Vörður - 21.04.1928, Blaðsíða 4

4
V Ö R Ð D R
venjulegan og óviðeigandi hátt.
Till. var borin fram við 3. umr.
fjárlaganna í Ed. eftir að stjórn-
arliðið hafði ákveðið að ganga
að fjárlögunum óbreyttum, er
þau kæmi aftur til Nd. Þetta var
því úrslitaatkvæðagreiðsla. Af-
brigði þurfti til að tillagan gæti
komist að, og getur fjórði hluti
deildarmanna komið i veg fyr-
ir að afbrigði sjeu veitt frá
þingsköpum. Nú var vitanlegt
að meiri hluti deildarinnar var
tillögunni fylgjandi og var þá
gripið til þess ráðs, að láta Pál
Hermannsson berjast fyrir því
að synja afbrigða. Voru honum
fengnir tveir liðsmenn til fylgd-
ar og tókst þeim sameiginlega
að hindra framgang málsins
með þessari eindæma fyrirlit-
legu aðferð. Og hvernig lítur svo
framferði þessara manna út,
þegar það er borið saman við
stuðningin við stijrkveitingu til
byggingarfjel. jafnaðarrnanna?
Jú, hjer eiga starfsmenn rikis-
ins hlut að máli, þeir menn sem
ríkinu ber öðrum fremur skylda
til að greiða fyrir. Menn kvarta
yfir háuin launum til þessara
manna. En hjer í Reykjavík er
húsaleigan sá liðurinn, sem
framar öllu ræður launakröfum
embættismannanna. Fyrir þá
menn, sem vilja lækka laun
þeirra, er því sjálfsagðasta að-
ferðin sú, að gera einhverjar
ráðstafanir til að bæta úr hús-
næðisvandræðunum. Hjer var
farið fram á það eitt, að stjórn-
in fengi heimild til að veita
þessum mönnum lán gegn full-
um tryggingum. Það var ekki
farið fram á neina gjöf. En þó
fór það svo, að þeir sem sam-
þyktu gjöfina til hins vafasama
fyrirtækis jafnaðarmanna’ synj-
uðu með ofbeldi, svo ekki sje
sagt fölsuðum þingvilja, starfs-
mönnum ríkisins um lánið, til
þess að halda þar með við hinni
óhæfilegu húsaleigu og kaup-
kröfum embættismanna um alt
land.
Árstíðaskrá
Heilsuhælisins o. fl.
Út af ummælum, sem fram
hafa komið á Alþingi og í frá-
sögn bl aða um umræður þar
viðvíkjandi Oddfellowfejlaginu
og fje því, er safnast hefur á
liðnum árum til Árshátíðaskrár
Heilsuhælisins, teljum vjer rjett
að taka fram það sem hjer
segir:
Árstíðaskráin var gefin
Heilsuhælisfjelaginu. Það fjelag
tók allar tekjur af henni þang-
að til Heilsuhælisfjelaginu var
breytt í „Berklavarnafjelag Is-
lands“ árið 1924. Síðan hefur
það fjelag tekið allar tekjur af
Árstíðaskránni.
Öllum kröfum út af með-
ferð þess fjár, sem safnast hef-
ur til Árstíðaskrárinnar, hlýtur
því að eiga að beina til Berkla-
vai’nafjelags íslands.
Ennfremur viljum vjer taka
það fram, að gjafir þær, sem
aðalfundur “Berklavarnafjelags
íslands“ hefur gefið ýmsum
stofnunum og fjelögum hjer á
landi til útrýmingar berklaveik-
innar, eru gefnar úr hinum al-
menna sjóði fjelagsins, og bæði
það fje, svo og Sjóðfje það, sem
fjelagið nú á stafar auðvitað
ekki einungis frá Árstíðaskrár-
gjöfum heldur einnig frá öðr-
uin tekjum Heilsuhælisf jelags-
ins og Berklavarnafjelags ís-
lands t. d. gjöfum og áheitum
einstakra manna beint til fje-
laganna, tillögum deilda og
ýmsu fleira.
Um alt þetta hefur stjórn
Berklavarnafjelags Islands rit-
að Stjórnarráðinu, að gefnu til-
efni, rækilegt brjef þ. 15. ágúst
1926, en efni þess brjefs sjáum
vjer að svo stöddu enga ástæðu
til að rekja. Teljum vjer þetta
sem þegar er sagt nægja til leið-
rjettingar og skilningsauka fyxir
þá, sem ókunnir eru málavöxt-
um. Annars munum vjer að
sjálfsögðu fúsir til þess að gefa
allar frekari skýringar um mál-
efni þessi, ef frekara tilefni
gefst.
Reykjavík 4. apríl 1928.
Stjórn Berklavarnafél. íslands.
Magnús Pjetursson, Sighvatur
Bjarnason, Eggert Claessen,
Haraldur Árnason,
Sæmundur Bjarnhjeðinsson.
Erlendar frjettir.
íslendingar erlcndis.
Ólafur Magnússon ljósmynd-
ari hefur fyrir stuttu opnað
sýningu á ljósmyndum í Kaup-
mannahöfn, og eru þær af is-
lenskri náttúru. Dönsku blöð-
in hafa farið loflegum orðum
um sýninguna, og segja mynd-
irnar fagrar og einkennilegar,
og birta sumar af þeim.
Atvinnulcgsi enskra verka-
manna
er hið alvarlegasta um þess-
ar mundir, svo að borgar-
stjórarnir i London og New-
castle hafa skorað á alþjóð að
hjálpa 250 þús. þeirra, sem von-
laust væri um að fengi aftur
vinnu við námugröft vegna erf-
iðleika kolaiðnaðarins.
Verkbann i Þýskalandi.
Tvö hundruð þúsund verka-
manna urðu atvinnulausir í
saxneskum málmiðnaðarbæj-
um 12. þ. m. Stafar það at-
vinnuleysi af verkbanni.
Steinolíugegmar brenna.
I olíugeymum Standard Oil-
fjelagsins i Havanna kviknaði
fyrir nokkru. Halda menn að
tjónið nemi tveim miljónum
dollara.
Æsingar í Hankow.
Miklar æsingar hafa nýlega
orðið i Hankow, og er ástæð-
an sú, að ræðismaður Frakka
þar i borg heldur hlifiskildi
yfir tveimur pólitískum flótta-
mönnum. Heimta kínversku yf-
irvöldin, að hann framselji þá.
Gengur mikið á af þessum á-
stæðum. Meðal annars hafa
kröfuspjöld ýmiskonar verið
fest upp á götum borgarinnar.
Heimta Hankow-búar, að Ev-
rópuþjóðirnar afsali sjer öllum
þeim sjerrjettindum, sem þær
hafa í Kína, og að Kínverjar
ráði öllum málum sínum sjálfir
án nokkurrar íhlutunar útlend-
inga. Samningatilraunir hafa
farið fram milli franska ræð-
ismannsins og yfirvaldanna. Þó
þykir ekki friðvænlegra en það,
að foringi frönsku flotadeildar-
innar við strendur Kina er
lagður af stað til Hankow.
Grikkland konungsríki?
Nú nýlega hafa fregnir bor-
ist um það, að stjórnir Eng-
lands og ítala hafi farið þess á
leit við Grikklandsstjórn, að
hún leggi það til, að Grikkland
verði gert að konungsríki. Eru
þær ástæður færðar fram fyrir
málaleituninni, að liklegt sje,
að það sje seinasti möguleikinn
til þess að hindra það, að
kommúnistar geri byltingu í
Grikklandi. En gerðu þeir það,
búast menn við, að Jugoslavar
gerðu tilraun til að taka Sal-
oníki herskildi. En þá mundu
stórvéldin neyðast til íhlutunar.
Bglting hindruð í Japan.
Yfirvöldin í Japan hafa ný-
lega komist á snoðir um sam-
særi eða byltingarundirbúning,
sem kommúnistar höfðu þar á
prjóiiunum. Hafa eitt þúsund
menn verið handteknir. Yfir-
völdin hafa látið svo um mælt,
að tilgangurinn með samsær-
inu hafi auðsæilega enginn ann-
ar verið en að koma á byltingu
í ríkinu. Við þetta eru riðnir
margir háskólakennarar Jap-
ana. Þær varúðarreglur hefur
stjórnin sett, að hún hefur
bannað fjelagsskap „Öreiga-
lýðs-flokksins“, og tvö önnur
byltingakend pólitísk fjelög.
Lántökur Dana.
Ríkisþingi Dana var slitið 4.
þ. m. Meðal laga, sem það sam-
þykti voru lántökuheimildir.
Var samþykt að taka 55 milj.
dollara lán til þess að standast
straum af Landmandsbanken,
og 60 milj. kr. innanlandslán,
er taka skal fyrir 15. júni.
Norðmannaför iil íslands.
AiS því er skrifað er frá Nor-
egi, af íslenskum manni, sem
þar er, hyggja Norðmenn á all-
fjölmerma för til Islands i sum-
ar. Er það „Norrönafelaget“ i
Bergen, sem fyrir þeírri för
gengst. Mun ákveðið, að þessir
skemtiferðamenn komi við í
MALTOL
Bajerskt ÖL
PILSNER
Best. Ódýrast.
INNLENT
Hjaltlandi, Orkneyjum og Fær-
eyjum auk Islands. Gert er ráð
fyrir 100 farþegum víðsvegar
að úr Noregi. I Reykjavík ætla
þeir að standa við tvo daga, en
fara síðan norður um land og
austur og þaðan heimleiðis.
Sýning á íslenskum heimilis-
iðnaði í Ameriku.
Thorstína Jackson er óþreyt-
andi í því að kynna ísland og
íslensk mál í Ameríku bæði
meðal íslendinga þar og annara
þjóða manna. Nú nýlega hefur
liún ákveðið að gangasl fyrir
því, að íslenskar heimilisiðnað-
ai-vörur verði sendar til Amer-
iku og haldin sýning á þeim
þar, í því augnamiði, að hægt
yrði að skapa markað fyrir
þessar vörur í hinni miklu og
mannmörgu álfu. Vill hún fá
sem fjölbreyttast úrval af heim-
ilisiðnaðarvörum: vefnað og
prjónles, gull- og silfursmíði,
trjeskurð og annað það, er
hugsanlegt væri, að selst gæti á
amerískum markaði. Ef svo
reyndist, að þarna yrði fundinn
einhver markaður, meiri eða
minni, fyrir íslenskan heimilis-
iðnað, þá væri honum með því
greiddur vís vegur til vaxtar og
blómgunar.
Prenfsmiðjan Gufenberg.
182
183
184
Kr. Kr.
Annað árið.
Vinnusparnaður við að nota 150
hlöss af búfjáráburði í nýrækt-
ina, í stað þess að bera þau á
túnið:
Slóðadráttur 3 ha. 1 maður og
2 hestar í 28 tíma.
1 maður í 28 tíma á 0/60 .... 16.80
56 hestavinnustundir á 0/25 .. 14.00
Hreinsun 3 ha. 1 kvenmaður í
55 tima á 0/30 ............... 16.50
------- 47.30
Uppskera 1% kýrfóður. 1% kýfnyt
2625 lítrar á 0/18 ............... 472.50
Tekjur alls annað árið . .. . kr. 519.80
Þriðja árið. Uppskera 1 kýrfóður. 1 kýrnyt, 2250 lítrar á 0/18 405.00
Áburður undan einni kú, hlöss á 1/50 35 52.50
• Tekjur atls þriðja árið .... kr. 457.50
Tekjur alls öll árin kr. 1669.80
Kostnaður við læktunina fram tekjur öll árin um- kr. 287,20
Útgjöldin í þessum áætlunum falla í tvo aðal-
flokka: vinnu og áburðar og útsæðiskostnað. Þrátt
fyrir það, þótt heildarkostnaðurinn við ræktun-
ina sje ekki inikill — þótt tekjurnar af ræktun-
inni vegi furðu mikið á móti kostnaðinum — dylst
það ekki, að það þarf allmikið rekstursfje til þess að
rækta hröðum skrefum.
I fyrri áætluninni er hinn raunverulegi ræktunar-
kostnaður tæpar 300 Icrónur á ha, en eigi að
síður þarf að kaupa áburð og sáðvörur fjrrir 700
krónur til þess að rækta 1 ha.
I seinni áætluninni er hinn raunverulegi ræktun-
arkostnaður uin 287 krónur á ha., en það þarf
að kaupa áburð og sáðvörur fyrir yfir 1200 krónur
til þess að rækta 1 ha.
Þótt slegið sje af þessum tölum eða aukið við þær,
eftir skoðunum, reynslu og staðháttum, benda þær
þó greinilega til þess, að það er frekar þörf á veltu-
fje en ölmusufje til nýræktarinnar. En það er þörf
á fleiru en veltufje, það er þörf á þeklcingu — ekki
síst vcrklegri þekkingu — og íeikni til þess að fram-
kvæma ræktunina svo í lagi sje og svo að fjeð sem
varið er til ræktunar gefi arð og endurheimtist, en
verði ekki offur á altari vanþekkingar og misgripa.
En þrátt fyrir það þótt nýrælctin geti fyllilega end-
urgreitt það fje, sem er skynsamlega varið til henn-
ar, er hún sannarlega verð þess styrks og stuðning
sem húnl nýtur frá þjóðfjelagsheildinni. Fámennur
bændalýður í óræktuðu og lítt bygðu landi, sem
skortir flest menningartæki er verða af mönnum
gjörð, á svo feikna mikil og merkileg verkefni að
vinna, að óþrjótandi virðast. Með því að styðja ný-
ræktina af alefli og hrynda henni fljótt og vel á-
leiðis, vex geta þjóðarinnar til frekari gæfustarfa
mest og best. Það er engin ölmusa til búnaðarins
og bændastjettarinnar þótt þjóðfjelagið leggi eftir
mætti fje í það, að koma upp þeim höfuðstól, sem
tryggastur er og best getur borið framtíðarmenningu
og framfarir á öllum sviðum. En því má aldrei
gleyma, að sá höfuðstóll — vcl ræktað ngtjaland á öll-
um bglum um allar sveitir — verður ekki úr tómu
gulli gerður þótt gnægð væri til af því. Hann verð-
ur aldrei metin í krónum og aurum. Til þess að
koma upp þeim höfuðstól þarf framar öllu öðru ör-
ugga trú, vit og vilja altra sem við búslcap og jarð-
rækt fást. Það munar uin handtök fjöldans. Ef allir
vinna að einhuga að sama marki, þá mun vel vora.