Æskan - 01.01.1936, Blaðsíða 10

8
ÆSKAN
Booker Washington
Flestir verkamenn, sem vinna á baðmullar bú-
görðunum í suðurhluta Bandaríkjanna í Ameríku,
eru svertingjar. Forfeður þeirra voru einu sinni fyrir
löngu, löngu síðan fluttir með ofbeldi úr átthögum
sínum í Afriku, þeim var rænt, og þeir fluttir í á-
nauð til Ameríku. Margir þeirra dóu á leiðinni, af
sjúkdómum og illri meðferð. En þeir, sem lifðu af
hrakningana, vöndust furðu fljótt við þrældóminn,
og' undu sér þarna á sléttunum viðu og fögru, báðu-
megin við Mississippi, móðuna miklu. Veðrið var
þarna ekki ólíkt því, sem þeir áttu að venjast heima
i Afríku.
Það fór nú samt svo, fyrir svona 100 árum, að
menn fóru að finna til þess, að ljótt væri að halda
mönnum í þrældómi, engu síður, þótt þeir væru
svartir á hörund. Þá kom til sögunnar ágætur mað-
ur, sem hét Abraham Lincoln. Hann var forseti, og
réð því að svörlu mönnunum var gefið frelsi. Það
kostaði raunar blóðugt strið, en vinir svörtu mann-
anna sigruðu.
I fyrstu áttu vesalings þrælarnir illa æfi, þó að
þrældómnum væri létt af þeim. Þeir áttu ekkert og
kunnu ekkert, en smátt og smátt lærðu þeir að
bjarga sér. Sá, sem allramanna best kenndi þeim að
hjálpa sér sjálfir, var lika svertingi, og hét Booker
Washington.
Booker litli var fæddur áður en þrældómnum var
létt af. Þegar hann og móðir hans fengu frelsi,
reyndu bæði móðir hans og hann að fá sér vinnu, og
unnu hvað sem fyrir kom. Hann langaði snemma
að læra að lesa og skrifa, og einu sinnikynntisthann
námumanni einum, sem kunni þessar dýrmætu list-
ir. Þeir sömdu það með sér, að Booker skyldi vinna
fyrir hann nokkrar stundir á dag, og fá hjá honum
í staðinn tilsögn í að lesa og draga til stafs. Loks
frétti hann, að til væri skóli, mörg hundruð kíló-
metra þaðan, sem hann álti lieima, og í þann skóla
væru tekin svertingjahörn. Það var raunar nóg til af
skólum fyrir börn livítra manna, en þar fengu svörtu
hörnin ekki að vera. Þau voru ennþá hornrekur og
olnbogabörn, þó að þau væru ekki lengur þrælar.
Þegar Booker heyrði sagt frá þessum skóla, varð
hann uppvægur að komast þangað. Honum héldu
engin bönd, því að liann langaði svo til að læra. Svo
kvaddi hann mÖmmu sína og lagði af stað, gang-
andi. Ekki átti hann nokkurn eyri til fararinnar, og
þvi siður til að I)orga með sér i skólanum. En hann
setti það ekki fyrir sig. Þetta var að sumarlagi, og
hann fór öðru hvoru í vinnu hjá bændunum á leið-
inni, til þess að innvinna sér nokkra aura, svo að
liann gæti keypt sér mat. Gistingu þurfti liann ekki
að borga, þvi að hann svaf alltaf í lieyhlöðum á nótt-
unni, eða bara í heystökkum úti á víðavangi. Loks
komst liann alla leið þangað, sem skólinn var. Áður
en liann fór heim, þvoði hann sér vandlega upp úr
er með og hoppar um gólfið. Pá
kemur hann auga á Kinverjann,
nemur staðar og bendir á hann).
Þú erl óvinur (mgndar sig til pess
að stökkva á Iiann. Grímur gengur
á milli).
KÍNV.: Nei, nei. Eg er ekld ó-
vinur. Eg er friðsamur fræðimaður,
sem var kallaður liingað frá störf-
um mínum.
ÓLI: Hvað varstu að gera?
KÍNV. (sýnir þeim bókina): Eg
var að lesa í þessari bók um af-
reksverk forfeðra minna.
GEIRI: Er ekki voðalega lengi
verið að því að læra að lesa kín-
versku?
KÍNV.: Eg hel' verið tuttugu ár
að læra það, og nú get eg líka
lesið margar bækur á móðurmáli
mínu.
ÓLI. Ekki allar?
KÍNV. (opnar bökina): Það er
nú enginn harnaleikur að læra að
lesa svona hók.
GEIRI: Eru ekki neinir stafir?
KÍNV.: Það eru yfirleitt myndir
fyrir livert orð, og í þessari bók
eru mörg þásund myndir.
ÓLI: Það held eg að sé ljóta
púlið að vera í skóla hjá ykkur.
KÍNV.: Ó, já, það er ekki fyrir
lata drengi.
ÓLI: Er þér ekki kalt í þessum
léreftsslopp, þegar frost er?
KÍNV.: Þá fer eg í alla slopp-
ana mína.
GEIRI: Hvað áttu marga?
KÍNV.: Eg á átján.
ÓLI: Ferðu í átján sloppa, hvern
utan yfir annan?
KÍNV.: Já, auðvitað.
ÓLI og GEIRI: Það er skrítið
(Indiáninn og svertinginn /ikra sig
nœr og láta ófriðlega).
Þennan smaleik léku skólabörnin í
Hafnarflrði i vetur, sem leið, á skemmtun
sem þau liéldu til ágóöa fyrir ferðasjóð
skólans. Hann var þá að vísu dálítið lengri,
niðurlaginu er sleppt hér. Eg skal segja
vkkur, hversvegna það er gert. Grímur
galdrakarl var þar látinn sýna þessum
útlendingum heim til þeirra, hverjum fyrir
sig. (Gerði það með skuggamyndavél, en
það var nú Ieyndarmál). Og svo rausuðu
þeir eitthvað, hvér um sitt land. En nú
geta kannske ekki allir, sem vildu leika
þennan leik, haft svoleiðis botn, en það
gerir ekkert til. Þið skuluð bara botna
liann sjálf. láta þá t. d. alla segja eitthvað;
livern frá sínu laridi, og sjijalla saman
um þau. Og ef þið gerið þetta, og sendið
Æskunni botnana, sem þið búið til, þá
mun bún við tækifæri birta þann besta.
Reynið ykkur nú I