Hljómlistin - 01.04.1913, Síða 5

HLJÓMLISTIN
51
í seinuslu verkum Wagners sýnist hann
vanda mest verkefni hljóðfæraílokksins,
enda er hann mesti meistari sem enn hefir
fæðzt í að raddsetja og fara með hljóðfæri;
raddsetning, rythmik svo valin og einkenni-
leg að enginn kemst þar nærri, og áhrifin á
önnur tónskáld eftir Wagners daga mjög greini-
ieg í þessari grein tónlistarinnar.
Ég leiði hjá mér að tala nákvæmar um
»Leitmotiv« Wagners og önnur einkenni við
tónleik hans, með því þýðingarlílið er að fara
út í þá sálma, nema þá að prenta upp sýnis-
horn þeirra, en það verður ekki gert að
þessu sinni.
Um Wagner, list hans og lífsslarf, hefir
verið ritað geysimikið mál, mjög margir söng-
fræðingar voru honurn mjög fjandsamlegir,
löldu liann óalandi og óferjandi; aðrir lof-
uðu verk lians fram úr öllu liófi og trúðu á
hann og dýrkuðu sem guð. Nú eru slíkar
öfgar mikið horfnar og menn sjá nú kost og
löst á staríi Wagners, en kostirnir eru slór-
um yfirgnæfandi. Ahrif hans á tónskáld eru
allmikil, en mest á »Instrumentation«.
Hér á landi hafa menn átl lítinn kost að
kynnast list Wagners. Hún heimtar svo mik-
inn útbúnað og mikla söngkrafta (sérstakl.
slóran hljóðfæraílokk), að engin von er lil
að jafn fátækt og líll kunnandi land og ís-
land, enn sem komið er, hafi gelað ráðist í
slíkt fyrirtæki að sýna leiki Wagners og verð-
ur þess því miður langt að biða, að söng-
leikir lians heyrist hér. X.
Nótnaprentun í Gutenberg.
Sú nýlunda gerðisl hér 22. maí, að nólna-
letur það, er prentsmiðja I). Östlunds hefir
hingað til haft, llullist í Gutenberg, og tekur
sú prentsmiðja að sér allskonar nótnaprentun
hér eflir. Fylgiblað Hljómlistarinnar fyrir
apríl og maí er fyrsta verk prentsmiðjunnar
Gutenberg í þessari grein.
Síra Stefán í Vallanesi
og kirkjusöngurinn.
II.
Með siðaskiftunuin vaknar liér nýlt líf í
sálmakveðskapnum og kirkjusöngnum. Bisk-
uparnir fyrslu: Marteinn Einarsson og Gísli
Jónsson voru báðir skáld og eins og áður
er getið, finnast margir sálinar vel ortir í
sálmabók Marteins, en þó eru þeir svo mis-
jafnir, að varla er hugsanlegl að sarni mað-
ur hafi þýtt þá alla. Nokkrir eru sáhnarnir
úr bók lians teknir næslum óbreyttir i grall-
arann, og má þar nefna sálmana: »Nú bið
eg guð þú náðir mig« og »Kært lof guðs
kristni alltið«. Sálmarnir í Gísla bók eru
margir hinir sömu og hjá Marteini, en í
nýjum þýðingum eftir Gísla biskup sjálfan.
I’aðan eru komnir í grallarann, sálmarnir:
»Kom skapari heilagi andi«, »Nú hiðjum vér
lieilagan anda«, »Alleinasta guði í himerike«,
»Jesús Kristur er vor frelsari« (sálinur Húss)
og »Guð vor faðir vér þökkum þér«, en sá
sálmur þó nokkuð breyltur.1) Ekki gela þeir
talist til góðra skálda, hiskuparnir, Gísli
Jónsson né Olafur Hjaltason og er Marteinn
Einarsson þeim miklu framar í þeirri list,
1) í kirkjusögu Finns Jónssonar III. 361, cr
þess gctið að sálmarnir: »Nú biðjum vcr heil-
agan anda«, »Alleinasta guði i himerike« og »Vcr
trúum allir á einn guð«, liafi verið í sálmabók
Ólafs Hjaltasonar og séu þeir þaðan komnir í
grallarann. Um Ólaf IJjaltason vitum vér að liann
lét fyrstur nianna syngja lúterska sálma í isl.
þýðingu í Laufáskirkju árið 1549 er hann var
prestur þar og komst þess vegna i ónáð Jóns
biskups Arasonar, svo hann var þegar settur frá
kjól og kalli. Eigi er ólíklegt að sálmar þessir
séu hinir fyrstu er þýddir hafa verið, enda eru
þeir allir frá fyrstu árum siðaskil'tanna, og í
dönskum sálmahókum eru þeir lika nál. 1530; eigi
er heldur óhugsandi að þýðingar þeirra, séu eftir
Gísla Jónsson þó sálmarnir séu í hók Ólafs Hjalta-
sonar og þýðingarnar hafi þegar verið til þó Mar-
teinn biskup liafi gengið á snið við þær og haft
þar sínar þýðingar. En Gísli Jónsson telur þýð-
ingar í sínu kveri allar eftir sjálfan sig.