn gróður
og blóðrauð ástarepli (tómatar)
hjengu þar töfrandi, eins og
eplin frægu, sem mesta gerðu
ólukkuna í heiminum. En hjer
var engin Eva og enginn blaða-
maður og tómatar freista mín
ekki. Já, nú var kaffið tilbúið
og urðum við að fara að drekka
það. Skipstjóri ræddi um alt
milli himins og jarðar, nema
sjó og sjóferðir, virtist verager-
samlega búinn að gleyma Skalla-
grími og Halanum. Mjer fór
ekki að lítast á þetta, hjelt að
jeg ætlaði að fara erindisleysu,
og að hann væri tapaður fyrir
fiskveiðarnar. Jeg fór að tala í
kring um þetta og fjekk að sjá
búreikninga hans og gat fljótt
sýnt honum fram á, að hann
væri altaf að tapa og að það
væri miklu arðvænlegra að toga
karfa vestur á Hala. En það
hreif ekki verulega. Jeg treysti
mjer heldur ekki almennilegatil
að taka hann með valdi og bil-
stjórinn hafði ekki skipun um
annað en aka bílnum, með því
sem í honum væri — og það
gerði hann líka snildarlega. —
t*á datt mjer ráð í hug. Jeg
fekk frúna í lið með mjer. Hún
er Breiðfirðingur að ætt og upp-
runa, vön sjónum frá barnæsku
og ekkert spent fyrir moldar-
róti mannsins; hún þurfti ekki
annað en líta á hann og tók
hann viðbragð líkt og Skalla-
grímur, þegar skipherrann kem-
ur við stýrishjólið. Hann leit á
klukkuna, hún var orðin sex.
Já, já, ætli það sje ekki best
að fara að hugsa um að kom-
ast af stað sagði hann? Jú, það
veitir líklega ekki af þvf, sagði
jeg. Og svo stigum við um borð
í bílinn og frúin með svona til
tryggingar. Jeg var heldur ekki
öruggur og til vonar og vara
tók jeg síra Hálídán með, til
þess að minna skipstjóra á skyld-
urnar, ef einhver afturkippur
skyldi koma í hann. Prestur tók
með sjer gamla Balle, átta-kapí-
tula-kverið, sem jeg lærði. Jeg
vissi að margt gott er sagt í því,
einkum í 6. kap., um skyldurn-
ar. En það kom ekki til, að á
því þyrfti að halda, sem betur
fór, því að við nánari íhugun
sáum við, að þar gat ekkert
staðið um skyldur togaraskip-
stjóra — svo framsýnn hafði
gamli Balle ekki verið.
Framh. B. Sœm.
Hækkun tolla á dönskum land-
búnaðarafurðum í f’ýskalandi,
Á stríðsárunum afnam Fýska-
land toll áj innfluttum matvör-
um.
En nú hefir það aftur tekið
upp tollpólitík keisaradæmisins,
eins og hún var fyrir stríðið,
en þó hækkað tollana að mikl-
um mun, einkum á landbúnað-
arafurðum frá Danmörku.
Fað eru þýsku bændurnir og
iðnrekendur, er heimta háa
verndartolla til stuðnings at-
vinnugreinum sínum.
Eftir nýju tollögunum þýsku,
eiga Danir mestu ókjörum að
sæta. Tollur á lifandi peningi,
fje, svínum og nautpeningi, hefir
hækkað geypilega, borið saman
við það, er var fyrir stríðið.
Af fje og svínum til slátranar
skal greiða 13 gullmörk fyrir
100 ;kg. og eftir 31. júlí 1926
18 gullm. og 90 kr. at grip, er
vigtar 500 kg.
Fyrir stríðið var tollurinn 8
gullm. fyrir 100 kg. (lifandi vigt).
Fyrir kjöt er tollurinn 24
gullm. og eftir 31. júli 1926, 45
gullm. fyrir 100 kg. — Er það
geysihár tollur.
Aftur á móti er fryst kjöt frá
Argentínu undanskilið tolli og
innflutningur þaðan til Þýska-
lands nemur 70% af kjötinnfl
til landsins. lnnfl. tollur á hest-
um frá Belgíu er nú 140 guilm.
En fyrir stríðið var tollurinn á
belgiskum hestum 50 gullm. og
dönskum 72.
í tilefni af þessum háu toll-
um á dönskum landbúnaðaraf-
urðum, hefir landbúuaðarráðið
í Danmörku skorað á landbún-
aðarráðherrann, að vinna að
þvi. að tollur á dönskum land-
búnaðarafurðum verði lækkað-
ur í Þýskalandi, og vill þá um
leið slaka til með toll á þýsk-
um iðnaðarvörum til Danmerkur.
Pess er vænst, að þingið í
Danmörku nú í vetur athugi
tolllöggjöfina, einkum með tilliti
til Þýskalands.
Verði ekki af tilslökunum af
hendi Þýskalands, viðvíkjandi
landbúnaðarafurðum Dana, þá
er ekki annað sjáanlegt, en þyng-
ist fyrir fótínn bjá Dönskum
bændum.
Svo sem kunnugt er, selja
Danir megnið af landbúnaðar-
vörum sinum til Bretlands, En
þar er einnig erfiðleikum að
mæta, því Bretar vilja fyrst og
fremst kaupa frá nýlendnm sin-
um og Argenlínu, en láta Dani
setja á hakanum.
.Alfoaas* XIII
Spánarkonungur er í bili sá aí
pjóðhöfðingjum Evrópn, sem mest
er um ritað og um deilt. Telja
sumir hann einlægan föðurlandsvin
og glæsimenni, halda því fram að
hann hafi á stríðstimunum beitt
sjer í kyrþey, en svo um munaði,
fyrir eflingu liknarstarfsemi k vig-
völlunum og tekist jafnframt prýði-
lega að vernda hlutleysi lands sins.
En aðrir telja hann spiltan mann
og lítilmótlegan, úrkynjaðan fáráðl-
ing, sem víli ekki fyrir sjer að
bregðast þjóð sinni og hagsmunum
hennar, ef hanu geti sjálfur auðg-
ast á því. Á þessa leið lýsir hon-
um spánska skáldið Blasco Jbanes
i bók þeirri, sem hann hefir ritað
um konung og áður hefir verið
getið hjer í blaðinu. — Alfons XIII.
er fæddur 17. maf 1886. Faðir hans
hafði látist 25. des. 1885, og stýrði
móðir hans, sem var austurísk að
ætt, rikinu uns liann náði lögaldri
17. mai 1902. Hann kvæntist 1906
Victoríu Eugeniu prinsessu frá
Battenberg. Á brúðkaupsdag þeirra
var kastað sprengju á eftir vagni
þeirra, er þau óku gegnum Madríd,
hvorugt brúðhjónanna sakaði, en
fjöldi nærstaddrá drapst. Síðan
hefir Alfons konungi hvað eftir
annað verið sýnt banatilræði, og á
þessu ári tvívegis.
Danir flytja út árlega land-
búuaðarafurðir fyrir nálægt því
1500 milj. kr. Pað er 85% af
öllum útfl. Pað er þvi skiljan-
legt, að til vandræða geti dreg-
ið fyrir dönsku þjóðinni, ef
Bretar draga sig f hlje með
kaup á landbúnaðarafurðum
þeirra. Það, sem trygt hefir sölu
landbúnaðarafurða Dana, ergæöi
vörunnar.
Pað hefir engri þjóð enn tek-
ist að keppa við þá á því sviði
og í því liggur styrkur þeirra
og von um að vel úr rætist.
S. S.
Uían úr heimi,
Locarno-samþyktln. Eftir sím-
fregnum að dæma hefir örygg-
issamþyktinni, sem gerð var í
Locarno, verið tekið með ein-
róma fögnuði i öllum löndum,
sem að henni standa, nema
Pýskalandi. Var og fyrirsjáan-
legt að æstustu afturhaldssinn-
um þar í landi myndi falla
þungt að varpa fró sjer allri
von um hefndir á óvinunum í
stríðinu mikla og endurvinning-
ar þeirra landshluta, sem teknir
voru af Þýskalandi. Nýjustu
fregnir herma, að flokkur þýskra
»nationalista« sje klofinn i mál-