Verði ljós - 01.03.1897, Qupperneq 14

46
Sálminum hafði verið breytt að fornspurðum höfundinum. Hann
hafði ætlazt til, að sálmurinn byrjaði svo: „Að elska þig, minn
góði guð“, sem óueitanlega fer betur á en hiuu. Út af þessu
skiptust þeir á nokkrum brjéfum, sjera Jón og Dr. Magnús Stephen-
sen, er út hafði gefið viðbætinn og breytt sálminum; ræddu þeir
þar um andlega ljóðagjörð og kristilega lífsskoðun yfirleitt; skorti
þar hvorki sókn nje vörn, enda mátti segja, að þar ættust við tveir
höfuðkappar landsins, annar hrifinn af öllum hinum glæsilegustu
hugsjónum mcntunar og vísinda og hvers konar framfara; en hinn
snortinn guðmóði innilegrar, traustrar og helgrar trúar. Br það
ekki síður uppbyggilegt nú en þá að virða fyrir sjer umræður
þeirra, því að enn í dag heldur áfram sams konar barátta — milli
trúar og skynsemi1. Fleiri urðu til að andmæla sálmabókinni en
sjera Jón einn, en hjá flestuin var það af nokkuð öðrum rótum
runnið; áttu og sumir sín í að hefna, svo sem þjóðskáldið sjera Jón
Þorláksson, er ljet gremju sína í ljósi í biturorðum kveðlingum,
eins og kunnugt er.
Nafnkunnastur er sjera Jón þó orðinn fyrir hin evangelisku
smárit sín og smáritafjelag það, er hann var frumkvöðull að. Hug-
myndin um stofnun slíks fjelags hafði þegar lengi verið rík í huga
hans, en Honderson hinn enski glæddi liana og efldi.
Það var árið 1815, er sjera Jón stofnaði smáritafjelag sitt;
átti það ciginlega að vera jafnhliða biblíufjelagiuu, er það kæmist
á og því til stuðnings. Sjera Jón telur þetta aðal-augnamið smá-
ritafjelagsins: „svo sem við hliðina á því eptiræskjanlega biblíu-
fjelagi hjer á landi, að dæmi annara þjóða, að leitast við að benda
fólki með uppvekjandi ritum, til að brúka, og brúka rjettilega,
þann dýrmæta fjesjóð heil. ritningar, sem guð hefir nú sent oss,
honum til dýrðar en oss til sáluhjálpar, svo dómur hans verði ei
þess þyngri yfir oss, sem hann sendir oss meira af sínu orði, en
vjer skipumst ekki“ (sbr. formála sjera Jóns fyrir 1. árg. Smárit-
anna. Þess þarf ekki að geta, að hann efndi jafnan trúlega að
láta fjelag sitt stefna að þessu sama marki: Alt, sem út kom frá
fjelaginu bar þess vott. Fjelagið gaf út smábæklinga — evangelisk
smárit — hvern um sig 1—3 arkir að stærð, með áframhaldandi
töluröð. Eptir 3 ár voru komin út 12 smárit (30 arkir) og kost-
uðu þau öll samtals 10 fiska og er það ekki mikið verð, ekki síst
þegar litið er til þess, hve bækur voru dýrar um þær mundir.
Það, sem eptir var æfinnar, var sjera Jón jafnan lífið og sálin í
þessu fjelagi; hann skráði flest ritin fyrir það og sá um útgáfu
þeirra með tilstyrk vina sinna erlendis, því þar voru ritin prentuð.
Margir urðu og til þess að hlynna að fjelagsskap þessum af inn-
lendum mönnum2. Um efni allra smáritanna má segja, að það
*) Sýniahoru af brjefaskiptnm þeirra hefir „Verði ljós“ flutt, on öll eru brjefiu
til í handritaaafui Bókmeuntafjelagsins og er það etór bók og merkileg.
s) Má sjerstakloga nefna Björn Ólsen á Þiugeyrum, vin sjera Jóns, er gekst
fyrir samskotum því til handa og rjetti því sjálfur rausnarloga hjálparhönd.