Muninn - 10.05.1944, Blaðsíða 5

MUNINN
5

f
ber einnig að berjast gegn tóbaks-
nautn æskumannsins eins og áfengis-
nautninni.
En aðalbölið og erfiðleikarnir, sem
kennarar og aðrir leiðendur æskunn-
ar eiga við að stríða, er áfengisnautn
æskunnar. Það virðist vera þegjandi
samþykki margra (fáfróðra) manna,
að ekki sé hægt að skemmta sér á
dansleik og öðrum skemmtunum
nema neyta áfengis. En þú, ungi mað-
ur, verður að skilja það, að maður-
inn er barn, á meðan hann er barn, og
unglingurinn, á meðan hann er ungl-
ingur, og fullorðinn maður, á meðan
hann er fullorðinn, og eftir þessu á
hver maður að haga líferni sínu. Það,
sem barninu hæfir, hæfir ekki hinum
fullorðna, og það, sem unglingnum
hæfir, hæfir ekki hinum aldraða.
Þess vegna þarf enginn að skammast
sín fyrir að vera barn, á meðan hann
er barn, og unglingur, á meðan hann
er unglingur. Það er miklu fremur
heimskulegt fyrir ungan mann að
reyna að láta líta svo út, að hann sé
fullorðinn maður. Og vér verðum að
skilja, að hinum unga leyfist ekki
það sama og hinum aldna.
Júlíus Caesar getur um það í bók
sinni „Bellum Gallicum", að hjá
Germönum, sem voru þá frumstæðir
og lítt siðaðir, hafi það þótt hin
mesta hneisa að vera við kvenmann
kenndur innan tvítugs. Getum vér
þá ekki með allri vorri nútímatækni
kennt æskulýðnum, að það sé skömm
og svívirða fyrir hvern ungan mann
að hafa verið undir áhrifum áfengis?
En ef hægt er að útrýma áfengis-
nautn æskunnar, þáermikiðunnið,og
það tekst áreiðanlega fyrr eða síðar.
Því er haldið fram, að margt æsku-
manna taki að neyta áfengis á sam-
komum vegna feimni og óframfærni,
og sennilega er mikið rétt í þessu. En
hvar er nú stolt og kjarkur afkom-
enda hinna fornu og hraustu íslend-
inga? Höfum vér misst allan hug og
dug, eftir að vér fluttum úr torfbæj-
unum og inn í steinhúsin? Þorum vér
ekki að koma fram og mæla við ná-
ungann, án þess að eiturlyf hafi
blandazt blóðinu? Nei, hér er vissu-
lega hægt að ala upp hrausta og heil-
brigða æsku, ef rétt er að farið.
Nú neitar enginn viti borinn mað-
ur skaðsemi áfengis. En hvers vegna-
drekka menn þá? Þetta er víð-
tæk spurning, sem erfitt er að svara.
Ég hygg, að segja megi, að flestir
drekki af því, að þeir eru óánægðir
með sjálfan sig. Þeir vilja breyta sér
og verða meiri menn. En þetta fer á
þann veg, að þeir breyta sér og verða
minni menn. Sumir drekka til þess
að gleyma sorgum sínum og raunum,
en það er í rauninni lítilmannlegt að
hopa af hinum mikla orrustuvelli
lífsins og ganga svo inn í skuggann og
hírast þar. En ég mun ekki ræða
frekar um áfengisnautn manna al-
mennt, heldur reyna að binda mig
við áfengisnautn æskulýðsins og
hvað beri að gera til þess að draga úr
og útrýma henni. Bókleg fræðsla í
þessum efnum virðist ekki gagna
mikið. Vér höfum séð, að lengi hefir
Bakkus átt miklu fylgi að fagna á
meðal háskólastúdenta. Og vér skyld-
um þó halda, að þar væri saman kom-
inn hópur hinna bezt menntu og gáf-
uðustu sona þjóðarinnar. Þeir hafa
numið margar listir, ef til vill bæði
fagrar og ófagrar. Þeir hafa haft góð
tök á því að kynna sér líf mannsins í
mismunandi myndum. Því skyldum
vér ætla, að þeir síuðuþaðbeztaúrog
reyndu svo að lifa sem næst fullkom-
leikanum. En þetta er nú öðru nær,
eins og allir vita. En hvað veldur?
Finnst þeim lífið svo lítils virði, að
það sé einskis vert að lifa því? Eða
ætla þeir, að þeir megi leyfa sér meira
vegna menntunar sinnar? Það er
hæpið að finna nokkuð viðunandi
svar. Ef til vill eru þeir orðnir leiðir
á lærdómi og hafa týnt öllum áhuga-
málum sínum og sjá ekki lengur feg-
urð og unaðsleik lífsins. Það hlýtur
að vera einhver meginorsök drykkju-
skapar háskólastúdenta, því að þar er
hjörðin all-einlit. Má í þessu sam-
bandi minna á fund, sem Stúdenta-
félag Reykjavíkur hélt í desember
1931. Þar bar Sigfús Sigurhjartarson,
núverandi þingmaður, fram tillögu
þess efnis, að stjóm Stúdentafélags-
ins beitti sér fyrir öflugri bindindis-
hreyfingu á meðal stúdenta og í skól-
um landsins. En þessi tillaga var felld
með 70 atkvæðum gegn 4. Þannig
eru hinir íslenzku menntamenn, sem
eiga að standa á verði gegn allri þjóð-
arómenning íslendinga. Hvemig
launa þeir þjóðinni uppeldi sitt?
Hafa þeir steinhjarta, eða hví skilja
þeir ekki, að þeir eiga að standa
fremstir í flokki alls hins góða og
fagra?
Þegar barnið tekur að þroskast,
nægja því ekki lengur kindahornin
eða „dúkkurnar". Það er að vaxa upp
og verða fullkominn maður, en eigi
að síður þarfnast það skemmtana og
ánægjustunda. Og það er mikils um
vert ,að þær megi veita því gleði og
unað, en þurfi ekki að skilja eftir hjá
því djúp spor, sem það óskar, að það
hefði aldrei stigið. Skemmtanir og
alls konar leikar manna bera nú mjög
svip Bakkusar. Það má áreiðanlega
ætla, að hér sé um meinsemd eða
galla í uppeldinu að ræða. Auðvitað
verða k&nnarar og aðrir leiðendur
unglinga og þá jafnframt löggjöfin að
hafa forgöngu í því að vinna að meiri
fræðslu og þá einkanlega að gera
hana táknrænni og meira lifandi,
þannig að hún sýni svart á hvítu
skaðsemi áfengis. Hér mætti þá einn-
ig styðjast við og nota kvikmyndir
til leiðbeininga. Og ég ætla, að það
beri að nota kvikmyndir meira en
gert hefir verið til fræðslu og mennt-
unar. Það er ekki rétt að hafa kvik-
myndir einungis til skemmtunar og
gamans, heldur eiga þær einnig að
sýna oss hið raunverulega líf, svo að
vér getum séð misbresti þess og ókosti
til þess að bæta úr þeim og laga á all-
an hátt. Ef hinir ráðandi menn, ásamt
foreldrum og öðrum vandamönnum,
leggjast á eitt og sameinast til þess
að útrýma áfengisbölinu á meðal
æskunnar, þá er mikið unnið. Þá
verður auðveldara að fá æskuna til
þess að leika sér og skemmta á heil-
brigðan hátt.
Því er ekki hægt að leyna, að
íþróttaiðkanir og aðrar líkamsæfing-
ar hafa hin hollustu áhrif á líf og
uppeldi unglingsins. Og mig grunar,
að þessu hafi ekki verið nógur gaum-
ur gefinn, að minnsta kosti í sumum
skólum landsins. Þegar æskumaður-
inn iðkar íþróttir, sem honum fellur
yfirleitt vel, þá skilst honum gildi og
verðmæti heilsu sinnar, og það er
ekkert, sem honum ber að varðveita
betur en heilsan, Og það eru vissulega
lí'tilfjörlegir meniý sem geta ekki
fundið ánægju og yndi í því að ganga
teinréttir með fögrum og mjúkum
limaburði, heldur en að slarka og
slaga sem örmagna menn með vín í
kollinum.
í bernsku minni vorum við krakk-
arnir vön að hlakka til, þegar kenn-
arinn kom, og þar með skólinn á