Vörður - 18.09.1926, Side 3

VÓRÐ'UR
3
vísindaleg efni í þann búning,
að við alþýðuhæfi sje. Er hann
og gagnkunnugur högum alþýðu
og skilur þarfir hennar hæði
andlega og lílíamlega manna
hest.
Auk þess, sem Jónas læknir
hefir rækt embætti sitt og fræði-
grein með nálega dæmalausum
dugnaði og ósjerplægni, hefir
hann jafnframt verið athafna-
inaður mikill á verklegum svið-
um. Búsýslumaður hefir hann
verið hinn mesti. Átti hann mik-
ið og gott bú þegar hann var
eystra og var talinn í röð dug-
legustu og hagsýnustu hænda.
Hann hefir jafnan staðið
framarlega í fjelagsslcap bænda.
Hefir hann jafnan verið fram-
arlega i flokki samvinnumanna
og átt sæti á Sambandsfundum.
Mörg ár hefir hann átt sæti í
stjórn Kaupfjelags Skagfirðinga.
En ,þó Jónas sje samvinnumað-
ur, hefir hann altaf haldið sjer
utan við , flokksöfgar þeirra
manna, sem mest hafa að því
gert að gera samvinnuhugsjón-
ina að sundrungarefni í þessu
þjóðfjelagi.
Jónas læknir er formaður í
Framfarafjelagi Skagfirðinga, og
er það aðalfjelagsskapur bænda
þar í sýslu.
Jónas læknir, er einhver ein-
lægasti bindindisfrömuður hjer
ú landi. En víðsýnni er hann þar
ýmsum fjelagsbræðrum sinum.
Yfirleitt er það uin Jónas
lækni að segja, að hann er hag-
sýnn, duglegur og einarður
framfaramaður, andlega heil-
brigðnr, víðsýnn og öfgalaus. —
Sæti hans verður vel skipað á
þingi. Málefnum allrar alþýðu
er borgið í höndum hans.
Einar Helgason er líka bónda-
sonur, fæddur að Leifsstöðum í
Eyjafirði, af góðu bændafólki,
náfrændi Þórhalls heitins bisk-
ups. í uppvexti sínum var hann
við nám hjá Guðmundi Hjalta-
syni, en gekk í Búnaðarskólann
á Eiðum árið 1885. Að afloknu
námi vann hann að jarðabótum
í Eyjafirði árin 1887—94. En
•var þó um tíma hjá Shierbeck
landlækni við garðyrkju og tún-
rækt. Var Shierbéck eins og
kunnugt er, einhver mesti jarð-
ræktarfrömuður hjer á landi á
sinni tíð. Haustið 1894 fór E. H.
utan mest fyrir áeggjun Þór-
halls biskups og landlæknis.
Gekk hann á garðyrkjuskólann
í Villvorde á Sjálandi, er þá var
tálinn með bestu garðyrkju-
skólum Dana. Útskrilaðist það-
an 1897 með ágætum vitnis-
burði.
Þegar gróðrarstöðin var stofn-
sett hjer í Rvík varð Einar sjálf-
kjörinn forstöðumaður hennar.
Veitti hann henni forstöðu í ná-
lega fjórðung aldar, all til þess
er Ragnar Ásgeirsson tók við því
. starfi nú fyrir fáum árum. Jafn-
framt því var hann starfsmaður
Búnaðarfjelags íslands, ritari
þess í mörg ár, og ferðaðist
víða um land á vegum þess til
þess að leiðbeiná bændum í garð-
rækt.
Á vori hverju voru haldin
námskeið í gróðrarstöðinni og
nutu þar tilsagnar Einars ungir
menn víðsvegar að af landinu.
Leikur ekki á tveim tungum, að
bæði hafi E. H. verið manna
■áhugasamastur í starfi sínu og
hafi auk þess unnið trúlega að
því að innræta öðrum sama á-
huga.
E. H. var einn af stofnendum
bændablaðsins „Freys“ og aðal-
starfsmaður þess i mörg ár. Auk
þess hefir hann ritað fjölda
greina í blöð og timarit, um
garðrækt, túnrækt, heimilisiðn-
að.
Ágætar bækur hefir hann sam-
ið um blómrækt og trjárækt og
nú fyrir skemstu bók um garð-
rækt. Hafa bækur hans allar náð
alþýðuhylli.
Einar Helgason er skapfestu-
og greindarmaður. Drengur hinn
besti og fjölmentaður. Manna
kunnugastur í öllum hjeruðum
þessa lands.
Engum getur dulist, að baðir
þessir menn eru mjög heppilega
valdir. Báðir þjóðkunnir ágætis-
menn, víðsýnir unyiótamenn,
þektir að mannkostur, ósjer-
plægni og dugnaði. íhaldsmenn
munu fjölmenna að kjörborð-
inu. Úrslitin ætti ekki að orka
tvímælis.
Eljen! Eljen!
Ritstjóri „Tímans“ er bæði
sagnfræðingur og guðfræðingur.
Báðar þessar fræðigreinar hafa
mótað hina riddarlegu lifsskoð-
un hans. Siðgæðið sækir hann í
Sturlungu og trúarstyrkinn í
hefni-trú Gyðingdómsins. Guð
Israelsmanna sendi engil dauð-
ans í herbúðir óvinanna, þegar
illa stóð á fyrir drottins útvöldu
þjóð. Nú hefir Jahve Framsókn-
armanna gert sínum útvöldu
sömu skil.
Ritstjórinn hælist nýlega um í
blaði sínu yfir mannfallinu í ó-
vinaliðinu. Það er „engu likara
en að forsjónin hafi tekið í
taumana" til þess að Framsókn
verði kleyft að koma sínum
„persónuin“ im^ á Alþingi, seg-
ir guðsmaðurinn.
Menn eru ýmsu vanir úr
„Tímanum“, en þó hafði fæsta
grunað, að maður með ætt og
uppeldi ritstjórans, gæti lagst
svona lágt.
Þessi hugsunarháttur hins
skriftlærða Jónasar-kumpána
minnir á visu eina, sem kveðin
var fyrir nokkrum árum. Nið-
urlagið er svona:
„Það hressir andann af og til
yfir þeim standa dauðum.
Maðurinn, sem þetta kvað,
var ekki lánsmaður að sama
skapi og hann var hæfileika-
maðuf. Ritstjóri Tímans er láns-
maður meiri en hæfileika.
Beiskja hins fyrra er skiljanleg
og því ekki eins hneikslanleg.
Sigurgleði hins síðara verður
ekki rakin til æfikjaranna. Menn
brjóta heilann um hvaða tegund
riddaralegrar lífsskoðunar kem-
ur þessum mjólkurþambandi
lóðaspekulant til að hefjast á
loft og þakka Jahve af hrærð-
um hug.
Sá sem yfir er hlakkað er
varamaður Jóns heitins Mag-
nússonar. Ef sá maður hefði lif-
að, hefði ekkert landskjör þurft
að fara fram, og Framsókn þar
með verið útilokuð fi*á því að
sýna „yfirburði“ sína.
Og hver var svo þessi mað-
ur?
Maðurinn var þjóðkunnur
vegna þess að hann hafði helg-
(
(
\
að landbúnaðinum alla starfs-
krafta sína. Hann var þjóðkunn-
ur vegna áhuga og ósjerplægni
í þágu landbúnaðarins. I þessu
ljósi verða ummælin verðugt
sýnishorn af hinni riddaralegu
lífsskoðun höfundarins.
Vorið 1916 fórst enska her-
skipið Hampshire nálægt Orkn-
cyjum. Þar týndist Kitchener
lávarður, sem verið hafði her-
málaráðherra Breta, sá maður,
sem fjandmönnum Bandamanna
stóð mestur ótti af, og þeir höt-
uðu mest. Þegar fréttin um at-
burð þennan barst til Ungverja-
lands, stóð svo á, að verið var að
leika í þjóðleikhúsinu í Búda-
Pest. Gleðitíðindin voru tilkynt
milli þátta. Múgurinn ærðist,
hló og grét af fögnuði. Dynjandi
fagnaðarópin: Eljen! Eljen!
gullu við svo húsið nötraði.
„Forsjónin hafði gripið í taum-
ana“: Eljen! Eljen.
Þessi fagnaðarlæti hins suð-
ræna múgs mæltust hvarvetna
illa fyrir. Og þó áttu Ungverjar
um sárt að binda. Þeir höfðu út-
helt blóði vaskra sona í barátt-
unni við þá þjóð, sem hinn
ftrllni hershöfðingi var foringi
fyrir.
Ófriðnum var ekki lokið. Nýir
menn komu í stað hinna föllnu.
Þrátt fyrir kafbátahernað og
eiturgas urðu Miðveldin gersigr-
uð. Þegar ófriðnum lauk hróp-
aði nugverski múgurinn ekki
Eljen! Eljen!
Enn er of snemt að fagna.
„Persónurnar" eru ekki komnar
að. Þá fyrst er ástæða til að
hlakka, þá fyrst er ástæða til að
veifa barðastóra hattinum og
belja af öllum lífs og sálar kröft-
um:
Eljen! Eljen!
Örstutt svar
til Tr. Þ.
Raun er að koma í ráðaþrot.
Það sannast átakanlega á rit-
stjóra Tímans. Tvær tilraunir
hcfur hann gert til þess að svara
greinum þeim, sem undanfarið
hafa birst hjer í blaðinu og er
þó varla kominn að efninu.
Hann hafði hálfs mánaðar um-
hugsunarfrest til hinnar síðari
ritsmiðar, og sjást þess merkin.
Öfgafyllri og ósvifnari langloka
hefur sjaldan birst.
Það var draumur gullgerðar-
manna um margar aldir, að
vinna gull úr ógöfugri málm-
um. Draumur Tíma-ritstjórans
er miklu djarfari. í grunnfærni
sinni þykist hann hafa fundið.
aðferð til þess að breyta ósann-
indum í sannleika. Aðferðin er
ofur einföld. I dag finnur liann
upp einhverja firru. Á morgun
trúir hann henni sjálfur. Á
þriðja degi er hann i einu kófi
af sannfæringarkrafti að prédika
ný sannindi. Með hávaða og
bæxlagangi bælir hann niður
þanii litla vott sannleilcsástar,
sein kann að Ieynast í fari hans.
Þessvegna rýkur hann á eins og
norðanbylur þegar 1 mestu öfg-
arnar þeytast frá honum. Þess-
vegna undirstrikar hann í blaði
sinu ósannindin og illkvitnina.
Þetta „selt sem gull“ sannleik-
ans hefur verið pólitískur gjald-
miðill Tímans siðan Tr. Þ. tók
við ritstjórninni.
Ritstjórinn veður fram með
þeirri rætni, sem aðeins tak-
markast af ófrjóu ímyndunar-
afli og lítilli greind. Get eg að
vísu látið mjer árásir hans Þggja
í ljettu rúmi, því sagt get jeg,
líkt og haft er eftir presti einum
fyrir vestan, að mjer þykir last
Tr. Þ. betra en lof tíu annara.
Hinsvegar finst mjer óþarfi að
láta þessu grunnfærna lítil-
menni haldast uppi að vaða elg-
inn ómótmælt.
Tr. Þ. liggur á því lúalagi, að
draga nöfn látinna ættmenna
inn í pólitiskar skammagreinar.
Lægi því beint við að gera sam-
anburð á honum og föður hans.
Er það ekki á almæli, að Tr. Þ.
sje föðurbetrungur og mundi
hann ekki vaxa af þeim saman-
burði. En mig hryllir við að fara
út í þá sálma. Jeg vil láta Tr. Þ.
njóta göfugs uppruna síns og
ekki bæta á þá háðung, sem hann
hefir gert ætt sinn með öllum
skrílshætti sínum i ræðu og riti.
Sný eg mjer þá að ásökunum
Tr. Þ. og mun svara þeim stutt-
lega hvorri um sig.
Fvrsta ákæra Tr. Þ. er sú, að
jeg liafi hætt námi og telur hann
að til þess hafi legið metnaðar-
leysi. Orsökin var önnur. Tr. Þ.
hefir enn á ný ástæðu til að
þakka forsjóninni. Eftir, að jeg
hafði stundað nám einn vetur
hjer við háskólann dó faðir
hiinn. Mjer voru ekki eftirlátn-
ar víðáttumiklar lóðir. Náminu
varð tæplega haldið áfram nema
með tilstyrk vandalausra. Má
hver sem vill virða injer það til
metnaðarleysis og svívirðu, að
jeg kaus heldur að fara að vinna
fyrir mjer strax.
Tr. Þ. segir að jeg hafi heldur
kosið, að ganga á mála hjá þeim
mönnum, sein nánustu ætt-
ingjar mínir hafi varið æfi sinni
til uð brjóta niður. Þetta er ein-
hver þau svörtustu ósannindi,
sem sögð verða. Saryileikurinn
er sá, að jeg gekk i þjónustu þess
manns, sem faðir minn hafði
starfað fyrir í langt árabil, þess
manns, sem allra útlendra kaup-
sýslumanna hefir verið best
kyntur hjer á landi, þess manns
sem kaupfjelögin meðal annara
hafa öðrum fremur þakkað við-
gang sinn og þrifnað á fyrstu
erfiðleikaárunum. Öll þau ár,
sem jeg starfaði við verslun, var
jeg ýmist beint i þjónustu þessa
manns, eða fyrirtækja, sem að
mestri leyti voru hans eign og
undir hans stjórn. Þessi maður
var Louis Zöllner konsúll í New-
castle og get jeg vísað til lof-
samlegra ummæla um hann,
bæði í tímariti samvinnumanna
og sjálfum Tímanum.
Þetta kallar Tr. Þ. að „svíkja
hugsjónir föðursins", maðurinn
sem gerði verkfall í „víngarði
drottins*, eftir að faðir hans hafði
legið aðeins nokkra mánuði í
moldinni, og hefir síðan fengist
við þá tegund blaðamensku, sem
víðfræg er að endemum svo vítt,
sem islcnsk tunga er töluð.
Þá gefur Tr. Þ. í skyn, að jeg
hafi sett á höfuðið verslun
þá, er jeg stjórnaði og dreg-
ur af því þá ályktun, að jeg
sje ófær um að sitja í núverandi
starfi mínu. Þetta er vist eitt-
hvað í ætt við það sem kallað er
atvinnurógur. En ekki ætla jeg
þó að hafa svo mikið við Tr. Þ.
að stefna honum fyrir ummæli
þessi, nje aðrar ærumeiðingar í
grein hans. En i þessu sambandi
vil jeg minna Tr. Þ. á það, aS
hann lýsti fyrir nokkrum miss-
irum síðan — af fyrra bragði og
við mig sjálfan — velþóknun
sinni á því, að jeg tæki að mjer
starf, sem jeg þykist vila, að
hann telji ekki óveglegra en það
sem jeg hefi nú með höndum*.
Þá kemur Tr. Þ. enn að sendi-
för minni til Ameríku, í haust eð
var. Jeg hefi áður skýrt það mál
frá mínu sjónarmiði og ætla ekki
að endurtaka það hjer. Jeg vil
aðeins benda á afstöðu Timans
til málsins. Blaðið hefir altaf
talið sendiför þessa óþarfa. Frá
blaðsins sjónarmiði getur það
tæplega talist vottur sjerstaks
metnaðarleysis, að hætta við að
fara óþarfa för, eða þá hitt að
endurgreiða farareyri, sem lagð-
ur hefir verið fram til farar, sem
óþörf er talin.
Að endingu skal jeg stuttlega
svara þeirri ásökun, að jeg hafi
koiflist á þing „undir fölsku
flaggi og með slcoðanafalsi“.
Það er að bera í bakkafullan
lækinn að lýsa Tr. Þ. ósanninda-
mann. Jeg get vitnað til hinna
mörgu, sem á mig hlýddu á
framboðsfundunum, um það að
jeg bauð mig fram sem íhalds-
maður. Lýsti jeg allstaðar yfir
þeirri skoðun minni að stofnun
íhaldsflokks væri nauðsynleg og
mundi standa fyrir dyrum. Ef
jeg hefði ekki gengið í íhalds-
flokkinn þegar hann var stofn-
aður, hefðu kjósendur mínir
haft ástæðu til að bera á mig
„skoðanafals".
Jeg hefi þá svarað „hinum
þungu ásökunum" Tr. Þ. Verð
jeg að biðja lesendurna að af-
saka að nokkuð af rúmi blaðs-
ins er tekið til þess að eltast við
persónulegt níð greindarlítils
frunta. Tilgangur hans er vitan-
lega sá að leiða athyglina frá
öngþveitinu, sem hann er
kominn i og til þess grípur hann
til þessa óskaráðs götustráksins,
að gera óp að andstæðingnum.
En Tr. Þ. kemst ekki undan. Það
litla í grein hans, sem snertir
málefnið sem um er rætt, verð-
ur athugað í næsta blaði.
Á. J.
„Persónurnar".
Satt um manninn segja ber
sjálfs að efnum bjó ’ann.
Engum gerði ’ann ilt af sjer,
eða gott. Svo dó ’ann.
Gamall húsgangar.
Eftir bollaleggingarnar og
bruggið, leynimakkið og lang-
seturnar undanfarnar vikur
um sameiginlegan frambjóðanda
Framsóknar og Jafnaðarmanna,
höfðu menn búist við að nú yrði
spilað út stóru trompi. Menn
höfðu gert sjer í hugarlund, að
því aðeins legðu flokkarnir af
sjer grímu ósamþykkis og
sundurleitra skoðana, að um
væri að velja mann, sem vegna
viðurkendra persónulegra yfir-
burða gæti safnað um sig liði.
Mönnum hafði skilist, að svo
mikið djúp væri staðfest milli
flokkanna, að ekki yrði yfir
reft, nema með kjörviði. Ýms-
ir „raftar“ voru þá og tilnefndir
og sumir álitlegir. En altaf voru.
gallar á viðnum. Ýmist voru
kvistir og þverbrestir, eða þá að
hann þótti ekki nægilega þurr.
Fjörurnar voru aftur og aftur