Vörður - 27.02.1926, Síða 3

V Ö R Ð U R
3
Konungur vor og drottning
heimsækja ísland í sumar.
Dóms- og kirkjumálaráðoneytið tilkynnir:
Konungurinn og drottningin koma að forfallalausu
til íslands í sumar á beitiskipinu »Niels Juel«, en á
skipinu verður Knútur prins starfandi sjóliðsforingi.
Gert er ráð fyrir að komið verði til Reykjavíkur 12.
júní, og eftir stutta viðdvöl þar er ferðinni heitið kringum
land með viðkomu á ísafirði, Akureyri og Seyðisfirdi.
gjarnan bera meiri svip drykkju-
rútsins.
Brynjólfur Jóhannesson leik-
ur prest, og gerir það aðmörgu
leyti mjög vel, en ekki er laust
við það, eins og stundum áður,
að röddin sviki, er hann kemst
i geðshræringu.
Þetta eru nú alt ungir leik-
endur, en sem vænta má góðs
af, ef þeir vanda sig og fá þau
hlntverk, sem fyrir þeim liggja.
Friðönnur leikur fjármála-
mann, sem altaf hefir rutt öll-
um hindrunum úr vegi sinum
miskunnarlaust og sloppið und-
an rjettvísinni. Fram á sfðustu
stund heldur hann dauðahaldi
i þá von, að sje takist að vefja
rannsóknardómaranum um fing-
ur sjer. — í*ó þetta sje ekki
hlutverk, sem Friðfinnur á í
raun og veru heima í, leysir
hann það óaðfinnanlega af hendi
og gerfi hans er ágætt.
Ungfrú Emilfa Indriðadóttir
leikur gamla, einkennileka konu,
olnbogabarn heimsins, og gerir
það vel, eins oghennar ervandi.
Frú Kvaran, er leikur útlifað
kvenskass, og Ágúst Kvaran er
leikur þjón, eina manninn á
skipinu, sýna bæði enn, hve
fjölbreyttum leikarahæfileikum
þau eru gædd.
Yfirleitt er samleikurinn prýði-
legur og öll meðferð leiksins
Leikfjelaginu til sóma.
Fyrsta kvöldið er leikrit þetta
var sýnt i Kanpmannahöfn,
klappaði enginn að leikslokum. j
Áhorfendurnir fóru úr leikhús-
inu þögulir — og hrifnir.
Svo djúptæk eru áhrifin, og
óvenjuleg.
A. G. P.
Sigfús Sigfússon
þjóðsagnaf æðingur.
Sakir þess, að Vörður hefir
oft drengilega tekið málstað
þeirra, er lifa fyrir hugsjónir
sinar, og hafa löngun tii að
verða að gagni bókmentum
þjóðarinnar, ætla jeg að senda
yður, herra ritstjóri, línur þessar
í þeirri von, að þjer birtið þær
í blaði yðar.
Austur á Vesldalseyri við
Seyðisfjörð býr nú einn af rit-
færustu og einkennilegustu
mönnum þessarar þjóðar — i
raun og veru sannur listamaður
á sina visu.
Hann hefir alt i frá æsku
gengið i spor kynslóðarinnar,
sem var að hverfa frá ári til
árs, og týnt npp og safnað sam-
an perlunum, er voru að glat-
ast og hverfa undir svörðinn
með fólkinu. Og hann hefir
gert meira. Hann hefir hreinsað
þær og fágað, greypt þær inn i
umgerð, er lætur þær njóta sin,
og lagt til í hana efni frá sjálf-
um sjer.
Þessi maður er þjóðsagna-
fræðingurinn og safnandinn,
Sigfús Sigfússon.
þetta er nú sú hlið málsins,
er öllum er auðsæust og flestir
þekkja. En hitt mun fæstum
ljóst, að þessi maður, er auðg-
að hefir bókmentir þjóðar sinn-
ar á borð við þá er best hafa
gert, á við svo þröngan kost að
búa, að slikt er ótrúlegt á þess-
um timum. Og þjóðin á sann-
arlega nóg á samviskunni af
vanrækslusyndum gagnvart sin-
um bestu ljósberum, þótt eigi
bætist sú við, að Sigfús sje lát-
inn deyja útaf i kröm og svelta.
Fyrir tæpum 6 árum var jeg
búsettur á Seyðisfirði, og var
þá svo heppinn, að siðasta árið
sem jeg dvaldi þar, bjó jeg i
svo rúmgóðum húsakynnum, að
jeg gat eftirlátið Sigfúsi ofurlitla
kompu til að búa í vetrarlangt.
Fann vetur vann Sigfús kapp-
samlega sem endranær að þvi
að skrásetja nýjar sagnir, er
honum bárust i handritum
eða í frásögn, og einnig að þvi,
að koma skipulagi á hið geysi-
mikla safn sitt. Var þó siöur
en svo, að þessi kompa væri
boðleg slikum manni, og mig
tók það oft sárt að geta ekki
hlúð að honum belur sakir
minnar eigin fátæktar. En síðan
hefir Sigfús verið okkur bjónum
ótrúlega þakklátur fyrir jafn-
litilsverðan greiða, þvi hann er
Ijúfmenni hið mesta, lítillátur
og trölltryggur.
8. janúar siðastliðinn skrifar
Sigfús mjer brjef. Þar segir svo:
»Af mér er það að segja, að
»eins og forðum hefir mig skort
»herbergi til að geta unnið
»nokkuð . . . Eg get varla sagt,
»að eg hafi getað skrifað sendi-
»bréf fyrir þvi, að eg hefi orð-
»ið að vera mjer sjálfum alt,
»en er slirður til inniverka.
annari skoðnn Iíklega, og með
það fyrir augum skrifa jeg þetta
um kaflann.
Næsti kafli um heilbrigðis-
skýrslur er ágætur. Mætti leggja
meiri áherslu á að læknar noti
spjaldskrár. Annars er kaflinn
eingöngu fyrir lækna. —
þá kemur siðasli kafli »nokkr-
ar lífsreglur.« Hann er ef til
vill mikilsverðasti kafli bókar-
innar, þó að ekki sje nema 5
bls. Það eru spakar ráðlegging-
ar hins góða læknis og marg-
reynda manns. Um framkomu
við sjúklirtga skrifar höf. með-
al annars: »hvernig sem starf
læknisins er þarf hann að taka
á sig gerfi glaða, úrræðagóða
mannsins. Hann þarf að geta
vakið traust og von hjá rauna-
mæddum sjúklingum, helst geta
látið þá fara glaöa burtu sem
komu hryggir og bnuggnir.
Vel væri ef við læknar færum
eftir þessu. Ættum við jafnan
að hafa hugfast að við þurfum
að lækna sjúklinginn, ekki ein-
göngu sjúkdóminn, og að
flestum líkamlegum meinum
fylgir andleg veiklun á einhvern
hátt. þetta vita allir skottulækn-
ar. þeir eru oft meiri sálarfræð-
ingar en við læknarnir. Þess
vegna verður þeim stundum
töluvert ágengt.
Merkir amerískir læknar hafa
sagt að. besta ráðið til að halda
velli fyrir skottulæknum og
kraftaverkamönnum, væri að
kenna læknum rneira sálfræði
og sálarlækningar.
Nú minnist höf. á voitorð.
Ekki verður nógsamlega brýnt
fyrir læknum að vera varkáiir
með vottorðin. Mig grunar að
læknar á íslandi sjdu gálausari
f þessu efni en læknar erlendis.
það er svo um mörg vottorð,
að þau eru jafn mikið vottorð
um þann, sem gefur þau, sem
þann er þau hljóða upp á.
t*á skrifar höf. um borgun
fyrir læknishjálp Flestir lækn-
ar álandinu hafa svipaðan taxta.
Hann ætli auðvitað að lögfesta.
Ætti það að vera auðvelt, því
að alþjóð hefir samþykt hann
með því að gjalda læknum eft-
ir honum.
Höf. finnst sanngjarnast að
taka fyrir útlenda sjúklinga sem
næst þvi er tíðkast i landi þeirra.
En fyrst og fremst vita nú lækn-
ar það ekki, og svo er það sið-
ur i ölium löndum að taka
meira af erlendum sjúklingum
en innlendum eins og siður er
að taka meira á sjúkrahúsum
af utansveita sjúkl. en innan
sveitar.
Auðvitað eiga menn að gæta
hófs og sanngirni gagnvart út-
lendingum. Sagt er að erlent
togarafjelag láti stundum slá
ramma um reikninga frá ís-
lenskum læknum oghafiframmi
til merkis um okur þeirra á er-
lendum sjómönnum. Það er gott
að fá enskt gull en við megum
ekki selja æruna fyrir.
Um hjeraðslœkna og hjer-
aðsbúa er alt viturlega sagt.
Læknar á Islandi eiga þvi láni
að fagna að almenningur her
meira traust til þeirra en tiðk-
ast viða erlendis. Þeir geta haft
meiri viðkynningu og betri tök
á hjeraðsbúum en nokkrir aðrir.
Feir eru víða meiri prestar en
hempuklæddir kirkjuþjónar,
meiri yfirvöld en einkennisbún-
ir sýslumenn. Læknastjettin er
á ýmsa lund áhrifamesta stjett
landsins.
Hjerað ber þess lengi merki
ef þar hefir verið góður og á-
hugasamur læknir. Fyrir þvi
gætum við staðið hetur að vígi
um mörg heilbrigðismál en
margar aðrar þjóðir. Læknar
geta auðveldlega komið á ýms-
um heilsusiðum og þagar lækn-
irinn talar, hlýða allir á.
»Og ritstörfin hafa orðið illa
»unnin af þvi að eg varð að
»brenna og frjósa á mis . . .«
Þetta, og fleira er hann kvart-
ar um í brjefi þessu, veit jeg
að ekki er ofmælt, því svo mikið
þekki jeg til þessa manns, að
honum líður ekki ve), er hann
hefir um svo þung orð, því
maðurinn er skapdulur og ó-
kveifinn og ekki gjarn á að
kvarta nje láta svo mjög uppi
tilfinningar sinar.
Nú veit það öll þjóðin, að
út er að koma frá hendi þessa
gamla manns stórvirki, er frægt
mun verða, og ótæmandi brunn-
ur þeim að ausa af, er slík
fræði vilja stunda er timar liða.
En Sigfús hefir aldrei haft
við að styðjast nein föst laun,
eins og samherji hans, Jón
Árnason, hafði á sínum tíma.
— Hann hefir unnið eins og
húðarklár — andlega og líkam-
lega: Andlegu störfin ekkert
gefið i aðra hönd, en langmest-
an timann tekið, enda verið
honum hugleiknust. Likamlegu
störfin, sem áttu að halda i
honum lífinu, hafa ekki gefið
bonum meiri arð en svo, að á
þeim hefir hann rceð naumind-
um getað dregið fram lifið þótt
kröfurnar hafi ekki verið hærri
en svo, að hann hefir látið sjer
nægja þótt varla hafi hrokkið
til hnifs og skeiðar, og mjög
skort á, að jafnan hafi vel verið
í þeim efnum í seinni tíð.
Hann hefir marga sárbitra
vetrarvökuna sitið við það
loppinn af kulda, að bjarga frá
glötun ýmsum perlum þjóðar-
innar. Hann hefir margoft sitið
í ofnlausum, hjeluðum þak-
kornpum, skrifað á bókakoffort-
inu sinu meðan hann þoldi við
og blásið í kaun á milli. þann-
ig hefir hann unnið slindrulaust
fyrir þjóð sína í meir en manns-
aldur — unnið kauplaust og
sjaldan fengið önnur laun en
spott og spjehlátra afglapanna,
Það verður að leggja alla á-
herslu á að vanda til læknanna,
vanda læknakenslu og lækna-
val, svo að stjettin geti verið
hjer eftir sem hÍDgað til eftir-
lætisstjett þjóðarinnar.
Siðasta greinin er um sam-
vinnu meðal lœkna, lœknafje-
lag íslands og drengskapar-
reglur lœkna (Codex ethicus).
Greinin er stutt og laggóð, en
eftirtektarverð, og eftirbreytnis-
verð fyrir alla lækna.
Jeg hefi nú lauslega drepið á
efni bókarinnar og farið út í
ýmsa sálma út af því. það vita
allir að Guðmundur próf. Hann-
esson skrifar gott mál og þýð-
an stíl. Jeg man að hann sagði
einu sinni um kollega : »Stein-
grimi er Ijett um að skrifa. Jeg
mundi öfunda hann ef mjer
væri ekki líka ljett um að skrifa
þegar vel liggur á mjer«. í*að
virðist hafa legið vel á höf.
þegar hann reit bókina, og
það má liggja vel á hverjum
sem les, því að lesturinn verð-
ur öllum að gagni.
Skúli Guðjónsson.
4. tbl. I. árg. 'Vardar ósk-
ast keypt á afgreiðslu blaðsins.
er alt meta til krónugildis og
kviðfylli.
Einhvern ofurlítinn styrk mun
þó Sigfús einhverntima hafa
fengið frá rikissjóði, en hann
mun hafa verið svo lílill, að
fremur hafi það verið til hneysu
en sóma þjóð og þingi.
Nú á þjóðin tvo afburðamenn
i sagnfræðum sinn á hvoru
landshorni. Og ætli sjeu ekki
lik kjörin beggja? þeir verða
liklega látnir deyja drotni sinum
úr elli, kröm og kulda, alslausir
og yfirgefnir, með sárbeiska
meðvitund um vanþakklæti
þings og þjóðar í hjarta sínu.
En hverju tapar þjóðin á því
skeytingarleysi og þeirri blindni
fulltrúa sinna, ef báðir þeir,
Sighvatur og Sigfús, deyja löngu
fyrir örlög fram? Vill nokkur
meta það til verðs?
Er það ekki grátlegur smá-
sálarskapur að skera svo við
nögl sjer styrk til slikra manna,
að hann komi að lillu sem engu
haldi? Ekki mun Sigfús nú vera
lengur fær um að vinna fyrir
sjer við engjaslátt eða torfristu
eða sjóróðra eða eyrarvinnu.
Hvað munar rikissjóðinn um
að leggja honum bæfilegan ár-
legan framfærslueyri, ekki er vist,
að hann eigi svo langt eftir ólif-
að. Jeg hygg að enginn alþýðu-
maður, hvorki til sjós nje sveita,
mundi telja þá aura eftir.
Þessar fáu línur eru eingöngu
skrifaðar i þeim tilgangi, að
benda þingmönnum á þá þakk-
arskuld, er þjóðin er f við
þenna mann, þótt þess ætti í
rauninni ekki að þurfa. Og enn-
fremur eiga þær að minna hátt-
virta þingmenn á það, að þeir
hefðu átt að vera búnir aö
þessu fyrir löngu, og — að betra
er seint en aldrei.
Það munu aldrei verða taldar
eftir þær krónur — af þjóðinni.
Hún veit að þær verða hvort
sem er ekki nema litilfjörleg af-
borgun af þeirri inni-eign, sem
öldungurinn á hjá henni fyrir
vel unnið þjóðþrifaverk.
Að endingu: Er þið lesiö
þessar línur, þá minnist BólUr
Hjálmars og Sigurðar Breið-
fjörðs, að ekki sjeu fleiri nefndir.
Siglufirði, 15. febr. 1926.
Sigurður Björgólfsson,
kennari.
Styrkur tíf skálda og listamanna.
Honum er nú úthlutað fyrir
þetta ár, 8000 kr. og skift svona’:
Rithöfundarnir Jón Björnsson,
Guðm. G. Hagalln, HalldórKilj-
an Laxness og Helgi Hjörvar
fá 400 kr. hver og frú Kristín
Sigfúsdóttir 500 kr., Friðfinnur
Guðjónsson leikari 400 kr. Mynd-
listamennirnir BrynjóFur Þórð-
arson og Guðm. Einarsson 300
kr. hvor, Ásm. Sveinsson 400 og
Gunnl. Blöndal og Jón Þorleifs-
son 500 hvor. Tónlistarmenn-
irnir Einar E. Markan, Guðm.
Kristjánsson, Jón Ásgeirsson,
Markús Kristjánsson, Þórarinn
Jónsson og Þórður Kristleifsson
300 kr. hver, Sig. Birkis ogSig.
Skagfeld 400 kr. hvor. Jón Leifs
og Sigvaldi Kaldalóns 450 kr.
hvor.