Verði ljós - 01.02.1898, Blaðsíða 10

26
hefir verið tal'ið hin mesta gæfa fyrir þjóðirnar, því er hjer lýst sein
þoirra stærsta ól&ni. Það er kuunugt, að sumir vinir skáldsins liafa
viljað verja þetta kvæði, sein af mörguin hefir verið talið guðlast; mein-
ing skáldsins 4 ekki að vera sú, að hann kalli frelsaranu skrýmsli og
óvært, heldur eiga orðin að vera lögð Óðni í munn. Uin það mega
inenn rífast, eins og þeir vilja; eu liitt er víst, að alt kvæðið verður að
eins skilið á einn hátt; tvö síðustu erindiu sýna glögglega skoðun köf..
Og furðu má það kalla, að dr. Valtýr Guðmundsson skuli á þingi hafa
færzt það í fang, að ætla að sanna mönnum, að kvæði þetta væri ekki
árás á kristindóiniim,— hiu svæsnasta, sem nokkurn tima hefir birzt á
prenti á islenzku. Að vísu lcann liann að hafa lágarhugsanir um suiua
samþinginenn sina, en að ætla, að nokkur þeirra sje svo vitgrannur, að
liann skilji ekki þetta kvæði, það er sannarlega of langt farið; enda
mishepnaðist vörnin gjörsamlega.
í kvæðinu ,,Á spítalanum“ er önnur þyngsta árásin á kirkjuna og
prestana; sem kunnugt er, hefir liöf. tileinkað þetta kvæði Vesturheims-
prestuimm íslenzku. Fyrir ritdóm, sem „Sameiningin11 einu sinni flutti
um nokkur kvæði hans, sein birzt höfðu í „Sunuanfara“, sendir hann
þeim jæssa hlýlegu(!) kveðju. Náttúrlega er honum gramast í geði við
J)á af öllum islenzkum prestum, af því að þeir liafa barizt fyrir málefni
kristindómsins með mestum dugnaði og heitastri sannfæringu. í því
kvæði er liöf. svo mikið niðri fyrir, að jafnvel skáldið nafni hans Gísla-
son liefir felt þann dóm í „Sunnanf.11, að þar liafi Þorst. kveðið sig of heit-
an. Það, sem höf. gremst Jiar mest, er Jiað, að presti skuli hafa tekizt
að vekja sofaudi samvizku manns eins skömmu fyrir andlát liaus, og glæða
trúarneista hjá þessum sama manni, sem áður var sannfærður um, að
ekkert líf væri til eptir Jietta, svo að hann deyr með sundurkraminn
anda, biðjandi um frið, signandi sig í dauðauum. Þetta: apturhvarf og
trú á banasænginni, sem jafhan hefir verið talið gleðiefni, en eigi hrygð-
ar, gefur skáldinu tilefni t-il þess bókstaflega að vaða upp á kirkjuna
og þjóua hennar með gífurlegar skammir. Það á okki að vera sanu-
leikurinn eða kærleikurinn, sem sannfærir mennina um kristindóminn,
heldur svipau og hræðslan; og aðaluppspretta þessarar liræðslu á hol-
víti kristinna manna að vera; þar kemur hann með þá nýju uppgötvun,
að helvítiskenningin sje hyruingarsteinn kirkjunnar; enda sjest ekki á
})ví kvæði, að kristindómurinn sje neitt annað en óguun með eilifri píuu.
Prestunum er hjer lýst eins og göininum, er leggist á lifandi náinn, og
sagt, að þeir eitri blóðið i fólkinu.
Sjálfur hefir höf. orð á því, að hann muni eigi láta sannfærast, eins
og Jiessi rnaður. Þetta kemur og fram í kvæðinu „Skilmálarnir1*; Jiar
lætur liann all-ln’eystiinannlega og lýsir yfir Jjví, að liaun vilji enga á-
byrgð kaupa í eilífðarsjóð, enda óttist hann sizt dauðann, á svarta djúp-
ið sigli hann óhræddur. Mjer liggur við að segja: „Strikum yfir stóru