Heimilisblaðið - 01.03.1946, Side 5

11EIMILI S B L A ÐIÐ
49
eiöfaldara eftir þ eirrar tíðar móð, svo sem
líkkistur voru reiddar þverbak á traust-
Uí|' hestum til kirkjustaðarins. Stöku sinn-
U*" var reitt á kviktrjám. Kerrur voru þá
"l'ekktar. Líkmenn voru oftast 6, þegar full-
°rðnir voru greftraðir, og heyrði ég talað
Ut"’ að líkmannskaup væri spesía til hvers (4
r\L er fátæklingar áttu hlut að máli.
heyrði talað um allmiklar skírnar- og
ílffti£elisVeizl u r, en aldrei var ég í þeim fjöl-
^ennum. Það voru aðeins stöku heldri menn,
8et" héldu þær.
Konur
ill
Mi
SINNTU GEGNINGUM.
ismunur á fénaðarliirðingu var afarmik-
a Norður- og Suðurlandi, þar sem mér
'ar kunnugt, um miðja 19. öld. Sunnanlands
|a, _ það ekki almennt, að rnenn stæðu yfir
a Vetrum, eins og títt var nyrðra, lieldur
y®1, fé rekið á haga, og því síðan srnalað lieim.
^ e^an féð var úti, varð f jármaðurinn að sækja
ey heim í heygarð og bera það til húsanna,
jU,,t °ft voru alllangt frá bænum, en þar stóð
f^yS^rðurinn. Um vertíðina, frá því í byrjun
, rUar og frain í miðjan maí, var það verk
j.'e"fólks og unglinga að hirða féð, því að
k 'uienn fóru allir í verið nema efnuðustu
^dur Qg örvasa gamalmenni. Á þeim ár-
atti kvenfólk á Suðurlandi sannarlega
,UrUa aevi allan seinni liluta vetrar og fram
Un°r' ^onur ur'hi að berjast úti í verstu bylj-
Fóð hlæðlitlar og ekki ósjaldan svangar.
að ur^u Þær hera í hverja skepnu eftir
ið t r ^*u^u leyst það í heygarðinum og lát-
Paö í meisana eða laupana, sem svo voru
j^. uir. Það var ekki ótítt að sjá kvenmann
^faga í ófærð langa leið, hvernigr sem viðr-
» Uieð fjögra kúameis í bak og tveggja kúa-
18 1 fyrir' ^oru þeir festir saman með band-
ej^j_. a’ sem lá á annarri öxlinni. Yar þetta
1 lítil byrði, því að venjulegir kýrmeisar
kiUl]U flafa tekið .12 pund af töðu. Var 10
jle".Ulu ætlaður kýrmeis í mál af góðu út-
. ý1- Var fjögra kúameis ætlaður 40 kindum
^iatöðu. Meðan gefið var úr meisunum
Var flieyPa fénu út, livernig sem veður
j-^tif þess að hægt væri að gefa í hinar mjóu
le r r tlle''' hliðveggjunum. Var það ærið sein-
jaf Áv ' færa þurfti meisinn með þeirn
j r. . ^UIn °g halda lionum með hnjánum
1 átt jötustokknum, svo að maður varð
blautur á hjánum, þótt gaddur væri úti.
Utigangshesti var gefinn kýrmeis í mál af
moði og rekjum, en góð tugga af lieyi látin
saman við. Eldisliestar fengu miklu minna
að vöxtum, en töðugæft liey eða töðu. Ekki
þótti það góður ásetningur, ef kindinni voru
ekki ætlaðir 2 hestar af þurrabandi.
Þegar konur kornu frá gegningum á vetr-
um, settust þær að ullarvinnu og litu ekki
upp frá henni, nema meðan þær borðuðu,
og lesinn var liúslestur. Ég get ekki láð það
fólki hér nyrðra, þótt því þyki þessi meðferð
á kvenfólki sunnanlands ótrúleg og dæmi
hana hart. Ég mundi sjálfur eiga bágt með
að trúa því, liefði ég ekki verið að sjónar-
vottur, og get ég ekki mælt slíkum óvana bót.
SKÓGARVINNA.
Vor og haust var á skógarjörðunum mikið
starfað að skógarvinnu. Það var kallað að
„fara í skóg“. Það gerðu bæði karlar og jafn-
vel kvenfólk og unglingar. Allir bændur
þurftu að fá sér viðarkol til að dengja ljái
og annarra smíða. Þá var skógviður einnig
notaður í árefti á hús, í amboð o. fl.
Þegar felldur var skógur eða tekinn upp
sem kallað var, voru stofnarnir eða lurkarn-
ir liöggnir í sundur við rótina með vanaleg-
urn öxum sem kallaðar voru ýmist skógar-
axir, ketaxir eða handaxir.
Það mátti með sanni segja, að „lítt væri
af setningi slegið“ við skógarliöggið, og mundi --
ekki hafa líkað vel aðferð margra, sem að því
unnu. Sumir hjuggu undir allar rætur og létu
þær fylgja stofninum, og þótti það drýgra
til kolagerðar. Jafnóðum og hríslurnar losn-
uðu var þeim safnað í kesti og gerðu það
liðléttingar. Þeir voru einnig látnir afkvista.
Var það gert með svonefndum sniðli. Sniðill-
inn var stór hnífur með krók upp úr odd-
inum, er líktist litlum fiskikrók, var liann
notaður til þess að krækja að sér hríslur úr
kestinum. Sniðilblaðið var um 9 þuml. langt
frá krók að skafti, og gekk tangi úr því
upp í skaftið og var sterkur járnliólkur þar
utan yfir. Sjálft var skaftið um 7 þuml. langt
og á annan þuml. í þvermál. Blaðið var álíka
og ljáblað að styrkleika.
Þegar kvistað var, stóð sá, er kvistaði, liægra *
rnegin við kvistinn, tók hann með vinstri liönd
hríslurnar úr kestinum, þannig að hann hélt