1. maí - Hafnarfirði - 01.05.1931, Blaðsíða 2

i I&annkynið hefír í lífi sính og
starfi ætið heitið á ýms náttúruöfl
til árs og friðar. Af þessu stafar trú
mannanna og tilbeiðsla, sem bundin
er við ákveðnar árstíðir og tiltekna
daga. Tilbeiðslan og virðingin fyrir
náttúruöflunum hafa frá upphafi
verið samtvinnaðar lifi mannanna og
atvmnuháttum. Og þessi dýrkun
mannanna á náttúruöflunum og á-
kvéðnum árstíðum, er miklu eldri
en Kristtrúin, og hefir ætíð átt sterk-
ar og djúpsettar rætur í hugum
manna, engu síður en trúarbrögðin
og alveg eins hjá mönnum með ó-
líkar trúarskoðanir. Allir kannast við
dýrkun einstakra þjóða og manna á
sólinni, og hér á landi, einkum þar
sem sólhvörf eru löng, er komu sólar
fagnað sem hátíðisdegi, sbr. orðið
,,sólarkaffi“, er sumstaðar þekkist.
Sama er að segja um íslenzk heiti
á mánuðunum: Mörsugur,þorri, góa,
harpa, skerpla, sólmánuður, gormán-
uður, ýlir o. s. frv. Þannig sýna þessi
nöfn að ákveðnar hugsanif og vonir
voru tengdar við árstíðirnar og ein-
staka mánuði. Tilkoma sumra árs-
tíða vekur óhug og kvíða í brjóstum
manna (þorri, ýlir). Aðrar árstíðir
og mánuðir auka gleði og vekja
nýjar vonir (sólmánuður).
Þegar sú ákvörðun var tekin. að
verkalýðurinn skyldi velja sérstakan
dag, til þess þá sérstaklega að safn-
ast saman og bera fram kröfur sínar
um aukið réttlæti, meiri menningu
og nýtt og fullkomnara þjóðskipulag,
þá var það engin tilviljun að til þess
var valinn 1. maí, vordagurinn, hinn
fyrsti dagur fullkomins sumarmánað-
ar. í hugum verkalýðsins um heim
allan, er maímánuður (Harpa) mán-
uður vorsins, tákn frjóanga hins
nýja lífs, upprisa frá vetrardvalan-
um, tími hins byrjandi gróðurs og
sigurtími sumarsins yfir vetrinum.
Þessar hugsanir réðu vali 1. maí,
réði því, að verkalýðurinn um veröld
alla ákvað, að þessi dagur skyldi
helgaður kröfum verkalýðsins, og um
leið vera tákn gróandans, tákn þeirr-
ar .menningarstefnu, er varpaði ljósi
o'g yl yfir olnbogabörn þjóðfélagsins.
Um skeið hefir íslenzkur verka-
lýður víða um land haldið 1. maí há-
tíðlegan og borið fram kröfur sínar.
Nú er svo komið, að verklýðsfélögin
i Hafnarfirði hafa í samningum sín-
um við atvinnurekendur fengið við-
urkenningu á 1. maí sem frídegi
verkalýðsins. Máttur samtakanna hef-
ir hér sem á öðrum sviðum skapað
verkalýðnum rétt. Með vaxandi sam-
tökum, skilningi og þroska verkalýðs-
ins, mun 1. maí verða helzti hátíðis-
•dagur stéttarinnar, dagur, þar sem
djarfar en réttlátar kröfur stéttvísra
verkamanna verða bornar fram með
auknu afli og meira mætti.
Fáir fagna vorinu af jafn heilum
hug, sem áræðin æska, sem skilur
hlutverk sitt og er fús til að fórna
starfskrpftum sínum í þágu göfugra
hugsjóna. Æskan er von alþýðuhreyf-
ingarinnar íslenzku. Undir merki
rauða fánans, merki jöfnuðar, frelsis
og bræðralags, mun hugdjörf og sig-
urviss æska fylkja sér vordaginn hinn
1. maí.
Stefán Jóh. Stefánsson.
Þjóðskipulagið.
ísland er auðugt land. Það' er auð-
ugt þeirra skilyrða, sem skapað geta
mönnum góða afkomu.
Stór landsvæði eru prýðilega fallin
til ræktunar. Kornyrkja mun að vísu
ekki takast hér að verulegu í'áði, en
landgæði leyfa fullkomlega fram-
leiðslu alls þess, sem þjóðin þarfnast
af kvikfjárræktarafurðum. Og skil-
yrði til garðyrkju eru víða með af-
brigðum góð vegna jarðhitans.
Ómælanlegt afl býr í fossunum
okkar. Úr þeim gæti margfalt fjöl-
mennari þjóð fengið nægan hita og
nóg ljós. Og stórkostlegan iðnað
mætti reka með því afli.
Þá hefir sú þjóð, er ísland bygg-
ir, flestum betri aðstöðu til að not-
færa sér hin auðugu fiskimið norður-
hafa.
En þrátt fyrir þessa auðlegð lands-
ins er þjóðin fátæk.
Hún notfærir sér ekki hin ágætu
skilyrði, nema að litlu leyti. Fossarn-
ir mega heita ónotaðir. Stórfelldar
framkvæmdir til að láta þá vinna tug-
þúsundum manna gagn, stranda á
skilningsleysi þeirra manna, sem með
völdin fara (Sogsvirkjunin). Land-
búnaðurinn er í argasta ólestri. Meg-
inhluti landsins er. með öllu óræktað-
ur, og mikið af því landi, sem á að
heita ræktað, er óhæft til að vinnast
með tækjum nútímans. Býlin eru ein-
öngruð úti um nes og uppi um dali,
líkt og hrossataðskögglar, er þeytt
hefir verið af reku sínum í hvora átt-
ina. Allt samstarf milli bænda er
örðugt, enda á það sér varla stað. Og
stjórnarflokkurinn gerir allt, sem
hann getur, til þess að fjölga ein-
öngruðum einyrkjum. Það er hann,
sem kallar sig bændaflokk og sam-
vinnuflokk.
Ekki verður betra uppi á tening-
unum, þegar litið er á sjávarútveginn.
Þar eru að vísu víða notuð tæki, sem
; sainsvara íulikomlega kröfum tímans.
, En ^skipulagsleysið ‘ér afskgplegt. Svo
fání|t kveður að þyí,. að .Cjtgerðarnrenn-
1 ifnití sjálfir spilla hver fyrir öðrum
eftii< beztu getu, jafnframt því, að
þeir5hirða ekkert um, afkomu ahnarra
stétta. Og þeir reka útgerðina eins
og flón. Þeir pukra sem mest sér, og
hafa dýran framkvæmdarstjóra,
skrifstofu, uppskipunartæki og þar
fram eftir götunum fyrir eitt eða tvö
skip, þótt reksturinn yrði mörgum
sínnum ódýrari með því að sameina
sem flest skip undir eina fram-
kvæmdastjórn. Öll samvinna um sölu
aíurðanna er eitur í beinum útgerð-
armanna. Þeir eru hræddir um, að
stéttarbræður þeirra kunni að gi'æða
meira á því en þeir sjálfir. Þeir eru
eins og hungraður hræfuglaílokkur,
sem finnur fisk rékinn. En hitt skipt-
ir þó mestu máli, að útgerðin er rek-
in með hag örfárra einstaklinga fyrir
augum. Það er engu skéýtt um verka-
lýðinn. Togaraflotinn ‘ er hyklaust
stöðvaður, ef útgerðarniénn þykjast
ekki græða nóg á að halda honum
úti, þótt afleiðingar þess verði þær, að
þúsundir manna líði skort. Hlutur
þjóðarheildarinnar er fyrir borð bor-
inn.
Þannig er ástandið. Islenzka þjóð-
in, sem hefii* állar ástæður til að vera
velmegandi þjóð, er fátæk vegna
sjálfselsku, heimsku og skilningsleys-
is þeirra manna, sem mestu ráða um
framkvæmdir. Og það er mála sann-
ast, að á þessu ræðst aldrei bót fyrr
en alþýðan sjálf rís upp og breytir
skipulagi atvinnuveganna, eða rétt-
ara sagt: lætur skipulagsleysi það,
sem nú er, víkja fyrir skipulagi, —
skipulagi, þar sem fyrst og fremst er
unnið með hag allrar þjóðarinnar fyr-
ir augum.
Því betur sem álþýðan vaknar til
skilnings á þessu máli málanna og
til vitundar um sinn eígin mátt, því
fleiri menn — karlar og konur —
skipa sér í flokk þeirra manna, sem
vilja leggja gamla ríkið í rústir og
reisa annað betra, nýtt, og því fyrr
næst' markið : réttlátt og hagkvæmt
þjóðskipulag.
íslenzka starfsmannastétt! ,,Upp
með taflið. Þú átt leikinn.“
Ólafur Þ. Kristjánsson.
Hafnfirzkir alþýðuflokksmenn! —
Heimili mitt er vígi mitt, segja Eng-
lendingar. En Alþýðuflokkurinn í
Hafnarfirði á ekkert heimili. Hann er
húsnæðislaus. Stígum á stokk og
strengjum þess heit, að hjálpast öll
að, karlar og konur, ungir og gamlir,
til að reisa vígi okkar sem fyrst. —
Upp með Alþýðuhús Hafnarfjarðar!