Vörður - 24.03.1928, Blaðsíða 4

4
V Ö R Ð U R
Nýjar bækur Fræðafélagsins
Hrappseyjarprentsmiðja (1773- 1794; saga hennar eftir dr.
]ón Helgason.) Bók þessi er mjög mikilsverður skerfur til íslenzkrar
bókmentarsögu. Verð 3 krónur.
Ársrit, 9. árgangur. Ávalt frá því er Ársritið hóf göngu sína
hefir það verið eitt hinna allra beztu tímarita íslenzkra, og það er nú
sem endranær mjög ijölskrúðugt að efni. Verð 4 krónur.
Athygli skal vakin á því, að nýir kaupendur Ársritsins geta nú í
bili fengið alla eldri árgangana (átta) fyrir einar 15 krónur.
Bækurnar sendi ég gegn póskröfu þegar þess er óskað.
Heiðraðir viðskiftavinir eru beðnir að athuga að frá næstu mán-
aðamótum verður bókaverzlun min í Austurstræti 4, (næsta hús
við Hótel Island) og þar verða að jafnaði miklar birgðir af erlendum
bókum, einkum enskum; sömuleiðs pappír og ritföngum.
Reykjavík, 21. marz 1928.
Snæbjörn Jónsosn.

O/ivQ
Radioverzlun Islands
Pósthölf. Símar: 1317 & 1957.
REYKJAVÍK
Radiotæki frá stærstu verksmiðjum í
Ameríku, Englandi, Belgíu, Þýskalandi
og Czeckoslovakíu. ÓDÝRARI en þekst
hefir áður. — Leitið tilboða hjá okkur,
áður en þjer festið kaup annarstaðar.
Verðlisti sendur gegn 20 aura frímerki.
Guðmundur skáld Friðjónsson
á Sandi er hjer staddur um
þessar mundir. Ætlar hann að
halda hjer erindi í kvöld um
„höfðingshátt í ræðu og riti“.
Nýlega hafa smásögur eftir Guð-
mund verið þýddar á dönsku.
Er þýðandinn dönsk kona,
Gyrithe Muller og hefir hún
komið tvisvar hjer til lands.
Gráskinna
er nafn á safni af ýmsum
islenskum fróðleik, sem Þor-
steinn M. Jónsson á Akureyri
gefur út. Sjá þeir prófessor Sig-
urður Nordal og Þórbergur
Þórðarson um útgáfuna. Er
gert ráð fyrir að árlega komi
eitt hefti út. Útgáfa þessi fer
afbragðsvel á stað.
Vaknið börn Ijóssins
heitir bók guðspekilegs efnis,
sem nýkomin er út. Hefir frú
Svafa Þórhallsdóttir á Hvann-
eyri þýtt bókina.
Jarðarför Haraldar Nielssonar
fór fram á mánudaginn.
Hófst hún með kveðjuathöfn á
Laugarnesspítala og talaði þar
síra Friðrik Hallgrímsson. Síð-
an var líkið flutt í Háskólann
og hjelt Sigurður prófessor Sí-
vertsen ræðu. Þá var líkið flutt
í Fríkirkjuna og töluðu þar
Einar Kvaran rithöf. og síra
Friðrik Hallgrímsson. Söngfje-
lag stúdenta annaðist sönginn.
Líkfylgdin var afarfjölmenn.
Póstþjófnaður.
Á „Esjunni“ var á suðurleið
stolið ýmsum pósti, brjefapósti
•og verðpósti. Er talið að um
4000 krónu hafi verið stolið og
vita rnenn ekki hver valdftr
muni að glæpnum. •
Dáinn er Thalbitzer
verkfræðingur, sem mörgum
er kunnur hjer á landi, síðan
hann var hjer árin 1906 og 1907
til þess að gera rannsóknir
vegna FlóaáveitUnnar. Thal-
bitzer var deildarstjóri fyrir
Sjálandsdeild Heiðafjelagsins
danska og bjó í Slagelse. Var
hann í mjög miklum metum
meðal landa sinna. Hann dó
úr lungnabólgu, eftir inflúensu,
að eins tæpra 50 ára að aldri.
Thalbitzer var hér á ferð i
sumar sem leið, ásamt dönsku
verkfræðingunum.
Erlendar frjettir.
Ófriður niilli arabiskra kyn-
flokka og Breta.
Wahabitar er nafn á kyn-
flokki einum í Arabíu, og er
nafnið dregið af arabískum trú-
inála og sjálfstæðisleiðtoga Abd-
el-Wahab. Wahabítar þessir
rjeðust snemma í þessum mán-
uði inn í Irak og áttu í skær-
um við herlið Breta þar í
landi. Hedjaz konungur í írak
kallaði saman höfðingja Wa-
habíta og hét þeim stuðningi
til þess að heyja trúarbragða-
stríð gegn Transjordaníu. Sagði
hann síðan Transjordaníu stríð
á hendur. En her Breta bjóst
til varnar. Telja Bretar að
nauðsynlegt sje að Irak og
Transjordanía sé varin gegn
innrás Wahabíta. Hefir Bret-
um með flugvjelum tekist fram
að þessu að hakla Wahabítum
inn í eyðimörkinni. Tvær bresk-
ar flugvjelar hafa verið skotn-
ar niður. Bresk herskip hafa
sett lið á land i borginni Ko-
wit, er stendur við persneska
flóann.
Eftir síðari fregnuin að
dæma hefir Hedjaz konungur
neitað því að hann styðji Wa-
habíta gegn Bretum.
Vopnasmyglun til Ungverja■
lands.
Hjer í blaðinu hefir áður
verið skýrt frá vognasmyglun
þeirri til Ungverjalands, er
mikið umtal vakti fyrri partinn
i vetur. Þjóðbandalagið hefir
haft mál þetta til meðferðar og
hefir samkvæmt kröfu Rúmenu
ákveðið að láta fara frani
rannsókn í því.
Örygismálin.
Fundi öryggisnefndar Þjóða-
bandalagsins er lokið í bráð, en
ráðgert að nefndin komi sam-
an að nýju í júnímánuði. —
Nefndin hefir samið ýms frum-
vörp að samningum, og er
merkast talið frumvarp uin
gerðardóm og sáttatilraunir í
deilumálum milli ríkja. Enn-
fremur hefir nefndin samið
uppkast að öryggissamningum
milli ríkja. Vafasamt er talið
að þessi störf nefndarinnar
komi að tilætluðum notum.
Jjirðsk jálfti.
Nýlega hefir orðið allmikill
jarðskjálfti á Sikiley og hús
víða skemst.
Kosningar i Póllandi.
eru nýlega gengnar um garð.
Fóru þær á þá leið að flokkur
Pilsudskis varð hlutskarpastur
þótt ekki hafi hann meiri
hluta þingsæta. Er búist við að
Pilsudski muni fara áfram
með völd með tilstyrk vinstri
manna.
Samsæri gegn kommúnistum.
Nýlega hefir uppgötvast stór-
kostlegt samsæri í námuhjer-
uðunum við ána Donez, sem
rennur í Don. Var tilgangur-
inn talinn sá, að eyðileggja iðn-
aðinn i Donezhjeruðunum. —
Nokkkrir menn hafa verið
handteknir, þar á meðal nokkr-
ir þýskir verkfræðingar, er nú
hefir verið slept aftur úr varð-
haldinu. Hefir verið grunt á því
góða milli Þjóðverja og Rússa
út af málum þessum upp á síð-
kastið.
Vatnsflóð í Kaliforníu.
Vatnsflóð hefir orðið 300
manns að bana í Santa Klara-
dalnum í Kaliforniu. Fjártjón-
ið inetið í miljónatugum doll-
ara.
Flugslys.
Enskur flugkapteinn, Hin-
cliffe að nafni flaug nýlega frá
Englandi. Vissu inenn ógerla
um fyrirætlanir hans, en talið
er að hann hafi, einn af átján,
ætlað að flúga vestur um At-
lantshaf. Siðan hefur ekki til
hans spurst og er hann talinn
af. Kvenmaður hafði flækst
með honum út í þetta feigð-
arflan.
Brcskir sjóliðsforingjar
á Malta hafa nýlega gert sig
seka í mótþróa við yfirboðara
sína. ^Hefir málið vakið geysi-
athygli um heim allan. Englend-
ingar gera þó lítið veður út af
því og kenna um persónulegri
óvild, eingöngu.
Mussolini
hefir verið að smálaga kosn-
ingalögin á ítaliu i hendi sjer
síðan hann komst til valda.
Fyrir áramótin ákvað stórráð
Fascista, að í stað neðri-mál-
stofu þingsins skyldi koma ný
þingdeild og væri Fascistar ein-
ir kjörgengir til hennar. Átti
stórráðið í fjelagi við atvinnu-
rekendur að tilnefna frambjóð-
endur, og framleiðendur einir
atkvæðisbærir. ítalska þingið
hefir lagt blessun sína yfir
þessar ráðstafanir Fascista. En
stjórnarandstæðingar láta illa
yfir og þykir enn óvænkast sitt
ráð.
Ve'rkfall i Svíþjóð.
Eftir nýkomnu skeyti hefir
orðið verkfall í sykurverksmiðj-
um í Sviþjóð nú i vikunni út
af launadeilu.
Prentsmiðjan Gutenberg.
170
Haustbreiðslan getur haft mikla þýðingu að
skýla nýgræðingnum yfir veturinn og fyrsta vorið.
Þau not verða hin sömu þótt áburðurinn sje Ijeleg-
ur, afrak og þ. h. Því meira sem borið hefur verið
í flögin, og því meir sem ræktunin hefur verið vönd-
uð að öðru leyti, þess minni þörf er á haustbreiðslu
til skjóls og verndar gróðrinum. Sje ræktunin
rekin af kappi verður að telja það eðlilegt og rjett
að láta allan búfjáráburð í flögin og leifa cngu til
yfirbreiðslu. En hvernig sem þessu er hagað verður
að hafa' það hugfast að góður og þroskamikill sáð-
gresisgróður þarfnast mikillar næringar, mikils á-
burðar. Uppeldi hans er svo dýrt, að það borgar sig
illa að horfella hann á besta skeiði, eða knapp-
fóðra gróðurinn svo, að hann nái ekki eðlilegum
þrifum þess vegna.
Ræktunarkostnaður.
Hvað kostar þetta? Hvað kostar að rækta hektar-
ann? Það er hægt að svara þvi á ýmsa vegu. Mörg
svör geta verið jafnsönn. En ekkert svar getur orð-
ið alsherjarsvar sem gildi alstaðar.
Það er hægl að reikna ræktunina því verði sein
hún fæst framkvæmd fyrir í ákvæðisvinnu. Það er
hægt að meta ræktunarkostnaðinn eftir þeim regl-
um sem jarðabætur eru mældar og metnar eftir, og
reikna svo dagsverkið einhverju vissu verði. Enn-
fremur getur bóndinn reiknað ræktunarvinnuna
171
því verði sem hann verður að greiða fyrir hana ef
hann bætir við sig mönnum aðallega til þess að
framkvamia vinnuna.
Engin af þessuin nefndu reikningsskiluin eru
rjettlát ef að ræktunin er að miklu leyti framkvæmd
af þeim starfskröftum — mönnum og hestum —
sem vegna annara hluta og annara starfa eru bundn-
ir við býlin og búskapinn. Sje þess gætt hve ljeleg
og kröpp afkoman er hjá öllum þorra bænda, þrátt
fyrir það þótt kröfurnar, sem gerðar eru til lífs-
þægindanna, sjeu viðast litlar, verður ljóst, að bænd-
ur, skyldulið þeirra og aðrir, sem bunjdnir eru við
búskapinn, bera ekki hátt kaup úr bitum, fyrir
hverja starfsstund, hvorki fyrir sig nje hestana sem
notaðir eru sem vinnuafl. Því miður er svo fátt um
glögga búreikninga, að það er ekki hægt að segja
lwe lítið það er, en heildarafkoma sveitanna talar
sínu máli og bendir til þess, að tímalaunin sjeu lág.
Hugsum okkur bónda, sem hefur búið við skarð-
an hlut og litlar tekjur, og^ ekki gert neinar jarða-
bætur. Hann fer að rækta, án þess að bæta við sig
liði umfram það sem hann áður hafði, eða án þess
að greiðá hærra kaup en hann hefur orðið að greiða
að jafnaði fyrir þau störf sem áður hvíldu á heim-
ilisfólkinu. Honum ber ekki að reikna sjer eða hest-
um sínum hátt kaup við ræktunarstörfin. Honum
ber ekki að reikna sjer sarna kaup og hann ef til
vill gæti fengið dag og dag, eða skainman tíina, við
vegavinnu og þess háttar. Með ræktuninni er hann
að tryggja sjer og sínum bætta afkomu í framtíð-
inni. Bóndanum ber ekki að reikna sjer hærri dag-
laun við að vinna að þeirra öryggisráðstöfun og
172
gengishækkun bús síns, en hann hefur að jafnaði
borið úr býtuin við hin venjulegu viðhalds og um-
hirðustörf. Það er sanngjarnasta kostnaðarmatið.
Sje það notað verður ræktunarvinnan ódýr. En sem
betur fer er það áreiðanlegt að skynsamlega fram-
kvæmd ræktun greiðir bændum furðu fljótt hærri
laun en þeir yfirleitt hljóta frá ári til árs við ein-
hliða óræktarbúskap eins og hann gengur og gerist.
Því miður er ekki hægt að gera neinar greini-
legar áætlanir um ræktun, nema að telja í krónum.
Og krónumatið á vinnu og afurðum er ekki jafn-
gilt alstaðar, það ætti að fara eftir markaði og fram-
leiðsluaðstöðu o. fl. o. fl.
Hjer eru birtar tvær áætlanir um ræktunarkostn-
að og tekjur. Krónutölunum í þessum áætlunum er
auðvelt að breyta eftir áliti og eigin reynslu og að-
stöðu. Meta vinnuna meira eða minna. Mjólkur-
pottinn hærra eða lægra o. s. frv. Hitt varðar mestu,
að frumtölurnar, vinnumagn, áburður og eftirtekja
sje rjett áætlað eða sem næst því. Það sem bændur
þurfa að veita mesta athygli, hver hjá sjer, er hvað
það þurfi mörg dagsverk manna og hesta til þess
að rækta kýrfóður eða ærfóður fram yfir það sem
áður hefir fengist af hinu ræktaða landi. Og hvað
kosti áburður og fræ til þeirrar ræktunar. Áætlan-
irnar eiga að hjálpa mönnum til að álta sig á þessu.
þær eiga ekki að skoðast sem óbifanlegur mæli-
kvarði sem eigi alstaðar við. Áætlanirnar éru að
miklu leyti gerðar eftir upplýsingum frá Magnúsi
Þorlákssyni bónda á Blikastöðum i Mosfellssveit, en
upplýsingar hans eru eðlilega mest sniðnar eftir