Bjarmi - 01.04.1919, Síða 1

BJARMI
E KRISTILEGT HEIMILISBLAÐ =
XIII. árg.
Reybjavík, 1. apríl 1919.
Hver sem heflr soninn, hefir lífið. (I. Jóh., 5).
.7 tbl.
Vestan um haf.
v.
Erfið voru fyrstu ár landnáms-
mannanna íslensku vestan hafs, fyrir
og eftir 1880. Flestir komu efnalausir,
skildu enga lungu aðra en íslensku,
kunnu ekkert til akuryrkju og fátt
til annarar atvinnu, sem þar var fyrir
hendi, og komu víða að eintómum
óbygðum.
í almanökum Ólafs Þorgeirssonar,
ræðismanns íslendinga og Dana í
Winnipeg, eru stuttar en glöggar
lýsingar landnámsáranna í flestum
íslensku nýlendunum, og eru þær
harla átakanlegar sumar. Pað liggur
við að vera vítavert tómlæti vort,
sem heirna sitjurn, utn liag frænda
vorra, að þau almanök skuli hafa
Hutt landnámssögur og æfiágrip með
myndum af fjöldamörgum Vestur-
íslendinguin um 20 ára skeið, en
vera þó sama sem alveg ókunn öllum
þorra fólks á íslandi. — Þau ættu að
Vera til öll í hverju lestrarfjelagi vor
a meðal, þó ekki væri til annars en
að sýna unga fólkinu hvað einlægur
asetningur og þrautsegja fær kotnið
til vegar. Auk þess mundi margur
sJa þar getið um frændur sína eða
sveilunga, sem hann vissi ekki annað
áður, en að »þeir væru einhvers-
slaðar í Ameríku.«
Kn þrátt fyrir fálæktina og trúmála-
^yfðina, sem þeir komu úr hjer á
Iftndi, fóru landnámsmenn að hugsa
um kristilegan fjelagsskap á undan
flestum öðrurn fjelagsskap.
Ófullkominn var hann að vísu
framan af, eins og eðlilegt var. Víða
voru engin efni til að reisa kirkju eða
launa presti, og þó þau væru fyrir
hendi, fjekst víða enginn prestur.
Þjóðkirkja vor á þar stóra vanrækslu-
synd á baki, að hjer skyldu engin
samlök myndast meðal kirkjunnar
manna á þeim árutn um að útvega
bláfátækum íslendingum í Ameríku
présta og hjálpa til að launa þeim á
meðan erfiðleikar nýlendumanna voru
mestir. Það gerðu' nágraunaþjóðir
vorar gagnvarl sínum landnámsmönn-
um vestan hafs, og urðu ekki fátæk-
ari fyrir. Þjóðkirkja vor helði sannar-
lega átl að sýna meiri fórnfýsi og
umhyggjusemi en hún gerði, gagnvart
þeim þúsundum, sem vestur llullust,
eða stundum bókstaflega hröktust
nauðugir vestur um haf, um og fyrir
1880.
Sem betur fór, var ekki þá orðið
alsiða á þessu landi að sleppa öllum
húslestrum, og þeiro góða sið hjeldu
margir landnámsmenn áfram vestra.
Sumir lásu á sunnudögum húslestra
í skólunum eða öðru samkomuhúsi
fyrir sveitunga sína, áður en kirkjur
komusl upp.
Því miður mun sá siður víðast
horfinn nú. Kirkjurnar standa tómar
á sunnudögum, ef enginn prestur
kemur »að messa«, þar sem hjer.
Tók jeg eftir því í einu prestlausa