Frón - 06.07.1918, Page 1

Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
Grimúlfur H. Ólafsson,
Laugabrekku, Reykjavik.
Sími 622. Box 151.
FRÓN
BLAÐ SJÁLFSTÆÐISFLOKKSINS
Til atlmgunar
íyrir kaupendur. —
Gjalddagi blaðsins var 1.
júlí. Peir sem eigi hafa greitt
andvirði árgangsins geri svo
vel og greiði það sem fyrst.
Afgreiðsla blaðs-
ins er opin kl. 7—8 e. h.
alla virka daga.
Eimskipafélag Islands
og
eiturormurinn Fáfnir.
Hlutabréfakanpin í Yesturlieimi.
Á aðalfundi Eimskipafélags ís-
lands, sem haldinn var 22. f. m.
hér i Rejkjavík, urðú allmiklar
umræður út af kaupum á hluta-
bréfum félagsins meðal Yestur-
íslendinga í vetur. Mál þetta er
all-eftirtektarvert og viljum vér
því skýra frá því, sem fram fór
um það efni á fundinum og bæta
þar við nokkrum skýringum.
Frásögnina um það sem gerð-
ist á fundinum tökum vér eftir
»Fréttum« og »Þjóðólfi« og er
hún á þessa leið:
»Stjórnendur Eimskipafélagsins,
sem búsettir eru í Vesturheimi,
urðu þess varir í vetur, að þang-
að voru komnir tveir leyni-erind-
rekar, sem voru mjög áfjáðir í
að kaupa hlutabréf félagsins af
mönnum þar vestra. Töldu stjórn-
endurnir skyldu sína að vara
menn við að selja bréfin. Engu
að síður varð leyni-erindrekum
þessum allvel ágengt um kaupin,
enda lá sterkur grunur á, að
menn úr stjórn félagsins hér
heima mundu hafa átt þátt I
ráðagerðinni og fjárframlögum.
Aðferð þessi vakti all-mikla
gremju vestra eins og hér heima,
þegar um hana kvisaðist. — Þar
sem þeir Árni Eggertsson og
Bíldfell komust ekki sjálfir á
aðalfundinn, þá sendu þeir fyrir-
spurnir til formanns i símskeyti
þess efni»
hvers vegna mönnum þeim
hefði verið veittur aðgangur að
bókum félagsins, er væri að kaupa
hlutaþréfin vestra, og '
hvort meiri hluti íslenzkra lilut-
hafa æskti þess, að Yestur-íslend-
ingar hætti hlutdeild sinni í fé-
laginu.
Út af þessu spunnust all-mildar
umræður á fundinum. Eggert
Claessen lýsti yfir því, að stjórnin
sem slík ætti engan þátt að leyni-
kaupunum vestra og hefði eng-
um veitt aðgang að bókum fé-
lagsins, enda væri öllum auðvelt
að fá vitneskju um það, hverjir
eignast hefði bréf þar i upphafi,
því að það hefði verið auglýst
jafnóðum í vestanhlöðunum.
Enn fremur tóku til máls Pét-
ur kaupm. Ólafsson, Sigurður
Jónsson kennari, Benedikt Sveins-
son, Magnús Sigurðsson, Sigurður
Eggerz ráðherra, Jón Þorláksson,
Gísli Sveinsson og Brynjólfur
Bjarnason kaupm.
MálstaðVestur-íslendinga studdu
þeir Sigurðarnir og Benedikt og
Magnús. Bentu þeir á, liversu
forgöngumenn málsins vestra
hefðu lagt sig i líma að safna
hlutafé og hversu landar vorir
hefðu þegar orðið drengilega við,
meðan alt var í óvissu um hag
og framkvæmdir félagsins. Öðr-
um þjóðum þætti mikið í húfi
að hafa sem traustust bönd við
landa sína i öðrum ríkjum og
álfum. T. d. hefði verið stofnað
eimskipafélag i Svíþjóð skömmu
fyrir styrjöldina, með lágum
hlutabréfum, svo að sem flestir
mættu eignast, og safnað til með-
al Svía heima og í Vesturheimi,
einmitt i því skyni að halda uppi
ferðum milli Svíþjóðar og Norð-
ur-Ameriku og tryggja þar með
vináttubönd og samheldni þjóð-
arinnar heggja megin hafsins. —
Þótti það miður drengileg að-
ferð að gera héðan menn út í
pukri til þess að sanka saman
bréfum meðal einsfakra landa
vestra nú, þegar sýnt væri, að
félagið gæti borið sig, enda auð-
sjáanlega gert i þeim einum til-
gangi að bola V.-ísl. út úr fé-
laginu, því að í sama mund var
nóg af hlutabréfum falt hér
heima.
Það gægðist upp hjá Eggert
Claessen við umræðurnar, að
sumir úr stjórn félagsins vær<
sjálfir sem einstaklingar viðriðnir
leyni-erindisreksturinn um hluta-
kaupin i Vestúrheimi, þótt stjórnin
»sem slík« væri það ekki.
Að lokum var borin upp til-
laga frá Sigurði Eggerz þess efnis,
að fundurinn teldi áframhaldandi
samvinnu við Vestur-íslendinga
œskilega. — Var tillagan samþ.
með 9733 atkv. gegn 7761.
Þá var og borin upp tillaga
frá Pétri A. Ólafssyni á þá leið,
að fundurinn teldi æskilegt, að
allir hlutir i félaginu vrði eign
búsettra manna hér á landi og
skoraði fundurinn því á stjórn-
ina að greiða fyrir sölu hluta,
sem Vestur-lsl. kynnu að vilja
selja og bjóða þá hér út. — Sam-
þykt með 11666 atkv. gegn 6076.
Þess er að gæta, að mikill hluti
atkvæðanna var í fárra manna
höndum, einmitt þeirra, sem við
undirróðurinn eru riðnir. En ef
miðað væri við tölu fundarmanna
eða lúulaeigenda í landinu mundu
að eins sárfá atkvæði hafa stutt
svo lélegan málstað«.
Það var auðheyrt á umræðun-
um, að menn vissu ekki full deili
á þvi, hverjir stæði að hlutabréfa-
smöluninni i Yesturheimi og
málsvarar stjórnarinnar, þeir Cla-
essen og Jón Þorláksson þóttust
litlar sem engar skýringar geta
gefið — af skiljanlegum ástæðum.
Blað vort vill nú upplýsa mál-
ið dálítið betur.
Síðastliðið haust var stofnað
leynifélag hér í bænum til þess
að kaupa i kyrrþei hlutabréf
Eimskipafélagsins meðal Islend-
inga i Vesturheimi (og viðar).
Félagið var látið heita eftir eitur-
orminum Fáfni, sem drap föður
sinn sofanda vegna gullsins, lagð-
ist á djmgjuna og lét vaxa undir
sér, en unni engum öðrum eyr-
is af.
í stjórn félagsins voru þeir
helztir: Eggert C.laessen, stjórn-
andi Eimskipafélags íslands, for-
maður, og Jón Þorláksson, stjórn-
andi Eimskipafélags íslands, gjald-
keri.
Fyrsta afrek »Fáfnis« var að
ráða herra Ögmund Sigurðsson
skólastjóra i Flensborg til hluta-
ljréfakaupa velrarlangt meðal
Vestur-íslendinga. För hans var
ger út skörulega í mjög »visinda-
legum tilgangi« til þess að »kynna
sér skólamál í Bandaríkjunum®
— I stað hans var ráðinn til
Flensborgar herra Steinþór Guð
mundsson guðfræðiskandidat og
kaupið greitt af »Fohnis-bóli«.
Vestra náði herra Ögmundur i
herra Stefán Stefánsson leiðsögu
mann, er sendur hafði verið vest
ur með nokkra hesta í haust frá
Sláturfél. Suðurlands. Réð hann
Stefán til liðs við sig og var hann
síðan mest í frammi um bréfa-
kaupin.
Farið var með ráðabrugg þetta
sem mannsmorð bæði hér og
vestanhafs, en í það mund, sem
kaupin vóru sem fastast sótt
vestra varaði »stjórn Eimskipa-
félagsins« menn hér heima við
því að selja bréf sín nema eftir
leiðbeiningum stjórnarinnar.
Eitthundrað þúsund krónur
vóru þegar handbærar til hluta-
kaupa vestra og tvöhundruð þús-
undir tiltækilegar í viðbót þegar
með þyrfti.
Árangurinn hefir orðið sá, að
»Fáfnir« heíir náð undir sig
hlutabréfum að vestan fyrir sem
næst 27 þúsundir króna að nafn-
verði. Hvað hann hefir klófest
hér á landi er ókunnugt ennþá.
JSJávarútgerd.
iii.
Um síðastliðinn aldamót hefst
enn nýtt tímabil í seglfiskiskipa-
útgerðinni. Síðuslu árin fyrir alda-
mótin og nokkur ár eftir þau,
gengust noklcrir dugnaðarmenn
hér á Suðurlandi íyrir því að
nokkrir af hinum svonefndu
trawl-kútterum, er Englendingar
þá höfðu að meslu hætt við til
slíkra veiða, (en tekið í staðinn
eimskip, botnvörpunga), og gerðu
þá út á fiskiveiðar með hand-
færum, eins og áður hafði tíðk-
ast hér á hinum smáu skipum.
Mörg af skipum þessum munu
hafa verið farin að eldast, og
sum ef til vill orðin léleg, en
hinsvegar lítið sem ekkert eftirlit
með skipaútgerð, i þann tið, og
frá landsins hálfu nálega ekkert.
Flestir skipaeigendurnir munu
og hafa verið óvanir allri skipa-
útgerð, og margir ef til vill hugs-
að meira um það, að hafa eitt-
hvað upp úr útgerðinni i svipinn
og láta það drasla í lengstu lög,
þótt eitthvað færi aflaga. Þar við
bættist, að ýmsir er skipstjórn
^höfðu, munu varla hafa verið
þeim starfa vaxnir’og skipshafn-
irnar óvanar slikum skipum og
útbúnaði þeirra.
Það varð þvi svo að segja mjög
eðlilegt, þrátt fyrir það þótt skip
þessi væru stór og í sjálfu sér
góð skip, að svo fór sem fór, að
slysfarir yrðu afarmiklar á útveg
þessum, en áður höl'ðu skiptapar
varla verið teljandi á seglskútu-
flotanum. Er ekki ósennilegt, að
þeir hinir mörgu skiptapar, er
urðu á þeim árum, hafi slegið
óhug á ýmsa, svo það meðal
annars hafi stuðlað að því að út-
veg þessum hrakaði svo skyndi-
lega sem raun varð á.
Fyrst framan af munu flestir
af fiskimönnunum á þessum stóru
kútterum, hafa verið ráðnir upp
á fast mánaðarkaup og premiu,
eins og áður tiðkaðist, auk fæðis
eins og títt var.