Alþýðublaðið - 13.03.1923, Blaðsíða 2

2
Siðir og veojur.
Hvers vegna eru fánar dregnir
í hálfa stöng?
Þannig spyr maður mann,
þegar fánar bæjarmanna blalcta
í hálfu tré. Og spyrjandi fær
svar, et til vill ekki ákveðið,
en venjulega eitthvað á þessa
ieið: Það er einhver embœttis-
maður, einhver Iwfðivgi látinn, eða
þá, að verið er að jarða ein-
hvern úr flokki hinna œðri stétta.
Hitt vita allir, að hér eru fán-
ar eigi sýndir sem sorgartákn,
þótt borist hafi um bæinn and-
iátsfregn einhvers manns, karls
eða konu, úr hóp verkamanna-
stéttarinnar, jafnvel þótt það h^fi
verið gamall og góður með-
borgari, í alla staði heiðarlegur,
en ef til vill ekki rfkur maðar.
Ónei. Vér íslendingar höfum aldrei
verið eftirbátar annara þjóða í
því, er snertir hið andstyggi-
legasta manngreinarálit. Þessi
ytri merki um sanna(!) mann-
virðingu eða öllu heldur órækan
vott um tildur og hégómaskap
og beina illgirni vilja menn láta
ná sem lengst, helzt út yfir gröf
Og dauða, ef auðið væri,
Ekki lasta ég það, heldur tel
sjálfsagða skyldu, að heiðruð sé
minning látinna merkismanna.
En mannvirðingin og samúðin
ættu að ganga jafnara yfir en
nú tfðkast, hvort heldur ræðir
um virðingu gagnvart lifaudi
mönnum eða þeim dauðu.
Það mætti segja svo margt því
til sönnunar, hve manngreinar-
álitið á sér djúpar, en fúnar
rætur f landi voru, ekki sízt í
höfuðstað þess. Hér verður þó
að eins minst á þennan eina
þátt manngreinarálitsins, sem
sé »flaggstangasorgina< eða lík-
dýrkunina.
Gestur skáld Pálsson lætur
þess getið í fyrirlestri sínum:
»L(fið í Reykjavík<, að það hafi
verið orðin föst venja f bænum
að flagga í hálfa stöug fyrir
hverri einustu jarðarför. Tæp-
legá mun þó þetta hafa verið
svo alment, að eigi hafi verið
farið eftir stéttamun með flögg-
Unina. En það hefir borið minna
á þessum mannamun, meðan
bærinn var fámennur.
Hitt er þar á móti auðsætt,
ALÞYÐUBLA ÐIÐ
að fánar hafa þá vetið dregnir í
hálfa stöng fyrir dauðsfalli og
útför hvers manns úr þeim stétt-
um, sem þá voru álitnar hinar
æðri. Nú á tímum er það að
minsta kosti algengast, að þassi
jöfnuður nær eigi lengra en það,
að jafnvel nafnkunnir og merkir
menn úr stétt iðnaðarmanna og
verkamanna eru fluttir hér til
siunar síðustu hvílu án þess, að
bæjarmenn sýni sorgarathöfninni
svo mikla virðingu að draga
fána f hálfa stöng. Ég ætla að
nefna að eins eitt dæmi af
mörgum:
Fyrir 9 árum Iézt hér í bæn-
um ungur iðnaðármaður, er vár
ákaflega uýtur í sinni grein og
að öllu góðu þektur, ekki síður
meðal æðri og efnaðra borgara
bæjarins en hinna. Þessum manni
fylgdu fáir til grafar. Enginn
flaggaði í hálfa stöng. Engir
pípuhattar sáust. í líkfylgdinni
var einn niðurlútur lögreglu-
þjónn, er mun hafa slæðst með
af persónulegri veiviid við hinn
framliðna fremur en af hinu,
að lögregluþjónsskyldan byði
honum að vera við svo alþýðlega
jarðarför. En vel á minst. Ég
veit ekki, hvort ég á að nefna
það embættisskyldu(I) eða eitt-
hvað annað, sem lengi hefir brýnt
lögregluþjóna þeSsa bæjar til
þessa að þyrpast að og troðast
fram við líkfylgdir hins svo kall-
aða heldra tólks. Sé jarðarförin
af lægra tagi, láta hinir. gull-
bryddu þjónar réttlætisins ekki
sjá sig þar við. Beri lögreglu-
þjónum skylda til þess eftir lög-
reglusamþykt bæjarins að vera
við útfararathafnir, þá ættu
þeir að sjálfsögðu að vera við
allar jarðarfarir bæjarmanna, En
þessu er ef til vill svo varið, að iög-
regluþjónunum er gefin sérstök
skipun um að láta sjá sig —
svo sem til prýðis — í líkfylgd-
um höfðingjanna. —
Það er hlutverk vor scm
jafnaðarmensku unnum, aðganga
fyrst og fremst á hólm við mann-
greiningarálitið’ og hætta eigi
fyrr en vér höfum gengið á mili
bols og höfuðs á misréttinu og
sigrast á því með andlegum
vopnum. Það dugir ekki að
horfa eingöngu á ytri hliðar
þessa máls, völdin og auðæfin.
Vér verðum að komast inn að
kjárna þess til þess að geta at-
hugað stéttamálin og séð, »hvort
mergurinn er ekki fúinn<.
Framtíðin á það verk fyrir
hendi að lægja öldur stéttarígs-
ins og mynda réttan jöfnuð
milli einstakiinganna. Þetta er
nauðsynlegt engu síður en það
að útrýma spiltu andrúmslofti
og hlaða yfir göturennurnar,
P. P.
i
í Svíþjóð er nú verið að und-
irbúa merkilega umbót í skóla-
málum. Nefnd sértróðra manna
í þeim efnum hefir stungið upp
á því, að ðll.börn í alþýðuskól-
um skuli fá ókeypis skóláföng
án tillits til þess, hver er efna-
h^gur aðstandenda. Börnunum sé
fengið að gjöf eitt eintak af öll-
um ken-lubókum, sem notaðar
eru og ÖU önnur skólaföng, er
þau þurfa á að h'Ida við námið.
Kostnaðurinn við þessá um-
bót er talinn nema 3 roilljónum
króna, og er ætlast til, að ríkis-
og héraða-sjóðir leggi hann fram
í sameiningu.
Talið er víst, að uppástungan
nái fram að ganga.
Eftirkðst stríðsins.
VÍð umræður f neðri deild
brezka þingsins 21. febrúar um
fjárframlög rfkisins til þeirra,
sem ríkið verður að sjá fyrir af
því, að þeir hafa fatlást f stríð-
inu, lcom í ljós, að síðan vopna-
hlé komst á, hefði örðið að verja
til læknishjálpar sjúkum og
særðum og til styrktar heimilis-
fólki þeirra 60 milljónum punda
sterling. Sjúklingarnir væru nú
25 þúsundir á sjúkrahúsum og
80 þúsundir, sem géngju f sjúkra-
hús og lækningastofur.
Næturlækuir í nótt (13. marz)
M. Júl. Magnús, Hverfisgötu 30.
Sfmi 410.