Bjarmi - 15.08.1916, Blaðsíða 4

116
BJARMI
Hjónaskilnaður er vísl fult svo al-
mennur víða ytra sem hjer á landi.
Og sjaldan bcr það við að konur
heldri manna hjer yíirgefi börn og
eiginmann. En yfir þvi kvarlaði ný-
lega sjera Klaveness sáiugi í Kristiania,
þólti það fara þar í vöxt. En samt
er skilnaður lijcr svo almennur, að
ckki má lengur við svo búið standa.
Og það mcga skáldin okkar eiga,
að þau liafa svo goll scm aldrei að
neinu ráði mishoðið gáfu sinni ineð
því að fegra og rjelllæta hjónaskilnað,
hjúskaparbrot og trygðarof við trúll
og áslríkl hjarta.
En mörg úllend skáld, ekki sísl
norræn, hafa leikið sjer að þessu, gcrl
glæpi þessa glæsilega, en siðsemina
slundum nærri hlægilega. Trygg og
skyldurækin hjónaást liefir ekki áll
upp á háborðið hjá þeim sumum.
Ekki heldur hafa skáld okkar gerl
inikið að því, að útmála holdlegar
ástarnautnir í tælandi myndum. En
það hafa útlend skáld gert og gera.
Þau fara »fínt« í það, ekki vantar
það! Eii einmitt »fínar« lýsingar á
þcss liátlar lifnaði eru »hætlulegri
saklausu hjarla« en margar »klúrar
ástavísur«, eins og sjera Mallhias henti
rækilega á í »Þjóðólfi« 1874. Útlenda
»fína« skáldsagna eitrið liefir, liugsa
jeg, ekki farið belur með sálarheilsu
landa vorra en útlenda »fína« vineilrið
með líkamsheilsu þeirra.
VIII.
ER NÚ ÆSKULÝÐURINN SVO
SPILTUR ?
Mikið er rilað og talað um ýmsan
ólifnað æskulýðsins crlendis. En suml
af því munu nú öfgar vera, komnar
af torlrygni og misskilningi. I’au (i
fyrri árin, sem jeg var erlendis, kynt-
ist jeg mörgum börnum og ungling-
um, einkum piltum, og varð ekki var
við neitt óskírlífi í þeirra fari.
Og hjer á landi liefi jeg verið ung-
lingum og börnum næsta mörgum
mjög svo handgenginn, meir en flestir,
ef eigi allir, æskuleiðtogar sem jeg
þekki — í meir en mannsaldur —
og aldrei orðið var við neitt athuga-
vert í þessu efni. Nema þá stöku sinn-
um Ijeltúðartal, sem fremur kom af
keskni cn öðru verra.
Tepruskapurinn veluir slríðni og
glelni gárunganna, cinkum ef þeir
lialda hann komi fremur af hræsni
og hroka, en af hrcinleik og fegurðar-
þrá, eins og slundum á sjer slað.
En allir nokkurn veginn óspiltir bera
virðing fyrir því, sem vönduðum
mönnum er heilagl málefni. Svo er
þessu varið bæði innan- og ulanlands.
IX.
EN AF OKKUR MÁ LÍKA MEÍMTA MEIR
EN ÖÐRUM PJÓDUM.
Við lifum í sífeldum friði, og erum
lausir við þær freistingar til grimdar
og ólifnaðar, sem hernaðurinn hefir
í för með sjer. Hjer er enginn, sem
hræðir íslöðulitla til að vera mcð i
ólifnaði.
Við erum lausir við »glauminn« og
»sollinn« í slórliorgunum, að minsta
kosti enn þá, að miklu leyti. — Reykja-
vik er sjálfsagl meinlílill frcistinga-
slaður í samanburði við slórborgirnar.
Við erum taldir með gál'uðustu þjóð-
um heimsins, og höfum lengi verið
sagðir og jiótst vcra, og erum lika,
flestöllum þjóðum meiri í alþýðu-
mentun. »Gáfaðri en Þjóðverjar«, sagði
einn lærður og stórvilur landi vor.
Við eiguin að tillölu fleiri ágæta
andlega leiðtoga en aðrar jijóðir.
Einkum er biskupa- og preslasljell vor
jrá appha/i anðug af fyrirtaksmönnum.
Gælum nú að þeim. T. d. liinum 12
fyrstu biskupum á Hólum og í Skál-
holti. Og svo Jóni Arasyni, Guðbrandi,