Vörður - 18.05.1929, Blaðsíða 4

/
4
V ö R Ð U R
Kaþólska kirkjan
og Mexikó.
í 12. tbl. Varðar er í erlend-
nm frjettum farið mjög órjett-
látum orðum um kaþ. kirkjuna
i sambandi við áhrif hennar í
Mexíkó.
Vil jeg taka það fram að kaþ.
kirkjan, þó hún sje ekki fyrst
og fremst vísindastofnun, hefur
ávalt stutt vísindi og mentun af
fremsta megi og ber traust til
þess að hún muni fá mestan
viðgang, hvað snertir hið guð-
dómlega umboð hennar að
kenna öllum þjóðum náðarboð-
skapinn, í þeim löndum sem
eru á hæsta mentunarstigi.
Þess vegna hefur hún ávalt
þlynt að vísindum, að listum og
að bókmentum, reist aistaðar
skóla af öllu tagi og átt fjölda
vísindamanna.
Til að dæma rjett um áhrif
trúarfjelaga í þeim efnum þarf
að taka til samanburðar lík
lönd, svo að líkar ástæður sjeu
fyrir hendi, og ber að greina
vel á milli þess sem land og
landslög leggja til og þess sem
trúarfjelögin koma til leiðar
með dugnaði sínum.
Og hver og einn verður að
játa, að kaþ. kirkjan á algjör-
lega sjerstöðu í þeim efnum,
þar sem innan vjebanda henn-
ar eru svo mörg reglufjelög, og
mörg þeirra mótast einmitt af
vísindastörfum, kenslustörfum
og líknarstörfum.
En þar eð mjer er takmark-
að rúm í blaðinu, vil jeg stutt-
lega gera grein fyrir áhrifum
kaþ. kirkjunnar í Mexikó.
Árið 1519, er Fernando Cortez
lagði landið undir Spánverja
var mexíkanska þjóðin í mestu
eymd. Grimmar mannfórnir
voru ennþá viðhafðar i þús-
undatali. Þessi grimdarverk
hurfu jarðóðum og kristin trii
(þ. e. kaþólska trúin) kom til
Mexíkó.
Og nú er Mexíkó kaþólskt
land, með rúmum 13 milj. kaþ.
af ca. 15 milj. íbúa.
Þrældómur var afnuminn
mjög fljótt, mest að tilhlutun
hins fræga svartmunkaprests
Las Casas.
Mjög bráðlega voru allskon-
ar skólar settir á stofn, — og
árið 1553 hafði Mexíkó þegar
háskóla.
Margir merkir rithöfundar og
fræðimenn risu upp meðal Indí-
ána. Alexander von Humboldt
vitnaði þannig urn Mexíkó eftir
að hafa íerðast þar um: „Eng-
in borg hins nýja meginlands,
jafnvel ekki í Bandarikjunum,
getur sýnt mönnum eins mikl-
ar og fastgrundvallaðar stofn-
anir og höfuðborg Mexíkós".
í byrjun 19. aldar sannaðist
það að Mexikó hafði tiltölulega
fleiri skóla og fleiri nemendur
í þeim en Stóra-Bretland. Auk
þess naut Mexíkó allskonar vel-
gjörða — og líknunarstofnana,
margfalt meir en nokkur önnur
nýlenda annara þjóða.
Alt þetta skeði mest fyrir
tilstilli kirkjunnar og á hún þá
einnig skilið lof fyrir það.
En enginn getur álasað kirkj-
unni fyrir það að gera ekki
meira fyrir Mexíkó, þegar fjand-
sainleg stjórn í samráði við er-
Ienda yfirgangsseggi lætur loka
skólum hennar, rænir æðri
mentunarstofnunum og reynir
alt til að afkristna landið.
Og hver fær ekki skilið að
Mexíkanar geri uppreisn gegn
stjórn er hefir á 2—3 árum
fórnað frá 10.000—15.000
mannslífum í ofsókn sinni
gegn kaþ. kirkjunni, og viðhaft
grimd, sem er fyllilega hlið-
stæð ofsóknaræði Neró’s keis-
ara? —
Jóhanncs Gunnarsson
kaþ. prestur.
Aths.
Sjálfsagt þykir að birta hina
kurteislegu athugasemd sjera
Jóhannesar Gunnarssonar. En
jafnframt er rjett að benda
honum á, að ummæli þau, sem
hann telur móðgandi fyrir ka-
þólsku kirkjuna, eru bygð á
dómum merkra erlendra blaða.
En þó svo sje, þá er ekki fyrir
það að synja að sjera Jóh. G.
kunni að hafa ábyggilegri heim-
ildir um þessi efni.
Ritstj.
Innlendar írjettir.
Steinn Emilsson
jarðfræðingur hefir nýlega
skrifað grein um íslenska jarð-
fræði í þýskt vísindarit.
Ihisbruni.
Um mánaðamótin brann til
kaldra kola ibúðarhús Guð-
mundar Gíslasonar, verslunar-
manns, á Hornafirði.
Utanríkisverslunin 1927.
Hagstofan hefir nú lokið við
upptalningu á verslunarskýrsl-
unum fyrir :rið 1927. Reyndist
innflutningurinn alls 53,2 milj.
króna, en litflutningurinn 63,2
milj. kr. Er það hvort tveggja
miklu hærra heldur en bráða-
birgðaskýrslurnar sýndu strax
eftir áramótin í fyrra. Lang-
mest eru viðskiftin við Bret-
land, Spán og Danmörku, 24—
26 miljónir króna við hvert, alls
Um 73 milj. eða framundir %
af öllum verslunarviðskiftum
við útlönd. Spánn hefir tekið
% af útflutningsvörunum, en
um % alls innflutnings komu
frá Danmörl&i og Englandi. —
Útflutningur til Þýskalands
hefir aukist mjög 1927. Er það
mestmegnis síldar- og fiskmjöl
og síldarlýsi. Um 1 miljón var
útflutningur til Japan (síldar-
mjöl og lýsi). Rússland kemur
nú í fyrsta sinni fram í versl-
unarskýrslunum (síldin rúml.
% milj. kr.). (Hagtíð.).
Jamboree
kalla skátar alheimsmót sín
og er nafnið af indíánaupp-
runa. — Hið 3ja alheimsmót
skáta verður haldið við Birk-
enhead á Englandi í sumar. Er
gert ráð fyrir að þar muni
koma saman um 50 þúsundir
skáta frá öllum heimsálfum og
flestum löndum. Hjeðan fara
30 skátar á mótið.
Sh/s.
1 hríðinni um helgina var
gerði ^njóflóð i Fnjóskadal
og fórst bóndinn á Belgsá, Karl
Kristjánsson, í snjóflóðinu.
Þrjá botnverpunga,
alla þýska, hafa Óðinn og
Þór tekið síðustu viku. Voru
tveir þeirra sektaðir í Vest-
inannaeyjum en einn á Eski-
firði.
Þessar kosningar
fóru fram í sameinuðu þingi
í gær:
1. Yfirskoðunarmenn LR.
1928: Magnús Guðmundsson,
Pjetur Þórðarson frá Hjörsey
og Gunnar Sigurðsson.
2. Einn maður kosinn í full-
trúaráð Islandsbanka til loka
aðalfundar 1935; hlaut kosn-
ingu Halldór Stefánsson, 1. þm.
N. M.
3. Varamaður í sildarútflutn-
ingsnefndina til 15. apríl 1931
i stað Jakobs Karlssonar, sem
sagði af sjer. Kosningu hlaut
Ingimar Eydal kennari á Akur-
eyri.
4. Þrír menn í verðlauna-
nefnd Gjafar Jóns Sigurðsson-
ar: Sigurður Nordal, Hannes
Þorsleinsson og Ólafur Lárus-
son.
Frá Akureyri
er símað i gær:
Síldareinkasalan hefir birt
reikninga sína. Einkasalan hef-
ir selt:
126.455 tunnur af saltsíld,
3639 tunnur af millisíld, 7106
tn. af inagadreginni síld, 810
af hreinsaðri saltsíld, 22.792 tn.
af kryddsíld og 12.799 tn. af
sykursaltaðri sild fyrir alls kr.
5.494.276. Greitt hefir verið til
síldareigenda kr. 4.546.929. Á-
kveðið hefir verið að greiða 20
aura til viðbótar á tunnu.
Stúdentspróf stendur yfir
hjer. Ganga 7 stúdentaefni und-
ir það. Skólaupsögn 31. þ. m.
Tekju- og eignaskattur. Þess-
ir greiðendur hæstir: Ingvar
Guðjónsson, liðlega 12.000,
Guðjón Ólafsson liðlega 10.000,
Malmquist Einarsson liðlega
7.000.
Afli. Afar mikill fiskafli, svo
fádæmi eru til hjer. Ólafsfirð-
ingar veiddu 100 tn. af hafsíld
i reknet i nótt.
Lungnadrep
hefir nýlega orðið í sauðfje i
Borgarfirði og drepið 40 kindur
á Síðumúla, en 10 á Gilsbakka.
Á nbkkrum fleiri bæjum hefir
þessa illa gests orðið vart.
Nýlátinn
er i Ilafnarfirði Gúðmundur
Helgason bæjargjaldkeri, rúmra
56 ára gamall. G.uðmundur heit-
inn var meðal vinsælustu manna
og nýtustu borgara kaupstaðar-
ins.
Borgfirðingar
hafa mikinn hug á, að endur-
reisa alþýðuskóla sinn, sein nú
er á Hvítárbakka, í Reykholti.
Eru skólahúsin orðin svo úr
sjer gengin, að þau þarfnast
bráðra umbóta og þykir þá eft-
ir atvikum hentugast að end-
urreisa skólann á hinum forn-
fræga stað. Ungmennasamband
Mýramanna tók mál þetta á
dagskrá i fyrravetur og safnaði
þá talsverðu fje. Hefir það á-
kveðið að safna og leggja fram
til nýja skólans 20 þús. kr.
Sýslunefnd Mýrasýslu hefir
samþykt að leggja skólanum 30
þúsund krónur og jafnhátt til-
lag hefir Borgarf jarðarsýsla
samþykt.
Stúdentagarðurinn.
Sýslunefndir Barðastranda-
sýslu og Rangárvallasýslu hafa
á nýafstöðnum fundum sínum
samþykt að leggja fram 5000
kr. hvor fyrir herbergi í garð-
inum. Fjölgar óðum þeirn sýsl-
um, sem festa sjer verustað
Ur og klukkur
þurfa allir. Vil jeg því
benda á mitt fjölbreytta
úrval og hagfelda verð, sem útilokar alla samkepni, því einungis
bestu teg. eru seldar. Jafnframt vil jeg benda á mitt fjölbreytta
úrval af gull- og silfurvörum, plettvörum og sjónaukum
(loftvogir, gleraugu, sjónaukar), saumavjelum, heimsfræg teg-
und. Leitið upplýsinga hjá mjer, áður en þjer festið kaup annar-
staðar, því það borgar sig. — Uörur sendar um alt land gegn
póstkröfu, og teknar aftur eða skift ef óskað er og eru þdð eins
dæmi. Eftir pöntun þessarar GuöllÍ A. JÓnSSOIl
auglýsingar fæst 10°/o afsl. austurstræti j. reykjavík.
Brunatryssinsar
sími 254.
Sjóvátryssingar
sími 542.
ásamt Breiðagerði og 1/2 \ Höfða, er til sölu með eða án áhafnar.
Laus til ábúðar nú þegar eða síðar eftir samkomulagi. Öll hús á
jörðinni nýbygð og miklar girðingar. Tún yfir 30 vallar dagsláttur í
mjög góðri rækt.
Vjelbátur með tilheyrandi veiðarfærum getur fylgt. — Makaskifti
geta komið til greina.
Nánari upplýsingar gefur Eggert jónsson Laugaveg 28 C í
Reykjavík og eigandi og ábúandi jarðarinnar.
Stefán Sigurfinnsson.
> 1 —
Magnús Guðmundsson
Og
Lárus Jóhannesson
hæstarjettarmálaflutningsmenn
Austurstrœti 14. Reykjavfk.
Annast allskonar mála-
færslustörf, innheimtur,
lántökur o. fl.
fyrir eirin stúdent á hinu vænt-
anlega heimili Mínervusona.
Trgggvi Þórhallsson
hefir verið lasinn undanfarna
viku og ekki getað tekið þátt í
þingstörfum.
Ársbækur Þjóðvinnfjelagsins
eru nýlega komnar út, Al-
manakið, Andvari og hið fyrsta
bindi af fimm af æfisögu Jóns
Sigurðssónar eftir Pál Eggert
Ólason prófessor. Er þetta bindi
30 arkir að stærð og er gert ráð
/yrir að hin verði álíka.
Jarðamatið.
Fundur formanna jarðamats-
nefnda hófst hjer í bænum 8. þ.
m. og sitja hann 20 menn, víðs-
vegar af landinu. Hlulverk
fundarins mun einkum vera
það, að samræma mat víðsvegar
á landinu og kjósa jarðarmats-
menn.
Magnús Olsen
prófessor í norrænum fræð-
um flytur um þessar mundir
fyrirlestra um rúnir og forn-
sögu Norðmanna, sem gestur
háskóla íslands. Er prófessorinn
talinn einn færasti vísindamað-
ur Oslóháskóla í sinni grein.
Dvaldist hann hjer nær sumar-
Þjer
kaupið allskonar
ullarvörur
best og ódýrast í
Vöruhúsinu.
langt i'yrir 19 árum og talar
prýðisvel íslensku. Er hann í
þetta sinn staddur hjer með
konu sinni og ætla þau að íerð-
ast út um sveitir þegar fyrir-
lestrunum er lokið, og dvelja
hjerlendis fram á sumar.
Síra Einar Friðgeirsson
prestur á Borg varð bráð-
kvaddur síðastliðinn sunnu-
dagsmorgun. Hann hafði fyrir
skömmu fengið lausn frá prest-
skap og hafði ætlað að ferma
börn og kveðja söfnuð sinn
þennan dag.
Læknisembætti.
Um Borgarfjarðarhjerað sækja
Daniel Fjeldsted, Eggert Einars-
son frá Reykholti, Eirikur
Björnsson, Lárus Jónsson, Lúð-
vík Nordal og Magnús Ágústs-
son frá Birtingaholti.
Um Dalahjerað sækja Eirílc-
ur Björnsson, Haraldur Jóns-
son, Jens Ág. Jóhannesson,
Kristján Sveinsson, Lárus Jóns-
son og Lúðvík Nordal.
Prentsmiðjan Gutenberg.