Nýtt land - 25.03.1938, Qupperneq 2

NtTT LAND
Alþingi.
Verðlag á mjólk.
I efri deild urðu á mánudag
mikíar umræður um till. til þál.
frá Brynjóífi Bjarnasyni um
verðlag- á mjólk. Meirihluti
landljn., Páll Zópli. og Þorst.
Þorst., vildu vísa till. til stjórn-
arinnar, cn minnihlutinn, Er-
lendur Þorsteinsson, vildi sam-
þykkja Imna með smábreytingu.
Nauðsyn mjólkurlækkunar
og neyzluaukningar var viður-
kennd af öllum En Páll !Zóph.
hclt, að örðugt yrði að auka
neyzlu í Reykjavík upp fyrir %
litra á mann daglega og miðaði
við erlenda reynslu. Hann tor-
tryggði áhuga íhaldsins og Hús-
mæðrafélags Rvíkur fyrir al-
mennri verðlækkun; það væru
aðrar húsmæður, sem skiptu
við Kron og hjálpuðu þvi þann-
ig til að lækka verð i bænum.
Guðrún Lárusdóttir var með
tillögunni og taldi fulla einlægni
í því hjá Iiúsmæðrum allra
stétta að vilja verðlækkun. Ekki
væri þeim þaltkandi, þó að þær
verzluðu við Kron, því að þær
leituðu fyrir sér, þar sem bezt
væri á markáðinum. Eins og títt
er hjá kaupstaðaþingmöimum
ihaldsins, beitli hún sér gegn
mjólkursöluréttindum bænda
austan fjalls, og í sama streng
tók síðan Bjarni Snæbjörnsson.
Erlendur Þorsteinsson taldi á-
rangur af mjólkurverðhækkun-
inni neikvæðan fyrir bændur
og óheppilegt að byrja fram-
kvæmd hinnar nýju mjólkur-
lagabreytingar, sem á að létta
mjólkuraukning lijá bændum,
með því að girða fyrir aukning
á mjólkursölu, enda hefði sú
lagabreyting verið samþykkt af
Alþfl. i þvi trausti, að hún
mundi engin áhrif hafa til
hækkunar á útsöluverði neyzlu-
mjólkur. Hann sýndi með ná-
kvæmum tölum, að hækkunin
hefði ekki verið knýjandi nauð-
sjm fyrir mjólkursamsöluna,
vegna reksturshags ársins 1937,
en það væri undarlegt ólag að
þurfa að borga 11,5 aura með-
gjöf með Iiverjum mjólkurlítra,
sem færi í osta til útflutnings,
þegar sýnilegt væri, að ef sama
mjólkurmagni hefði verið
breytt í smjör, sem er auðselj-
anlegt, og skyr, sem líklega
hefði mátt selja allt í Reykja-
vík (samsvarar pundi á viku á
5 manna fjölskyldu) með 50 au.
lieildsöluverði á kg., — þá hefði
ekkert verðjöfnunargjald þurft
að greiða á þá mjólk. — Hann
varaði Framsólcnarmenn við
því að hafna samvinnu við sósí-
alista til lausnar shkum málum.
Hermann Jónasson taldi ó-
þarft að minna á þetta, því að
bændum væri Ijóst, hver nauð-
syn þeim væri sjálfum að hafa
söluverð neyzlumjólkur lágt.
En úm lækkun þýddi ekki að
tala; bændur hefðu 1934 sætt
sig við þá lækkun, sem fram-
kvæmanleg væri; nú væri þessi
2 aura hækkun, kauphækkun til
þeirra.
Brynjólfur Bjamason, flm.
deildi við við frh. umr. á þrd.
um sölumöguleika neyzlu-
mjólkur við Pál Zóph. og taldi
eðlilegt, að neyzlan yrði meiri
MnWwl MielllsstilHB.
Fyllstl skilnlngur garanteraðnr! ódjrt.
Ég las i Alþýðubl. 22. þ. m.
auglýsingu undir yí'irskriftinni
„Hlutverlc varaliðs kommún-
ista í sundrungastarfi H. V.“
Undir auglýsingúnni stendur
S. Mar. Hélt ég, framan af
lestrinum, að þarna væri
prentvilla og að þar æíti að
standa Snar (óður) og að þetta
væri auglýsing höfundar á
aulaskap sínum og rugluðu
hugarástandi, en komst að i
þeirri niðurstöðu, í niðurlagi |
auglýsingarinnar, að þarna
var verið að auglýsa mjög efl-
irsólta vöru, sem mikill hörg-
ull er á, við mjög vægu verði.
Þar segir sem sé orðrétt:
„Alþýðuflokksfélagið er I
þannig byggt upp, að hverjum !
einasta alþýðumanni og konu i
er gert Ideift fjárhagsins vegna J
að vera meðlimur þess.
Með því að vera meðlimur í I
félaginu fá félagarnir fyllsta |
skilning á öllum þeim málum,
sem uppi eru í hvert skipti, og
einnig þeim, sem varðandi er |
framtíð flokksins.“
Þarna er sem sé lofað fyllsta
skilningi, fyrir fáa aura. Hver |
býður betur? Ekki hinar ýmsu
hérlendu og erlendu, ríkjum,
bæjum og einstakhngum,
kostnaðarsömu menntastofn-
anir um allan heim, allt frá
barnaskólum upp í hæstu liá-
skóla, sem allar leitast við að
færa mönnum sem fullkonm-
astan skilning, hvað þeim flest-
um mistekst af mikilli snilld.
Nú býðst hið nýstofnaða Al-
þýðuflokksfélag til þess að
taka af þeim ómakið, við mun
lægra verði og er það fremur
of seint en of snemma, að til
þess sparnaðar kemur, sem af
því leiðir.
Svo virðist helzt sem með-
hér en i vörufjölbreytninni í
Svíþjóð, en þar töldu skýrslur
neyzluna fyrir nokkrum árum
245 1. árlega á mann eða 40%
meiri en hér í Rvík. Þetta ættu
oilir flokkar að hjálpast að að
lagfæra. Enda hefðu bæði Al-
þýðufl. og Sjálfstfl. lýst sig and-
víga mjólkurliækkun, og hlytu
þeir að vera tillögunni fylgj-
andi. — Hermann Jónasson for-
sætisrh. misminnti um „lækk-
un“ á mjóllc 1934; hækkun
hefði það yfirleitt verið, eins og
forstöðumenn mjólkursamsöl-
unnar hafa margsinnis talið
henni til gildis frammi fyrir
bændum. Nú væri tvisýnt, að 2
aura hækkunin yrði nokkur
hækkun til bænda, fyrst sölu- I
aukning hefði verið vanrækt og
nú girt fyrir hana, en aðsteðj-
andi dýrtið með landbúnaðar-
kreppu hér og erlendis og lækk- |
un á ýmsum uppbótarvörum
fyrir mjólk hlytu að slcapa
bændum mikla söluörðugleika, !
nema Framsfl. sæi að sér í tíma.
Þessi þáltill. er búin að þvæl- |
ast fyrir efri deild í heilan mán- I
uð og var enn tekin af dagskrá.
Þingmenn suma virðist skorta
einurð til að fella hana eða
svæfa.
limir fái þennan óumræðilega
skilning afhentan með skír-
teininu. Þó er þess ekki bein-
linis gctið í auglýsingunni. En
hvað sem því liður, þá held ég,
að landlæknir ætti að sjá sóma
sinn i því, að láta t. d. alla
Kleppssjúklinga, sem sumir
hafa aðldrei öðlazt neinn skiln-
ing, en aðrir lapað honum,
ganga í Alþýðufl.fél. og öölast
þar skilning fyrir fáeina aura,
og spara þar með ríkissjóði
ærin útgjöld og Helga Tómas-
syni ærið erfiði. Sé eg ekki
annað en að það sé öllum yfir-
völdum sjálfsagt og skylt að
senda alla fáfróða, skilnings-
trega og brjálaða í AlþýðufL-
félagið. Þar eiga þeir að vera.
Um 700 manns hefir nú af
sjálfsdáðum gengið i félagiö.
Hefir mig ekkert undrað það
aðstreymi, þar eð ég veit, að
íhaldið og heimskan eru i
meirihluta meðal þjóðarinnar,
en skil þetta nú enn betur,
enda veit ég það, að hér á
landi eru fleiri fáráðlingar en
700 og takist fél. að ná þeim
öllum, sem það hefir full skil-
yrði til og fullan hug á, mun
það, áður Iangt um líður, öll-
um hérlendum félögum fjöl-
mennara og glæsilegra. Þessa
stofnun ber landkynni skylda
íil að víðfrægja.
Þá segir enn í niðurlagi þess-
arar síórmerku, allt maijnkyn
varðandi auglýsingu:
„Það bezta, sem hægt er að
gera til að andmæla þeim
mönnum, sem unnið hal'a að
sundrung flokksins, er að el'la
Alþýðuflokksfélagið inn á við
og auka áhrif þess út á við.“
Sé það rétt, sem áður grein-
ir i auglýsingunni, að menn
öðlist fylísta skilning á öllum
málum, með því að ganga i
fél., dylst mér ekki, að það er
bezta leiðin til þess að fá menn
til að andmæla Iiaraldi Guð-
mundssyni & Co. Þvi með full-
um skilningi á öllum málum
liljóta menn að andmæla
sundrungarbrölti þeirrar ldofn
ingskliku og með fullum skiln-
ingi á þeim málum, er varða
framtíð flokksins, hljóta menn
að fordæma framkomu klik-
unnar yfirleitt.
Hins vegar tel eg það elcki
nægilega tryggt, þeim sem and-
mæla vildu, að klofningskom-
paníið liafi svo breytt um
háttu, að það ldyfi þá ekki Al-
þýðufl.fél., er menn liefðu öðl-
azt fullan skilning og farið því
óhjákvæmilega að andmæla
óþurftarverkum þess. Mætti
því að mínu áliti eiga von á
klofningsfélagi á klofningsfé-
lagið og ófyrirsjáanleg hala-
rófa af klofningsfél., ef farið
væri að elta klofningsmennina
í klofningsfélög þeirra, til þess
að andmæla þeim.
Út á við er sjálfsagt að auka
áhrif þess félags, sem fær
mönnum fullan sldlning á öll-
um málum og vekur þá til
andmæla þeim, sem hót-
uðu klofning á sambandsþingi,
Frá Aiþingl;
J. J. og H G.
ræðast við.
Allharðar umræður urðu á
Alþingi í gær i tilefni af þings-
ályktunartillögu Sig. Kristjáns-
sonar um að skora á atvinnu-
málaráðherra, að veita for-
mannsstöðurnar við sjúkrasam-
lögin eftir tillögum tryggingar-
ráðs.
Flutningsmaður mælti fyrir
tillögunni i stuilri ræðu og var
ekkert sögulegt við hana.
Síðan hófust liatramar deilur
milli þeirra Haralds Guðmunds-
sonar og Jónasar Jónssonar.
Talaði Jónas Jónsson meðal
annars um, að hann hefði jafn-
an léð Alþýðuflokknum lið, en
hlotið skanmiir einar að laun-
um, og skýrði frá, að hann
mundi hafa komið með van-
traust á H. G. í sameijmðu þingi,
út af þessu máli, ef mcð hefði
þurft.
Haraldur Guðmundsson tók
liart á móti; mun hafa ætlað að
launa J. J. að nokkru þann
nauðuga dans, sem hann hefur
dansað um hrið að undirlagi
J. J. —
Iiins vegar er álitið, að samn-
ingar standi yfir um stuðning
Alþýðuflokksþingmanna við
stjórnina og að árás .T. J. sé gerð
til að spilla fjrrir samkomulagi.
Kanpfélagiö,
Á ríkislóðinni í Bankastræti
2 hefir Kaupfélagið brauðgerð
og búðir og vill reisa þar hús til
viðbótar. En það verður að vera
limburhús (steinhúðað), þvi að
ríkið ætlar sér staðinn fyrir
stórhýsi i framtíðinni. Verður
bæði að bagnýta vel þennan
dýra blett í bráð og eins að vera
hægt að rífa bráðabirgðalmsin
eða flytja.
Þrátt fyrir þessar sérstöku á-
stæður vill byggingan'efnd Rvík
ekki víkja frá reglum sínum urn
timburhús, og þarf að sækja
leyí'ið til Alþingis. Þar hljóp
pólilík í málið, og eru íhalds-
menn æfir á móti því. Bruna-
! hætta, sem mest er við borin,
yrði minni af þessu húsi en af
! núverandi timburhjalli á staðn-
um.
Frv. um að veita lcyfið er dag;
eftir dag til 2. umr. i neðri deild
og ætlar að tefjast furðu lengi.
En framgangur þess ætti að
vera því vissari sem meira her
a kukla kaupsýsluflokksins i
garð neytendasamtakanna.
——mbhBEBPsmm—---
Fyrir bændur.
Nýja dagblaðið skýrir frá því,
að Hermann Jónasson ætli að
skrifa um sjómannadeiluna £
Timann, en sjálfu nægir blað-
inu að gefa „referat“ af þessari
merkilegu grein í örfáum lín-
um.
Greinin er sýnilega ætluð
bændum, en ekki sjómönnum.
Ofgnótt jariíar -
í Svíþjóð hefur svokölluð
mannfjöldanefnd setið lengi á
rökstólum og skilað nýlega áliti
og íillögum. Tillögurnar miða
að því að hindra fæðingafækk-
un, sem þar er orðin um of, og
að tryggja uppvaxtarskilyrði
barna og létta barnmörgum
heimilum framfærsluna.
Nefndin leggur til, að öllum
skólabörnum sé veitt heit mál-
tið einu sinni á dag, auk morg-
unmjólkur, lýsis o. fl., og megi
kosta til þess allt að 34 millj. kr.
á ári úr ríkissjóði og bæjar- eða
sveitarsjóðum. — Þunguðum
konum skal úthluta matvælum
og lyfjum við þeirra liæfi. Lagt
skal kapp á það, að nota til mat-
gjafanna mestmegnis innlendar
landbúnaðarvörur, sem liægt er
að framleiða ofgnótt af eða nú
þegar er ofmikið af (mjólk) og
sölutregða iá.
Ennfremur leggur nefndin til
að úthluta fatnaði og skófatnaði
handa börnum fyrir allt að 26
millj. kr. (sömuleiðis innlend
framleiðsla að mestu). —
Nefndin hefur margt fleira fram
að bera, eins og húsabætur,
húsaleigustyrki til barnafóllcs
(bostadssubvenlion) og sérstaka
sviku samninga við kommún-
ista, „ráku“ H. V., klufu Jafn-
aðarmannaféh og „ráku“ það;
þeim mönnum, sem unnið liafa
að sundrung flokksins. Mælist
ég eindregið til, að allir starfi
að því, að víðfrægja slika
stofnun.
Hafsteinn.
- þurfandi bOrn.
stiglækkandi taxta á rafmagni,
gasi o. s. frv.
Beina peningastyrki vill
nefndin ekki veita. En vandlegai
skal gæta þess, að úthlutunin fái
engan svip af fátækrastyrk. Það>
er þjóðin í heild, sem á að læra;
að líta á sig sem framfærslu-
stofnun vaxandi lcynslóðar.
Gunnar Mvrdal hagfræðipróf-
essor í Stockhólmi hefur barizt
mest fyrir málinu af sósíalista.
hálfu undanfarin ár, og tillög-
urnar eru að inestu í hans anda.
Takist framkvæmdin, er það
eillhvert mesta afrek sósíalista
á Norðurlöndum og sýnir ný fé-
lagsleg viðhorf — meðal annars
í skipulagðri neyzlu lil sameig-
inlegs ávinnings fyrir verkalýð
og bændur. B. S.
Síðnstu náðarfljafirnar.
Um leið og Haraldur Guð-
mundsson lét af ráðherrastörf-
um sendi hann út síðustu gjafa-
bréfin lil trúrra klofnings-
rnanna, veitingu á fulltrúastöðu
í Tryggingarstofnuninni til
handa Erlendi Villijálmssyni,
skrifstofustjóra „Klofnings“, og
veitingu dyravarðarstöðu við
Rannsóknarstofnunina til
Björns Jónatanssonar, er smal-
að hafði dyggilega „nöfnum“
inn í „Klofning“. En hann liafði
aftur' á móti engan tima til að
skipa formenn sjúkrasamlag-
anna á Siglufirði og í Vest-
mannaeyjum, en lét Framsókn-
arráðherranum eftir þá „vondu“
staði.