Fríkirkjan - 01.07.1900, Blaðsíða 2

98
Að endingu brosir hin inndæla von,
um eilífð að líta guðs blessaða son,
og lifa með honum við himneskan frið
hans hásæti við.
------<XKX>------
C(ppcldið og kirlijan.
Eptir Bjarna kennara Jónsson á Útskálum.
I. íllAM AÐ SIÐABÓT.
(Framh.)
Karl keisari hinn mikli (t 814) er eini þjóðhöfðinginn og
eini maðurinn á miðöldunum, sem ræðst i að koma upp skól-
um lianda almenningi i löndum sínum. Stofnar hann fyrst
skóla við hirð sina, sem átti að vera fyrirmyndarskóli. Til
aðstoðar sér fékk keisari Alkuin ábóta frá hin'um fræga skóla
í Jórvík á Englandi; var Alkuin húskennari Karls og ráðgjafl
i uppeldismálum, og önnur hönd hans í öllum þjóðmenningar
tilraunum hans. Sjálfur hafði Karl verið illa menntaður í
æsku, lærði fyrst að lesa og skrifa á fullorðinsárum, til að
bæta upp það að nokkru, er skorti á æskumenntun hans.
Skömmu áður en keisari dó, gaf hann út stranga tílskip-
un um skólahald (813), þar skiparhann svo fyrir, að alþýðunni
séu kennd trúarbrögðin og boðuð guðspjöhin á móðnrmál-
inu, en ekki á latínu, og gjörir foreldrum að skyldu að senda
börn sín í skólana eða til prestanna. Poir leikmenn, er enga
fræðslu vildu þyðast, heldur lifa ólæsir og óskrifandi, áttu að
fasta og drekka blávatn og fá flengingu þar ofan á ■— bæði karl-
ar og konur. Pi-estarnir eiga allt af að kunna trúarjátninguna
og faðirvor; skulu sæta föstu og öðrum refsiugura, ef þeir gjöra
það ekki, áttu þeir að kenna það börnum þeim, senr þeim væru
send til kennslu svo þau gætu kennt það öðrum heima.
Sá skyidi læra trúarjátninguna og faðirvorið á rnóður-
málinu, er eigi gæti það öðruvísi.
Hér er þá fyrsti vísir til þess að koma á kristilegum
alþýðuskóli m og skóla-aðhaldi. En tilskipunin datt afllaus nið-
ur þá, og ailar menningarráðstafanir keisara, af því að öll
alþýða snerist í móti þeim að öllu.