Frón - 26.01.1918, Blaðsíða 4

2
FRÓN
anum, þótt bæjarstjórn hefði sam-
ið öðruvísi um. Það er að segja
að Knútur kjörstjóri gæti stungið
Knúti borgarstjóra í vasann.
Ákvæðið »og greiða« o. s. frv.
er ekki tvírætt, en þótt svo hefði
verið, þá hefði kjörstjórnin þurft
að gá vel að þvi, hverjar líkur
væri til að svo bæri að skilja sem
hún gerir.
Rétt á undan í sömu grein
laganna er það talið skilyrði fyr-
ir kosningarrétti, að maður standi
eigi í skuld fyrir þeginn sveitar-
styrk. Líldegt er að löggjatinn
hefði viljað nefna saman allar þær
skuldir, sem hann vildi láta varða
missi kosningarréttar, og þá sagt
ef hann hefði endilega viljað
breyta orðalagi eldri laga, að
slíka mannréttinda skerðing leiddi
af þvi, ef maður stæði i skuld
fyrir þeginn sveitarskyrk eða úl-
svar. En þar sem löggjafinn ger-
ir eigi þetta, þá er það langsenni-
legast að hann hafi ætlast svo til
að skuld fyrir þeginn sveitarstyrk
skyldi vera sú eina skuld, sem
svifti menn kosningarrétti.
Kjörstjórnin sýnist líta svo á
lög þessi, sem þau sé gerð i því
skyni, að hjálpa bæjargjaldkera
að kalla inn bæjargjöld. Senni-
legra er þó hitt, að löggjaíinn
hafi ætlað kosningalaga ákvæðum
og kjörstjórn allt annan starfa,
enda talið innheimtunni borgið til
fulls með öðrum laga-ákvæðum.
Eg vona að allir óhlutdrægir
menn sjái af þessu, að hér er
um gjaldskyldu að rœða en ekki
uni hitt, hvort menn greiða í
réltan gjalddaga, eða skulda hœn-
um útsvarið jalnvel fram á nœsta
ár.
Aíleiðingar ))skilnings« kjörstjóriinr.
Slikur »skilningur« hefir eigi
komizt upp fyr, síðan lögunum
var breylt. Þess vegna hefði kjör-
stjórnin átt að hirta öllum al-
menningi þenna skilning löngu
áður en kjörskrá var samin, til
þess að menn gæti heldur varað
sig og varðveitt mannrjettindi sín
fyrir henni. 1 annan stað liefði hún
af sömu ástæðu átt að auglýsa
lögtak langtum fyr. Og þar sem
kjörstjórnin vissi að þessi »skiln-
ingur« hafði reynt að ryðja sér
til rúms áður, en verið bældur
niður, þá hefði hún átt að biðja
stjórnarráðið um lögskýring, og
gera eigi leilc til þess að kosn-
ingar verði ónýttar. Eða hvað
segir kjörstjórnin?
Neyttn nú nieðnn íi neilun stendnr
sagði karlinn. Og svipaða hugsun
munu vafalaust margir eigna
kjörstjórninni, þeir sem þekkja
ekki hver heiðursnefnd hún er.
Mönnum gefst ekki ætíð tæki-
færi til þess að bæta við refsilög-
in, án þess fleiri eigi þar atkvæði
um. En kjörstjórn hefir það
meðan hún er einvöld og hún
bætir inn i hegningarlögin því á-
kvæði, að menn glati kosningar-
rétti, ef skuldarlúkning til bæjar-
sjóðs frestast um nokkra daga.
Hún hefir og þá ánægiu að vera
bæði ákærandi, dómari og typt-
unarmeistari. Hún hefir og þá
miklu gleði að leggja þessa refs-
ing á nálægt þúsund borgara bæj-
arins. Þetta minnir á þann heið-
ursmann, sem óskaði að höfuð
allra Rómverja sæti á einum hálsi,
svo að hann gæti höggvið þau
öll af í einu. En kjörstjórninni
fer kringilegar um framkvæmd-
irnar.
En sverð kjörstjórnar nemur
ekki í höggi stað. Því að hún
lætur sama ganga yfir konur
manna, og segja þó lögin skýr-
um orðum að þær þurfi ekkert
sérstakt gjald að greiða til þess
að hafa kosningarrétt. Til sam-
anburðar hérum eru kosningar-
lög til Alþingis, er ákveða sam-
kvæmt stjórnarskránni að kona
missi eigi kosningarrétt, þótt mað-
urinn verði gjaldþrota og glati
þess vegna sinum kosningarrétti.
Nýjársgrjöf
kjörstjórnar til bæjarbúa var all-
höfðingleg sem nú hefir sagt ver-
ið. Yæri því nú lílilmannlegt af
oss, íbúum þessa bæjar, að end-
urgjalda henni ekki gjöfina með
jafnmiklum höfðingsskap við kosn-
ingar nú og síðar. Oss verður á-
reiðanlega sælla að gefa gagn-
gjöfina, en að þiggja nýjársgjöf
kjörstjórnarinnar.
Reykjavík u/i 1918.
Bjarni Jónsson
frá Vogi.
Alvara tímanna.
Reir tímar, er vér nú lifum á,
eru sjálfsagt með þeim alvarleg-
ustu, sem komið hafa yfir heim-
inn. Þjóðirnar, sem standa í heims-
ófriðnum, fórna fé og fjörvi sona
sinna, til þess að verja sjálfstæði
sitt, en þjóðirnar, sem sitja hjá,
eyða stórfé til að verja hlutleysi
sitt. Efst á dagskrá allra er þrátt
fyrir matarskort og dýrleika og
erfiðleika á öllum sviðum, sjálf-
stæðismálin. Sambandsþjóð vor
Danir eyða miklu lé í landvarnir.
Er á þetla alt er litið, þá virðast
þær raddir mjög einkennilegar,
sem heyrast hjá einstöku mönn-
um, um að nú séu ekki tímar
til að hugsa um sjálfstæðismál
vor. — Alvaran, sem a ferðinni
er, sé of mikil til þess. Enn ein-
kennilegri eru þær raddir, sem
telja að vér höfum að nauðsynja-
lausu^ eytt tíma í sjálfstæðisbar-
áttu vora. Nú þarf eklci annað
en snúa huga vorum aftur í tím-
ann til þess að sjá að sjálfstæðis-
barátta, sú sem við höfum háð
út á við, hefir orðið máttarstoð
undir allri framþróun vorri. Hvar
mundum vér nú standa efnalega,
ef vér hefðum ekki átt Jón Sig-
urðsson og aðra ötula íslendinga,
sem hafa dregið rélt vorn úr
greipum Dana? Er sú barátta
gleymd? Er það gleymt, hvað
holl hún reyndist þjóð vorri?
Sjálf baráttan að stóru marki
göfgar þjóðirnar. Er það gleymt,
að sá réttur, sem vér nú mót-
mælalaust af Dönum eigum —
að hann koslaði oss baráttu —
harða baráttu. Er það gleymt,
að í allri þessari baráttu kváðu
við raddir um, að vér gerðum
annað þarfara en að eiga í deil-
um við Dani. Nú kunna menn
að segja, að vér verðum hvorki
rikari né fátækari, hvort vér eig-
um fána eða eigi; hér sé að eins
um metnaðarspursmál, hugsjóna-
spurning að ræða. En þó gengið
væri út frá, að hér væri að eins
um hugsjónaspursmál að ræða,
— eru þá hugsjónir bundnar við
fána vorn einskis virði? Eða
hvernig lila aðrar þjóðir á það?
Hvað mundu Danir segja, ef þeim
væri bannað að sýna fána sinn
fyrir utan landhelgina? En liér
er auk þess um meira en hug-
sjónaspursmál að ræða, því sigl-
ingafáni á þessum tímum gæti
orðið bjargvættur landsins, því
vart mundu ófriðarþjóðirnar am-
ast við fána vorum á höfunum,
hvernig sem taflið annars snýst.
Þeir fáu sem vilja að íslenzka
þjóðin leggi sjálfstæðismál sín á
hilluna, þegar aðrir alstaðar í
heiminum eru að berjast fyrir
þeim; á þeim timum, þegar að
vænta má að dómurinn falli um
örlög ímáþjóðanna á hverjn
augnabliki, þeir fáu menn ættu
að taka mál þetta til nýrri og
betri yfirvegunar. Aldrei hefir
verið meiri ástæða fyrir smáþjóð-
irnar en nú að vera vakandi.
Aldiæi meiri ástæða til að halda
fast um allar kröfur sínar. —
Raddir í þá átt, að lán vor til
tveggja ára i Danmörku sé þrösk-
uldur fyrir kröfum vorum sýna
hvað lágt er enn hugsað af ýms-
um mönnum. Vel getur hinsvegar
verið, að réttara hefði verið að
taka lán þetta annarstaðar, en á
voru landi ætti það ekki að
heyrast, að við værum orðnir
skuldbundnir Dönum, þó vér
fáum lán hjá þeim með venju-
legum bankakjörum. Miklar lík-
ur eru og til þess, að í önnur
horn sé hægt að leita, ef með
þarf með lánin. Lán þessi eru
öll svo að segja í verzlun lands-
ins og munu vörur o. 11. til fyrir
þeim, svo ekkert af fé þessu er
orðið eyðslufé. Of nærri ganga
annars ýmsir menn landi sínu
á þessum tímum með því að
leitast við að mála fjárhag þess
svartan til þess að mála svartan
blett á stjórn þá, sem með fjár-
haginn fer. Er ekki óliklegt, að
ýmsar , fullyrðingar í blöðunum
að órannsökuðu máli verði lítt
til að auka lánstraust vort út á
við. En hvernig sem á tímana
er litið, þá eru þeir svo þrungnir
af alvöru, að allir, sem afskifti
hafa af opinberum málum, hvort
heldur sem blaðamenn eða á
annan hátt, ættu að muna eftir
því, að hag landsins verður að
skipa hærra sæti en stundargleði
við að svala reiði sinni á póli-
tiskum andstæðingum.
Tímarnir eru svo þrungnir af
alvöru, að vér eigum- ekki að
auka eldinn inn á við að óþörfu,
en finna heldur leiðir til að sam-
einast um þau mál, sem framtíð
vor byggist á og sem eftirkom-
endir vorir munu krefja oss reikn-
ingsskapar um fyrir dómi sög-
unnar. Svo stór mál standa nú
á dagskrá vor íslendinga, að þau
ættu að nægja til að slökkva eld-
inn inn á við, svo að vér út á
við getum staðið allir sem einn.
Brot
úr framtíöarannálum.
Vetrarhörkur voru það ár
óvenjumiklar og hafís lagði
snemma að landinu. Margir voru
þá ríkír hér. Er þeir sáu til haf-
issins urðu þeir ásáttir um að
nú væri tími til að draga valdið
úr höndum alþýðunnar og skapa
auðmýkt í augum hennar. Pen-
ingabroddar, embættisbroddar,
kaupmannabrennivíns og mjólk-
urbroddar mynduðu þá hring
einn mikinn. í blaði því er
»Timinn« hét var hann kallaður
»hvita hersveitin« og hræddust
menn hann meira en hafísinn.
Fremstur í hring þeim var Jón
—• í sumum handritum kallaður
»Mó-Jón«. Hann var svo spar-
samur að hann bygði sér höll
fyrir afgang launa sinna. Hann
var gjarn til valda, en svo höfðu
nornirnar ákveðið, að hann
skyldi aldrei komast nær marki
því, er hann setti sér, en að hann
vantaði lengd sína til að ná þvi,
og þó hann væri stuttur, þá
náði hann aldrei markinu. Þá
varð svarti bletturinn á tungunni
á »ísafold« svo stór að liann sást
um allar jarðir. Þá var Sveinki
saklausari á svipinn en nokkru
sinni áður, og las Jónsbókarlest-
ur með þeim »ráðvanda« og
föðmuðu þeir hver annan að
lestrinum loknum. Þá voru
hempumenn margir í bankanum,
og var Johnsen þá rekinn, af
þvi klipið hafði verið í samvizk-
una á einum bankastjóranum,
en enginn vissi hver gert hafði.
Þá voru lesnar stórskammir af
prédikunarstólnum í frikirkjunni
og forsjónin beðin að reka stjórn-
ina af stóli. En þá hló skrattinn,
því honum var eins og »Vísir«
og »ísafold« meinilla við stjórn-
ina, en guðsmaðurinn vissi ekki
hver hló, og ýtti hökutoppnum
langsum út í óvissuna.
Þegar voraði leysti hafísinn frá
landinu og hvíta hersveitin gliðn-
aði i sundur en broddarnir klór-
uðu augum hver úr öðrum.
En þá varð fögnuður í landinu.
X.