Vörður - 18.09.1926, Qupperneq 1

Ritstjóri og ábyrgð-
armaður
Kristján Albertson
Úcgefandi: Miðstjóra íhaldsflokksins.
Afgreiðslu- og inn-
heimtumaður
Ásgeir Magnússott
kennari.
Ife-----——ál
IV. ár.
Reyhjavíii 18. lí)2(i.
3f>. blað.
T
Veödeildin nýja og
Ræktunarsjóðurinn
Vextir af fasteignalánum.
Þetta eru þá þau fasteigna-
lánskjör, sem unt er að bjóða
Undanfarin ár hel'ir alment
verið undan þvi kvartað, og ekki
að ástæðulausu, að fasteigna-
veðlán hjer á landi væru torfeng-
in, dýr og óhagstæð vegna mik-
illa affalla á lánunum. Síðustu
tvö árin hefir þing og stjórn
gjört nokkrar ráðstafanir til
]>ess að bæta úr þessu, með
Ræktunarsjóðslögunum og stofn-
un veðdeildarinnar nýju. Til
þess að sjeð verði hvað áunnist
hefur með þessum ráðstöfun-
um, er rjett að athuga fyrst
lánskjör þau, er áður stóðu til
boða.
í 4. flokki veðdeildarinnar,
sem starfað hefir síðastliðin 10
—12 ár, bera veðdeildarbrjefin
(vaxtabr jefin) 4%% ársvexti,
en lántakendur greiða auk þess
%% árlega til kostnaðar, svo að
útlánsvextir eru 5% — á papp-
írnum. 1 rauninni hafa þeir ver-
ið miklu hærra, vegna affalla á
lánunum. Um eitt skeið seldust
Veðdeildarbrjef 4. flokks ekki
nema á 70 kr. fyrir hvert 100
nafnverðs, eða liðlega það, og
afföllin á lánunum urðu þá til
svarandi. Eftir að jeg tók við
fjármálastjórninni í mars 1924,
byrjaði jeg að láta lífeyrissjóð
einbættismanna kaupa Veðdeild-
arbrjef, og þó sjóðurinn hefði
ekki yfir mjög miklum fjárhæð-
um að ráða, þá virtist þetta bera
þann árangur, að verð brjefanna
festist og smáhækkaði, og iná
líklega telja, að það hafi verið
komið upp i 80% af nafnverði í
vetur er Jeið, þegar flokkurinn
var uppgenginn og hætti að veita
lán. Afföllin af lánunum hafa
þá verið 20%, og rciunvcrulegir
vextir af veðdeildarlánunum eft-
ir útreikningi Dr. Ólafs Daníels-
sonar þessir:
Af 20 ára láni........ 7.80%
— 25 —............. 7.37%
~t~ 30 — 7.09%
35 — 6.90%
Þetta eru þá bestu vaxtakjör-
in, sein fengist hafa í veðdeild-
inni núna síðustu árin. Meðan
brjefin stóðu í rúmum 70% voru
vextirnir auðvitað ennþá hærri
en þetta. Auk hinna háu vaxta
var og mjög undan því 'kvartað,
að vegna affallanna yrðu raun-
verulegar upphæðir lánanna ó-
hæfilega lágar, þ. e. menn fengju
°f lítið út á eignir sinar.
Við undirbúning löggjafarinn-
ar Um Ræktunarsjóðinn var
cðlilega frá ölluin hliðum lögð
hin mesta áhérsla á, að lánin
yrðu veitt með sem minstum
afföllum, og var þetta sjerstak-
lega áríðandi þar sem lánstím-
inn er fremur stuttur, en afföll-
in koma þyngra niður á stutt-
um lánum en löngum. Búnaðar-
fjelagsnefndin, sem undirbjó
málið í hendur landsstjórnar-
innar, lagði þess vegna til, að
vextir af Jarðræktarbrjefum
sjóðsins (1. fl.) yrðu 6%, og þá
hefðu útlánsvextir lians orðið
6%%. Með affallalausum lánum
voru það þó talsvert lægri vext-
ir en í 4. fl. veðdeildar. En með-
an málið var til meðferðar
breyttust peningarhorfur svo,
að mjer þótti ekki vonlaust um
að brjefin seldust affallalaust,
þótt vextir þeirra væru ekki yf-
ir 5%%. Ákvæðið um, að vextir
af 1. fl. brjefanna skyldu vera
6% var því numið úr frv. á þing-
inu eftir tillögu minni, og siðar
áltveðið í reglugjörð Ræktunar-
sjóðsins, að þeir skyldu vera
5y>%. Brjefin hafa selst affalla-
laust til þessa, og lájiin úr Rækt-
unarsjóði hafa þess vegna ver-
ið veitt uffallalaust með 6% út-
lánsvöxtum. Þetla eru ódýrustu
fasteignalán, sem fáanleg eru
sem stendur hjer í landi, vext-
irnir jafnháir og á Söfnunar-
sjóðlánum (sem hafa verið 6%
síðan 1922).
Nú er búist við, að hinir nýju
flokkar veðdeildar taki til starfa
1. næsta mán. Ríkislán, að upp-
hæð 2 milj. danskar kr. hefir
þegar verið tekið til að kaupa
bl-jefin. Brjefavextir eru á-
kveðnir 5%, í kostnað við veð-
deildina og til varasjóðs greiða
menn eins og áður y2% árlega,
svo að útláns-nafnvextir verða
5%%.
Sennilegt er, að kaupverð
brjefanna verði um 92%, miðað
við það ákvæði laganna, að
ríkissjóður verði skaðlaus af
skiftum sínum við Veðdeildina.
Lánið fjekkst með 5% vöxtum
og útborgun 93 kr. fyrir hvert
100 nafnverðs, en svo þarf rík-
issjóður að greiða stimpilgjald
og að leggja út fyrstu afborgan-
ir að einhverju leyti fyrirfram,
svo að hann getur ekki sjer að
skaðlausu borgað meira en
92% fyrir brjefin. Ríkislánið af-
borgast á 30 árum, og er því
eðlilegast að veðdeildarlánin úr
þeim flokki, sem ríkissjóður
kaupir, verði sem flest veitt til
30 ára. Með umræddum kjörum
A'erða raunverulegir vextir af 30
ára veðdeildarláni úr flokknum
6.27%. Þetta eru rúmlega %%
hærri A'extir en í Ræktunarsjóði
og Söfnunarsjóði, en nærri 5/6
af hdr. lægri vextir en af jafn-
löngum lánum i 4. fl. veðdeildar.
Fyrir utan þessa raunverulegu
vextalækkun, er það líka breyt-
ing til bóta íyrir lántakendur,
að afföll Iánanna verða ekki
nema 8% i stað þess að þau
A'oru 20% í 4. flokki Aeðdeildar.
landsmönnum að sa'o stöddu. Ef
fella á rjettlátan dóm um það,
hvort þessi kjör sjeu hagstæð
eða óhagstæð, eftir almennu á-
standi peningamarkaðsins nú á
tímum, verður að bera þau sam-
an við tilsvarandi lánskjör á
þessum sama tíma í nálægum
löndum. Sumir andstæðingar
núverandi stjórnar hafa raunar
þótst geta fellt sinn dóm án þess
að færa rök fyrir honum með
samanburði við vaxtakjör ann-
ara landa. Á landsmálafundum
í sumar lastaði Sig. Eggerz mjög
Ræktunarsjóðinn og kjör þau,
er hann býður. Og jafnskjótt og
frjettin kom hingað um lántök-
una til veðdeildarbrjefakaupa,
hafði ritstjóri „Tímans“ tilbú-
inn sinn dóm um það, að sam-
kvæmt henni múndu vaxtakjör
nýju veðdeildarinnar Aerða ó-
hagstæð. Jeg skal nú leitast við
að gefa lesendunum gögn i liend-
ur til þess að þeir geti sjálfir
myndað sjer rjetta skoðun um
þetta.
Vaxtakjör fasteignaveðlána og
ríkislána eru mjög mismunandi
í heiminum, eftir því Iwe gott
eða vont orð hlutaðeigandi
lan'd hefir á sjer, og eftir því
hve nijög það er upp á önnur
lönd komið um lánsfje. Dan-
mörk er meðal þeirra landa, sem
fær ódýrust ríkislán og ódýrasta
peninga í fasteignaveðlán; land-
ið er auðugt, þjóðin í miklu á-
liti fyrir dugnað og AeVklega
menningu, og skipulag fasteigna-
lána gamalt og þaulreynt. Af
ýmsum ástæðum. sem óþarfi er
að telja hjer, getum vjer ekki
búist við því yfir höfuð, að njóta
jafngóðra vaxtakjara og Danir,
heldur er það eðlilegt, að vextir
sjeu hjer nokkru hærri. Samt
skal jeg láta mjer nægja að gjöra
samanburð á A-æntanlegu gengi
hinna nýju O ^fo veðdeildarbrjefa
(92%) og gengi 5% vaxtabrjefa
í ctönskum fasteignalánastofn-
unum. Þetta gengi sýnir hve
mikið lántakandinn getur feng-
ið fyrir vaxtabrjef þau, sem hann
fær lá'n sitt útlagt í. Því hærra
sem gengið er, því betri eru láns-
kjörin með sömu nafiiAÖxtum.
Hinn 6. ágúst síðastliðinn var
þetta skráð kauphallargengi i
Khöfn á dönskum 5% fast-
eignaveðtrygðum vaxtabrjefum
yngsta flokks hjá hverri stofn-
un:
Stats-Boligfonds 2. sería 39%
Kommunernes Kreditfor-
ening, 3. seria . . . . 85%%
Kreditkassen for Östift
Land. 6 s. 3. A......90%%
Kreditf. f. industrielle
Ejend.................... 81%%
Kjöbenhavps Hypotliek,
3. sería..................84%%
Grundejernes Hypothekf.
2. sería.................. 84%
Jydske Hypothek-
forening 5. sería .... 80% %
Östifternes Hypothek-
forening 3. sería . . . . 83%%
Jydsk Land Hypothek-
forening 4. sería .. .. 71%%
Östift. Land Hypothek-
forening 2. s. 1. A. .. 77%%
Danske Husmands
Hypothekforening . . 75%%
Þá eru taldar allar þær fast-
eignalánastofnanir i Danmörku,
er nú sem stendur gefa út 5%
vaxtabrjef. ÖIl brjefin sæta
meiri afföllum en fyrirhuguð
hrjef 5. flokks A'eðdeildar, þ. e.
lántakendur A’erða allir að greiða
hærri raunverulega vexti en
hjer eiga að verða, ef tillag til
kostnaðar við rekstur lánsstofn-
unarinnar er hið sama. Rjett er
að geta þess, að þær af framan-
greindum stofnunum, sem hafa
lægst gengi á brjefum sinum,
munu lána gegn lakari trygg-
ingu en 1. veðrjetti, og það á
sinn þátt í að fella brjefin.
Nokkrar hinna dönsku láns-
stofnana hafa engin 5% brjef í
veltu, heldur hæst 4V2% brjef.
Þar er samanburðurinn flókn-
ari, en til fróðleiks set jeg einn-
ig kauphallargengi sama dag á
4%% brjefum nokkurra þessara
stofnana, og er það sambærilegt
við gengið á Aeðdeildarbrjefum
4. flokks meðan hann var opinn:
Husejernes Kreditkasse
2. A. 3. S............. 82%%
Ivöbenhavns Kredit-
forening 8. S...........79%%
Östifternes Kredit-
forening 11. S..........82%%
Fyenske Kredit-
forening 10. S..........83%%
Jydske Land Kredit-
forening 7. S............80%%
Östift. Husm. Kredit-
forening 3. A............79%%
Jydske Husm. Kredit-
forening 3. A............78%%
Nye Jydske Köbst.
Kreditf. 8. S........ 79%%
Vest- og Sönderjydsk
Kreditf. 8. S..........77%%
Jydske Grundejer
Kreditf. 3. A.......... 77%
Sönderjyllands Kredit-
forening 2. A..........77%%
Þetta nægir A’æntanlega til að
sýna að íleiri verða að sætta sig
við afföll á veðdeildarlánum sin-
um en íslendingar.
Ef meta skal lánskjör þau,
sem ríkissjóður hefir fengið á
nýteknu láni sinu (5%, gengi
93), þá liggur nærri að bera
saman A’ið önnur nýleg ríkislán,
og máske lán stórra bæjarfje-
laga. Danska rikið hefir á þessu
ári gefið út 5% rikisskuldabrjef;
þau stóðu 6. ág. á kauphöllinni
i 93%%. Þegar þess er gætt, að
seljandi verður að greiða yfir
%% miðlaragjald við sölu á
kauphöllinni, þá má segja, að
vjer höfum fengið sömu kjör á
þessu ríkisláni voru eins og
Danmörk hefur samtímis á sínu
ríkisláni. Kaupmannahafnarbær
hefir 5% vaxtabrjef i umferð frá
árunum 1915—1917, og stóðu
þau þennan sama dag í 89% til
89%%, og það samsA’arar lak-
ari vaxtakjörum að mun en
þeim, er vjer höfum fengið.
Jeg A'ona, að þetta nægi til
þess að sýna þeim mönnum, er
rjettan dóm A’ilja á leggja, að
ríkislánið hefir fengist með sa'o
hagstæðum kjörum, sem frek-
ast var unt að A’ænta, og að
vaxtakjörin i 5. flokki veðdeild-
ar verða tiltölulega ámóta hag-
stæð, og standast fyllilega allan
samanburð við fasteignaveðlán
í Danmörku eins og nú stendur.
Og á meðan Ræktunarsjóðurinn
lánar þó út fje fyrir dálítið lægri
raunverulega vexti en þessi veð-
deildarflokkur, þá er ekki held-
ur sanngjarnt að hallmæla hon-
um fyrir vaxtakjörin.
Að endingu þykir mjer rjett
að geta þess, að hin hagstæðu
kjör á þessu ríkisláni eru ann-
arsvegar mest að þekka lipurð
og dugnaði Jóns Krabbe stjórn-
arfulltrúa, sem undirbjó lántök-
una að miklu leyti, og hinsvegar
þeirri einstöku A’eh’ild í Islands
garð, sem nú kemur fram við
hvert tækifæri hjá stjórnarvöld-
um, stjórnmálamönnum og al-
menningi í Danmörku.
Jón Þorláksson.
Hinir
sameinuðu.
Það er nú komið á daginn,
sem til var getið í síðasta tölu-
blaði „Varðar", að Framsókn-
armenn og Socialistar ganga
saman í fylkingu móti íhalds-
flokknum A’ið landskjör það,
sem í hönd fer í haust. Alþýðu-
blaðið liefur þegar lýst þessu
yfir og Tíminn einnig, svo að
lengur þarf engum blöðum um
þetta að fletta. Þessir flokkar
eru sameinaðir um kosninguna.
Alþýðublaðið hefur sett það sem
skilyrði fyrir liandalaginu, að
mennirnir á landskjörslistann
A’erði valdir þannig, að málefn-
um Socíalista sje vel borgið og
nú hefir valið á möpnunum
orðið þannig, að þeir una vel
við. Tveir sauðtryggir vinir
Jónasar frá Hriflu eru A’aldir og
þá vita Socíalistar, að þeirra
málefnum er óhætt. Jónas er
tengiliðurinn. Jónas er trúnað-
armaðurinn.
Við þessi landskjörstíðindi
rifjast upp atburður, er gerðist
fyrir kosningarnar 1923. Al-
þýðublaðið skýrði þá frá því,
að Jónas hefði verið gerður út
af Socíalistum i Framsóknar-
flokkinn til þess að A’inna bænd-
ur til fylgis A’ið jafnaðarstefn-
una. Ihaldsblöðin sáu um, að
þetta komst út um landið, og er
ekki ólíklegt, að þetta hafi átt
drjúgan þátt í kosningaósigri
Framsóknarmanna þá og gengi
fhaldsmanna. Tíminn bar sig
þá aumlega undan þessari
„bolsevikkagrýlu“, er hann svo