Kyndill - 09.11.1929, Qupperneq 6

10
K YNDILL
úr aldagömlum þrældómi, en fyr ekki. Slík
vissa ætti a'ö nægja til þess, aö allir hugs-
andi menni skipuöu sér tafarlaust í flokk
jafnaðarmanna til þess aö berjast fyrir scnmu
þjóÖarfrelsi, sem byggist á jafnrétti og
bræðralagi, en gegn höfðingjafrelsinu, sem
byggist á órétti' og kúgun alþýðu.
Æskumaðurinn
hjá spekingnum.
JQeorg Brandes var einn al fremstu andans
mönnum Danmerkur. Hann kom á miklu róti í
Danmörku á sinum tíma og var mjög hataður af
afturhaldsmönnum. Hann gagnrýndi mjög þjóð-
félagsástandið og eru honum oft pakkaðar þær
framfarir, sem orðið hafa á rviði andlegra mála
á síðustu árum í Danmörkuj
Sá, sem skrifar þetta, er sennilega sá
yngsti, sem hlolið hefir þá ham'ngju að
standa í persónulegu sambandi viö Georg
Bnandes. — Ég kyntist honum fyrst er hann
var gamall oröinn og þekti hann því að
eims síðusfcu æfiár hans. En aldreá hefi ég
kynst manni, ríkum að árum, sem átti jafn-
ungan og uppörfandi anda og G. B. — Áhrif
amdlegrar sambúðar við hann fóru um sáiir
manina eins og hlýr, hressandx straumuir.
Hamn var svo inmilegur og samrýmdur því
bezta í fari mamra, að honum tókst auðveld-
lega að hræra hima instu og duldustu strengi
í sálum þeirra, er hann ximgekst. Mér er
sú mimnáng brosleg frá fyrstu stúdentsárum
mímurn, er ég ásamt einum félaga mínum
gekk dag eftir dag um „Strandboulevarden"
í þeim tilgangi að sjá hinn fræga gagn-
rýnanda og mentafrömuð, sem hafði svo
■framúrskarandi mikdl áhrif í hinum andlega
heimi, ekki sízt meðal æskulýðsins danska.
Oft horfðum við upp í gluggana í húsinu
nr. 27, en okkur heppnaðist samt ekki að
sjá Bramdes gamla.
Svo var það eimn góðan veðurdag, að
vinur mdnn kom til mín og sagðist hafa þær
fréttir að flytja mér, að tnú hefði hann séð
G. B. — Ég minoast enn hinnar miklu hrifn-
ingar hans í tdlefni af þessu. Ég spurði
hann hvernig honum hefðd auðnast að sjá
Brandes. Hann skýrði mér frá því, að hanm
hefði komdst að því, að þegar gengtið væri
upp stigaþrepin í Holsteángade 1, þá sæist
inn um gluggann á vionustofu Brandesar, þar
sem himn óþreytandi starfsmaður sat mest-
am hluta sólarhTingsins við skrifborðið.
Þá er ég lömgu síðar sagði Brandes frá
þessu, hló hann irandlega að því, hverniiig
xmgir menn hefðu bumdið hugi sína við hann
og starf hans. Áður en ég kyntist Brandes
persónulega hafði ég um skeið haft bréía-
sambamd við hann. Fékk ég þá eáinu sinni
bréf frá honum, sem lauk á þessa leið:
„Eims og þér vdtið hefi ég aldrei séð
yður, en langi yður til þess að tala við
mig, þá skuluð þér koma upp til mín á
föstudagimn kl. 2Vs, ef þér megið vera að
því. Á þeim tíma skal ég vera hedma. Ef
ég heyri ekki, er þér hringið, þá skuluð
þér beTja að ytri dyrum.
Vinsamlegast.
Georg Brandes.“
Nokkur óstyrkur greip mdg, er ég gekk
inn i viinnustofu þess stórmenmis, sem ég
svo lengi hafði þráð að sjá. Þá er ég kom
inn hafði ég á redðutn höndum bæði afsök-
unar- og þakklætxs-orð til öildungsins, en
þau hurfu að fullu og virtust eánskisnýt
er G. Br. stóð upp úr stól siraum og með
irandlega þýðum svip sagði við m]g: „Hafið
þér þakkir fyrir að vilja heimisækja garni-
an mann. — Þér lasið við háskólann? En
hvers vegna í ósköpunum kappkostið þér að
ná háskólaprófi?" Ég sagði að það væri af
fjárhagslegum ástæðum. „Aðrar ástæður geta
heldur ekki verið fyrir því,“ svaraði Bran-
des, og hann bætti við: „Háskólapróf eru
einskis virði frá sannfræðilegu sjóniarrnifðí.
Þótt einhver maður gefci svarað gefmum
spurningum á vdssum tima, segir það ekker/
um þekkingu, hugsanagáfur, kjark eða skiln-
ingshæfileika. Eftirhermur og utanbókarþul-
ir, sem enga skapandi gáfu eiga í fiórum sín-
um, taka alloft ágætispróf, enda þött þeir
reynist síðar í engu embætti nýtir. Slík próf
eru ekki réttur mælikvarði á þToska manna.
Prófskipulagt vort er vægast sagt hlægiiegt
og virðing fólksins fyrir „candidötum" e;(n-
ungis af því að þeir eru „candidatar“ mjög
brosleg. — Þér lesið ensku? Þá þekkið
þér víst Oskar Wilde og hina sérkeinnii-
legu sorgarieiki hans. Fyrir yðar kynslóð
er það ef til viil viðsjárvert, að slík verk eru
til.“ — Ég minnist þess að Brandes lauk
þessum hluta samtalsinis með brosi. Ég gat
þess við Brarades, að ég hefði samiið ritgerð
um Jens Baggesen. Brandes fór nokkrum vin-
gjarnlegum oTðuin um þá ritsmíð, en bætti
því við, að ég lýsti Baggesen betur en hann
ætti skiliö. Baggesen elskaði aildrei neijtt.
Ást hans var hégómi. Samdægurs og ednhver
stólka synjaði honum um ástarloforð, var
hann horfiran til aninarar í sömu erind'um. Ég
reyndi að verja Baggesen. Taldi að blíðuþörf
hans hefði sífelt hriiið hann frá ejnni stólku
til annarar, en hann hefði aldrei fengið þeirrí
þörf fullnægt. Ég hélt því franx, að ástin
væri sterk innri þrá, en tilviljun eiin réð:
því, hver vera yrði til þess að fuiinægja ást-
arþránni. Ég leit svo á, að ástin gæti verið
eins stöðug fyrir því, þótt ekki væri það alt
af sama persónan, sem fullnægði eða endur-
gyldi ástina. Þessa skoðun vildi Brandes ekki
viðurkenna. Hanin skildi ekki aðra ást en
þá, sem er bundin við eina sérstaka persónu.
Georg Brandes var ekki söngnæmur. Lé-
legur söngur gat hrifið hann á sarraa h.átt og
myndhöggvarinn Antoine Rubinstejn. Brandes
spurði mig hvort ég hefði heyrt til Rubin-
stein. Ég svaraði honum því að Rubinstein
hefði verið látinn jxegar ég fæddist. „Þér
hefðuð átt að þekkja hann,“ sagði Brandes.
„Mér kemur Beethoven i hug þegar er ég
minnist A. R. Þau tvö stórmenni voru svo
lík. Andlit Rubinstdn kynti „Geni“. — Meða®
Esa
Beztu tyrknesku cigarett-
umar í 20 st pökkum sem
kosta kr. 1,25 eru:
Statesman.
Turkish Westminster
Cigarettur.
A. V. í hverjum pakka eru
sams konar fallegar lauds-
myndir og Commander-viga-
rettupökkum.
Fást i ollnm verzlannm.
Brandes var að lýsa dásemidum A. R., breytt-
ist allur svipur hans. Andlit hans eins og
fjarlægðjst unxhverliniu og varð draumrænt.
— Hann kveikir á grænum lampa, sem hang-
ir ydir skrifborðinu. Bjarminn af Ijósiþu feil-
ur á bækurnar, sem nú speglast í málmbikar
á skrifborðinu og legst inildur yfir hvííar
hærur Brandesar. — Brandes bendir mór á
mynd, :sem hangir á veggnuim fyrir oran, þar
sem ég sit. Myndin er af 2 ára gamalli stólku
óti í skógi. Sóiin fellur inn á nxiili trjánna
og hún skín á líkanxa bamsins. — .Finst
yður ekki þessx mynd falleg?" spyr Brandes.
„Sjáið þér ekki hvernig barnið er eins og
eitt blómið í skóginum, nema hvað það er
fullkomnara og fegurra en nokkurt annað
blóm. Börn eru alt af náttúrileg. Vér verðum
komnir langt á ldð þroskans, þegar hægt
veröur að segja það sama um fullorðraa
fóMdð. Mér virðist að vér eigum jafnlangt
eftir að því m.a:rki nú og þegar ég hóf s'arf
rnitt. Vér höldum oss alt of mikið við dul-
ræn vísindi og ónáttúrlega lífsspeki. Ég vii
skjóta því hér inn, að ég hygg, að allar
trúarhreyfingar séu að eins yfirborðshreyf-
ingar, að minsta kosti hafa þær ekki djóp-
tæk áhxif á skynsama æsku.“ (Sbr. þessi
ummæli Brandesar við kenningu Rousseau:
„Hverfið aftur til náttórunnar.“)
Er öldungurinn lauk við þessar setningar,
lagði Ixann báðar hendur sínar á herðar mér
og sagði: „En hve óg væri ánægður með
að skifta við yður. Þér eruð utxgur og ham-
ingjusamur og berið enn traust til fól'ksins."
Meðan Brandes segir þetta er hann anguxv
blíður og rólegur, (laus við alia beizkju,
sem oft vill elli fylgja. — „Nú verð ég að
hefja starf mitt að nýju,“ segir öldungurinn.
„Við höfum talað saman í 3 tíma og ég
gleðst yfir því að hafa talað við ungan
mann. Ég gef yður að skiloaði bók þessa.
Það er „HelLas“. Sleppið því að þakka fyrir
hana. Hón er þegar fullþökkuð."
Alþýðúprentsmiðjan.