Vörður - 31.03.1928, Blaðsíða 4

4
V ö R Ð U R
OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOÖO
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
TELEFUN KEN-UTVARPSTÆKI
eru samkvæmt reynslunni bestu viðtækin sem notuð hafa verið
hjer á landi. — Telefunken-
tækin skila tónunum hrein-
um og óbjöguðum, eru lang-
dræg og nákvæm (selectiv).
Verðið er mjög lágt sam-
anborið við gæðin.
Leitið tilboða hjá oss.
Hjalti Björnsson & Co.
Reykjavík. Sími 720.
c
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
oooooooooooooooooooooooooo
Legsfeina
af öllum geröum út-
vega jeg fljótt
og ódýrt.
Ollum fyrirspurnum svaraö um hæl.
Gunhild Thorsteinsson,
Box 157. Suðurgötu 5. Reykjavík.
um þess, voru Spánverjar. En
jiari nggos uinau mnj^ou jijáj
sig úr því. Var ekki kunnugt
um ástæðuna til þeirrar ráða-
breytni. En nú nýlega hefur
stjórnin i Madrid samþykt að
ganga að nýju í bandalagið.
Er heldur ekki tilgreint með
þessari frjett, hvað valdi sinna-
skiftunum.
Noregsbanld
hefur, að því er símað er frá
Oslo, lækkað forvexti um %
af hundraði.
Uppsögn sambandslaganna
1943 hefur verið rædd all-
mikið bæði í enskum og ame-
rískum blöðum síðan allir
stjórnmálaflokkarnir hjer gáfu
þá yfirlýsingu á Alþingi, að
nota ætti uppsagnarákvæðið
1943. Telja sum blöðin þetta
merkisatburð og geta um á-
stæðuna, n. 1. þá, að við viljum
taka utanríkismálin í okkar
hendur og að nokkur óánægja
sje með gagnkvæman þegnrjett.
Loftskipin nýju.
Þess var minst í skeytum fyr-
ir nokkru, að verið væri að
starfa að undirbúningi á smíði
risaloftfars í Bretlandi og væri
það ætlað lil farþega- og póst-
flutnings á milli Bretlands og
Ameríku. Smíði skipsins er
þegar hafin, en smiði annars
skips af líkri gerð mun um það
bil að hefjast. Skipið, sem fyrst
var byrjað á, á að heita R-100
og á það að öllu forfallalausu
að fara reynsluferð sína í sept-
embermánuði þessa árs. Það er
709 ensk fet á lengd og 133
fet á breidd. Það er því næst-
um þvi eins langt og Cunard-
línuskipið mikla Mauretania,
sem er eitt af stærstu skipum
heimsins. R.100 á að vera í
ferðum á milli London, Mon-
treal og New-York-borgar. Gera
menn ráð fyrir, að það verði
hálfan annan sólarhring á leið-
inni, í mesta lagi tvo. Hraði
þess 76—90 mílur á klukku-
stund. Mikil þægindi verða í
loftskipinu, i raun og veru litlu
minni en í línuskipum þeim,
sem þægindamest eru nú á dög-
um. Hljómleikar verða haldnir
fylkingu til þess að hrinda
fram þessmn velferðarmálum
nægileg trygging fyrir því, að
starfsemin sje rekin í góðum
tilgangi. Meðal þessara manna
má nefna Björn Jónsson fyrv.
ráðherra, Tryggva Gunnarsson
hankastjóra, Klemens Jónsson
fyrv. ráðherra, Guðmund Björn-
son landlækni, Sighvat Bjarna-
son bankastjóra, Knud Zimsen
borgarstjóra o. fl. o. fl.
Eitt af viðfangsefnunum, sem
reglan hefir tekið sjer fyrir
hendur er baráttan gegn „hyíta
dauða“, baráttan gegn tæring-
unni. Eftir að Vífilsstaðahælið
hafði verið reist og eftir að rík-
ið hafði tekið við því til rekstr-
ar, sneri fjelagið sjer meðal
annars að því að koma á fót
sumarhæli fyrir veikluð börn
og fátæk, í þeim tilgangi að
reyna með þessu að fyrir-
byggja, að þessi börn yrðu síð-
ar herfang „hvíta dauða“. Var
reynt með þessu að „stemma á
að ósi“, enda mun það vera á-
lit flestra lækna, að einhver
mikilsverðasti þátturinn i
berklavörnunum sje einmitt að
verja börnin. Sumarhælið hefur
starfað nokkur sumur i Borgar-
firði, en af þvi aðstaðan er ó-
þægileg og ótryggileg nema
húsnæði og margt annað sje
víst, sneri fjelagið sjer að því
að koma upp eigin sumarhæli i
þessu skyni, og hefur útvegað
í borðsal loftskipsins, kvik-
myndasýningar og dansleikir
verða þar haldnir. Þrjú þil-
för verða í skipinu og eru vist-
arverur skipshafnar á neðsta
þilfari, en tvö hin efri eru ætl-
uð farþeguin. Á annari hæð, ef
svo má að orði komast, eru
tveir fjórtán feta breiðir gang-
ar, sinn hvoru megin, .ætlaðir
til skemtigöngu farþegum. Ká-
etur eru útbúnar líkt og í nýj-
ustu línuskipum. Allur matur
verður eldaður við rafmagns-
hita. Fargjaldið verður i fyrstu
$ 400, en menn búast við, að
þess muni eigi langt að biða,
að það verði ca. $ 250, enda er
það tilgangurinn, að þessi loft-
skip keppi við farþegaskipin
um flutning á farþegum. Gangi
fyrstu ferðirnar að óskum, þá
ætla menn, að þess muni eigi
langt að bíða, að slík loftskip
verði í förum svo að kalla um
heim allan.. Þá geta menn kom-
ist á 38 stundum frá New-York
til London og frá London til
Bombay á Indlandi á 32 stund-
um o. s. frv. Auk 100 farþega
getur R-100 haft 10 tons af
pósti og öðrum flutningi. Eftir
reynsluferðina verður R-100 ef
til vill notað í ferðir til Egipta-
lands og Indlands, en öflugri
skip sett i Ameríkuferðirnar.
Því undirbúningur hefir verið
gerður svo mikill og nákvæmur,
að smíði skipanna mun ganga
greitt í framtíðinni. Fjelagið,
sem lætur smíða R-100 heitir
The Airship Guarantee Com-
pany og eru nú liðin tvö ár
drætti af R-100 og starf var haf-
síðan farið var að gera upp-
ið að öðrum undirbúningi und-
ir smíði þess. (FB.).
Alþingishátíðin 1930
og Vestur-íslendingar.
Alt bendir til þess, að landar
vorir vestan hafs vinni ótrauð-
lega að því að fjölmenna aust-
ur yfir hafið hingað heim 1930.
Er hafin ýmiskonar starfsemi
sjer ágætan stað í þessum til-
gangi. En til þess, að hugmynd
þessi gæti sem fyrst komist í
framkvæmd sneri fjelag manna,
sem fyrir þessu gengst, sjer til
inin á síðastliðnu sumri og
bauðst til að gefa Thorcillii-
sjóði 40000—50000 kr., sem
safnast höfðu til sumarhælis,
ef sjóðurinn vildi halda uppi
slíku hæli. Var tilgangurinn, að
reisa skyldi hælið fyrir gjafa-
fjeð, en • Thorcilliisjóður halda
því uppi með vöxtum sínum,
þó þannig að jafnan skyldi
nokkur hluti þeirra leggjast við
höfuðstólinn, til þess að sjóð-
urinn yxi.
Þetta þótti mjer svo góð
hugmynd og svo mjög i anda
gefanda Thorcilliisjóðsins, að
jeg hikaði ekki að taka við
gjöfinni og fjelst konungur á
tillögu mína í þessu efni og var
gefin út tilskipun sú um þetta,
sem hæstv. ráðh. (J. J.) hefur
dregið hjer inn í umræðurnar,
en slept úr henni, til þess að
honum væri hægra um árásina.
Eftir tilskipun þessari er
stjórn sjóðsins falin 3 mönn-
um. Einn þeirra skal vera æðsti
yfirmaður Oddfellowreglunnar
á íslandi, annar maður úr
reglunni, sem ráðherra sam-
þykkir og þriðji rnaður, sem
ráðherra útnefnir. Með þessu
eru ráðherra trygð yfirtökin.
Og auk þess getur ráðherra
á meðal þeirra til undirbúnings
förinni. Og fleiri stoðir renna
undir það, að þeim verði á
ýmsan hátt Ijett austurförin og
heimsóknin.
Þegar þjóðræknisþing ís-
lendinga var háð í Winnipeg,
sendi Cunard-gufuskipafélagið
ungfrú Þórstínu Jackson á þing-
ið til þess að mæla þar fyrir f je-
lagsins hönd og ráðgast við
þátttakendur um íslandsför-
ina. Ennfremur hefur fjelagið
ráðið ungfrú Beck í þjónustu
sín til 1930 til eftirgrenslana
— og kynningarstarfs á með-
al íslendinga — alt til undir-
búnings heimsókn þeirra 1930.
Mun fjelagið ætla að gera ís-
lendingum tilboð um flutning
hingað, en það hefur áður lagt
sjerstaka stund á hópflutninga.
1 sambandi við þessa starf-
semi fer ungfrú Jackson fyrir-
lestraferð um ýms ríki þar
vestra og kynnir ísland og ís-
lendinga.
Á þjóðræknisþinginu gat for-
seti þess um það, að heimfarar-
nefnd sú, er íslendingar hafa
kosið, hefði farið um flestar
mannfleiri íslendingabygðir og
flutt þar erindi sín. í bygðun-
uin hefðu aftur verið kosn-
ar undirbúningsnefndir sem
stæðu í sambandi við aðal-
nefndina og önnuðust ýmislegt,
sem fara þyrfti milli almenn-
ings og aðalnefndarinnar.
Ýmsar uppástungur og hug-
myndir hafa komið frarn ineð-
al Islendinga vestra i sam-
bandi við heimsóknina. T. d.
sú, að fá viðurkenningu Banda-
ríkjanna á því, að íslendingar
hafi fundið Ameríku með því
að senda • sjerstaka erindreka
til Islands og láta þá færa
okkur að gjöf styttu af Leifi
Eiríkssyni.
Þá hefur O. T. Johnson kom-
ið fram með þá hugmynd að
klæða ísland slcógi. Vill hann
að Vestur-íslendingar stofni
skógarsjóð er afhentur verði
íslandi 1930 og varið verði til
trjáplöntunar á landi hjer í
stórum stil með tilstyrk Vestur-
Islendinga.
Bæði Vestur-íslensku blöðin,
Lögberg og Heimskringla, eru
sett þær reglur um stjórn sjóðs-
ins, sem honum þykir þurfa og
er það berum orðum tekið fram
í tilskipuninni. 1 stjórn sjóðs-
ins voru af mjer skipaðir: æðsti
maður reglunnar hjer á landi
Klemens Jónsson fyrv. ráðh.,
sem hafði einn stjórnað sjóðn-
um frá 1904—1916, Jón Páls-
son bankagjaldkeri og Guðm.
Sveinbjörnsson skrifstofustjóri,
sem hafði stjórnað sjóðnum frá
1917—1927. Þori jeg óhræddur
að leggja það undir dóm hvers
manns í landinu, að sjóðnum
sje vel borgið í hönduin þess-
ara ágætismanna.
Svona er rjett skýrt frá þessu
máli og sjest þá, að nokkuð
skýtur skökku við frásögn
ráðh. (J. J.). Hann talar um
að sjóðurinn geti farið til út-
landa eftir þessu fyrirkomulagi
og er jeg steinhissa á, að hann
sliuli vera svo djúpt sokkinn,
að hann skuli ekki fyrirverða
sig fyrir að fara þannig með
bein ósannindi í þingsalnum,
svo að segja í sömu mímitunni
sem hann les það upp úr til-
skipuninni, að stjórn sjóðsins
á að skipa æðsti maður regl-
unnar á íslandi og að ráðh.
þarf að samþykkja báða hina,
sem í sljórninni eru. Reglan
færir Thorcilliisjóðnum 40—50
þús. kr. gjöf, en þetta snýst
þannig í munni hæstv. ráðh.
(J. J.) að sjóðurinn sje afhent-
þess mjög hvetjandi, að unnið
sje að framkvæmdum í þessu,
og taka yfir höfuð öfluglega í
strenginn, þegar rætt er um
heimsókn landa, að koma á Al-
þingishátíðina.
Banatilræði.
Frá Chicago er sírnað:
sprengikúlum var kastað á hús
tveggja stjórnmálamanna í
Chicago. Báðir stjórnmála-
mennirnir eru lýðveldissinnar.
ur reglunni. Ráðh. (J. J.) las
upp brjefið, sem gjafatilboðið
er í, en samt snýr hann þessu
svona og verð jeg áð segja, að
þingmönnum hefur sjaldan ver-
ið sýnd slík ósvífni og áreiðan-
lega aldrei fyr úr ráðherrastóli,
að ætla þeim að gleypa svona
flugur.
Hæstv. ráðh. <J. J.) var að
tala um, að jeg hefði verið
fljótur til að afgreiða þelta mál,
en það var gert að undangeng-
inni itarlegri rannsókn, enda
hefi jeg jafnan haft þann sið
að geyma ekki afgreiðslur úr
hófi fram.
Þá dróttaði hann einnig fjár-
drætli að Oddfellowreglunni og
lcvaðst mundu fara í opinbert
mál við hana eftir ráðum yfir-
læknisins á Vífilstöðum. Hann
ræður sínum gerðum í þessu
hæstv. ráðh., en af þvi að jeg
þekki vel til hvað hann á hjer
við, þá vil jeg segja honum
það, að hann mun ekki ríða
feitum hesti frá þeirri máls-
sókn. Annars væri fróðlegt að
vita hvað hann á við með „op-
inberu máli“. því að jeg er ó-
viss um, að hann viti hvað átt
er við með því, jafn fáfróður
og hann er í öllu, sem að dóms-
málum lýtur. Mjer dettur ekki
í hug að fara langt út i þetta
fjas hæstv. ráðh. (J. J.), en svo
mikið get jeg sagt honum, að
ef hann ætlar að leita að þessu
Húsin skemdust, en engir særð-
ust. Ekki hefur tekist að hafa
uppi á óbótamönnunum. —
Landsk jálftar.
Frá Udine er símað: Land-
skjálftar hafa komið upp í
Udinehjeraði, í Norður-Italíu.
Hús hal'a víða skemst og suin-
staðar hrunið. Fimm menn
hafa farist og sjö meiðst.
Prentsmiðjan Gutenberg.
fje, sem hann nefndi hjá Odd-
fellowum, þá mun hann verða
fyrir alvarlegum vonbrigðum.
Frekari upplýsingar ætla jeg
elcki að gefa honum, af þvi að
mig snertir þetta ekki og jeg
hefi engar skyldur til að sjá
um, að vonir hans bregðist
ekki.
Vegna nmmæla ráðh. (J. J.)
um útlent fjelag, vil jeg taka
það fram, að Oddfellowreglan
hjer á landi er íslenskt fjelag,
en annars er reglan útbreidd
um mestan hluta hins mentaða
heims eins og t. d. Goodtempl-
arareglan.
Mig tekur það sárt, að hæstv.
ráðh. (J. J.) hefur i ákafa sín-
um um að vega að mjer, gert
árásir á Oddfellowregluna, því
að hún er alsaklaus. En kanske
ætlar ráðh. (J. J.) að fara að
dæmi Mussolini og fyrirbjóða
regluna hjer á landi eins og
Mussolini hefur gert á ítalíu
uin Frímúrararegluna, en án
stjórnarskrárbrots getur hann
ekki gert það. Það vil jeg
minna hann á, þó óvíst sje að
dugi. Hæstv. ráðh. (J. J.) og
Mussolini eru báðir gamlir
sócíalistar og ýmsum sýnist, að
hinn fyrnefndi vilji í mörgu
taka hinn síðarnefnda sjer til
fyrimyndar. Frh.